Γιάννης Ρέτσος: Πώς ο ελληνικός τουρισμός θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά του

Το 2019 αναμένεται να είναι μια χρονιά σταθεροποίησης για τον ελληνικό τουρισμό, ίσως και οριακά θετική σε επίπεδο αφίξεων, όμως ενδεχομένως να υπάρξει αρνητική απόκλιση σε επίπεδο εσόδων, τόνισε ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ κ.Γιάννης Ρέτσος στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση των μετόχων της Τράπεζας της Ελλάδας, την 1η Απριλίου.

Μια ελαφρά υστέρηση των τουριστικών εσόδων της τάξης των 500-600 εκατ. (από τα περσινά 16,5 δισ.), πρόσθεσε ο κ.Ρέτσος, για τον τομέα σίγουρα δε θα είναι καταστροφή, όμως η επίπτωση στο σύνολο της οικονομίας μας θα ήταν ιδιαίτερα αρνητική, μιας και το περίπου 1,250 δισ. υστέρησης (άμεσα και έμμεσα έσοδα όπως υπολογίζονται με τους πολλαπλασιαστές ΙΟΒΕ και ΚΕΠΕ), αντιστοιχεί σε 0,6 της μονάδας του ΑΕΠ. 

Ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ υπογράμμισε ότι το κρίσιμο ερώτημα από εδώ και στο εξής, είναι η στρατηγική της ωριμότητας, που θα εξασφαλίσει επιτυχημένη πορεία για το μέλλον στον ελληνικό τουρισμό, επισήμανε ότι απαιτείται αποτελεσματική διαχείριση προορισμών και εκσυγχρονισμός υποδομών και κατέθεσε πέντε προτάσεις για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.

Τα βασικά σημεία της ομιλίας του κ.Ρέτσου:

• Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι μετά από εννέα χρόνια σκληρής λιτότητας, υπάρχουν όλες οι αντικειμενικές προϋποθέσεις σταθεροποίησης. Το τέλος του τρίτου δανειακού προγράμματος, τον περασμένο Αύγουστο, αποτελεί το τέλος ενός οδυνηρού δρόμου και την αρχή μιας νέας εποχής υψηλών απαιτήσεων.

Αν τα επόμενα βήματά μας είναι προσεκτικά, χωρίς κινήσεις εντυπωσιασμού ή υψηλού ρίσκου, μπορούμε να εισέλθουμε σταδιακά σε έναν κύκλο υγιούς ανάπτυξης, βασισμένο στην ανταγωνιστικότητα και τα πλεονεκτήματα που διαθέτουμε. 

Σε αυτή την κατεύθυνση, ο ελληνικός τουρισμός συνέβαλλε και φυσικά μπορεί να συμβάλει τα μέγιστα. 

Σε κάθε ευκαιρία, επισημαίνουμε ότι ο τουρισμός είναι ένας τομέας με διάχυση ωφελειών στην οικονομία και μεγάλη συμβολή στο ΑΕΠ, την απασχόληση και την κάλυψη του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου. 

Στα χρόνια της κρίσης λειτούργησε ως ένα ισχυρό ανάχωμα στην ύφεση και την ανεργία. Βοήθησε στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, προσέφερε καλές θέσεις εργασίας, ασφάλεια και προοπτική. Ο τουριστικός τομέας σήμερα, περιλαμβάνεται μέσα στους τομείς αιχμής που παρουσιάζουν επενδυτικό ενδιαφέρον και λόγω της σημασίας του μπορεί να αποτελέσει βασικό μοχλό για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας. 

Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του WorldTravel & TourismCouncil, ο ελληνικός τουριστικός τομέας: 

-αναπτύσσεται με 3,5 φορές υψηλότερο ρυθμό σε σύγκριση με την ελληνική οικονομία,

-αντιπροσωπεύει το 20,6% του ΑΕΠ της Ελλάδας, έναντι 10,4% που είναι αντίστοιχα το παγκόσμιο ποσοστό,

-ενισχύθηκε με 18,5 δισ. ευρώ  από τις δαπάνες των διεθνών επισκεπτών, που αντιπροσωπεύουν το 27,9% των συνολικών εξαγωγών.

-Επίσης, τα δύο τρίτα των εισερχόμενων ταξιδιωτικών δαπανών στην Ελλάδα προέρχονταν από διεθνείς επισκέπτες (66%). 

Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία αφίξεων και εσόδων για το 2018 (σχεδόν 33 εκατ. αφίξεις και άμεσες ταξιδιωτικές εισπράξεις πάνω από 16.5 δισ.), η συνεισφορά στο ΑΕΠ για την οικονομία θα είναι εξίσου σημαντική. Και η εξωστρέφεια που επέδειξε ο τομέας κατά τη διάρκεια της κρίσης, ήταν μία από τις βασικές παραμέτρους που έκαναν τον τουρισμό να διατηρήσει τη δυναμική του όλα τα προηγούμενα χρόνια αλλά και φέτος. 

H στρατηγική της ωριμότητας

• Η Ελλάδα παραμένει δημοφιλής προορισμός για τους ξένους τουρίστες, αυτό όμως δεν αρκεί, δεν μας καθησυχάζει, δεν μας αποπροσανατολίζει. Ο πήχης και οι προκλήσεις είναι ψηλά και αυτό το γνωρίζουμε πολύ καλά. 

Μία σειρά αστάθμητων παραγόντων και ζητημάτων, θα παίξουν ρόλο στην τελική διαμόρφωση των βασικών φετινών και μελλοντικών τουριστικών μεγεθών, όπως για παράδειγμα η γενικότερη επιβράδυνση της οικονομίας στην Ευρωζώνη, αλλά και ο ευρύτερος ανταγωνισμός από χώρες που προσφέρουν παρόμοιο προϊόν με την Ελλάδα, σε πιο ανταγωνιστικές τιμές. Παράλληλα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο τομέας, έχει ολοκληρώσει ήδη 6 χρονιές ανόδου. 

Άρα, ακόμα και με βάση τα στατιστικά των διεθνών κύκλων, μία ενδεχόμενη σταθεροποίηση ή και ελαφρά καθοδική τάση, δεν θα αποτελούσε έκπληξη. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακόμα και ως «διόρθωση» στα επαναλαμβανόμενα θετικά αποτελέσματα. 

• Το κρίσιμο ερώτημα από εδώ και στο εξής, είναι η στρατηγική της ωριμότητας, που θα εξασφαλίσει επιτυχημένη πορεία για το μέλλον. 

Όχι μόνο για τον τουρισμό, αλλά για την οικονομία και την κοινωνία γενικότερα. 

Γιατί μπορεί η χρονιά τουριστικά να αναμένεται σταθερή, ίσως και οριακά θετική σε επίπεδο αφίξεων, όμως ενδεχομένως να υπάρξει αρνητική απόκλιση σε επίπεδο εσόδων. Ενώ όμως μία ελαφρά υστέρηση της τάξης των 500-600 εκατ. (από τα περσινά 16,5 δισ.) από τον τουρισμό, για τον τομέα σίγουρα δε θα είναι καταστροφή, η επίπτωση στο σύνολο της οικονομίας μας θα ήταν ιδιαίτερα αρνητική, μιας και το 1.250 περίπου δισ. υστέρησης (άμεσα και έμμεσα έσοδα όπως υπολογίζονται με τους πολλαπλασιαστές ΙΟΒΕ και ΚΕΠΕ), αντιστοιχεί σε 0,6 της μονάδας του ΑΕΠ. 

• Ο τουριστικός τομέας έχει ένα ξεκάθαρο και ισχυρό όραμα. Αυτό που πάντα έλεγα και εξακολουθώ να υποστηρίζω και να πιστεύω ακράδαντα είναι ότι στόχος μας, ήταν και είναι, η Ελλάδα να μπει σε μια φάση «τουριστικής ωριμότητας». Και αυτό το έχουμε πετύχει σε ένα μεγάλο βαθμό. Βρισκόμαστε ένα βήμα πριν την πολυπόθητη «ωριμότητα». 

Σήμερα, κατέχουμε μια σημαντική θέση ανάμεσα στους 10-15 μεγαλύτερους παγκόσμιους προορισμούς και πλέον αποτελούμε υπολογίσιμη δύναμη. 

Για να παραμείνουμε όμως ψηλά και με την ίδια δυναμική, θα πρέπει να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις της επόμενης ημέρας και στις εντυπώσεις που αφήνουμε και τις εμπειρίες που προσφέρουμε στους επισκέπτες μας. Είναι η στιγμή να ξεφύγουμε από τα στενά πλαίσια των ποσοτικών στοιχείων και να δούμε μια ευρύτερη εικόνα, πιο σύνθετη και πιο ουσιαστική. 

Σύμφωνα με μελέτη που παρουσίασε το Ινστιτούτο του ΣΕΤΕ μόλις την προηγούμενη εβδομάδα αναφορικά με την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας έναντι άλλων χωρών της Ν. Ευρώπης, στα κρίσιμα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας μας, συγκαταλέγονται ο φιλόξενος χαρακτήρας και η φιλικότητα των κατοίκων, η αίσθηση ασφάλειας και μια γενικότερη «απλότητα» και αυθεντικότητα της καθημερινής ζωής με επίκεντρο τον ανθρώπινο παράγοντα. 

Σε αυτά τα πλεονεκτήματα, σε αυτή τη μοναδική σύνθεση του ανθρώπινου παράγοντα με την φυσική ομορφιά, στηρίζεται και η καμπάνια της MarketingGreece, που ήδη βρίσκεται στον “αέρα” με πολύ μεγάλη επιτυχία. 

Σύμφωνα όμως με την έρευνα που σας προανέφερα, μόνο το 36% των επισκεπτών προτίθεται να ξαναέρθει στη χώρα μας, έναντι σχεδόν 50% σε άλλες μεσογειακές χώρες. Τα στοιχεία στα οποία η Ελλάδα υστερεί, αφορούν ζητήματα που σχετίζονται με την καθαριότητα, την άναρχη πολεοδομία και ευκολία περιήγησης, τις οδικές υποδομές και τη σηματοδότηση στους τουριστικούς προορισμούς.  

Με δύο λόγια απαιτείται αποτελεσματική διαχείριση προορισμών και εκσυγχρονισμός υποδομών. 

Και ειδικά φέτος, η λειτουργία προορισμών είναι επίκαιρη, τόσο ενόψει της σαιζόν, αλλά και λόγω των αυτοδιοικητικών εκλογών, που σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να αποτελέσουν αιτία για καθυστερήσεις προκειμένου να δρομολογηθούν έγκαιρα και προληπτικά οι απαραίτητες ενέργειες σε επίπεδο έργων και υπηρεσιών. 

Και λειτουργία προορισμού σημαίνει ενεργειακή επάρκεια, καθαριότητα, επαρκής αστυνόμευση, ενίσχυση υπηρεσιών υγείας, και άλλες απλές καθημερινές βασικές ανάγκες, που αφορούν όλους μας, καταρχήν ως πολίτες και κατοίκους αυτής της χώρας και δευτερευόντος ως επαγγελματίες στον τουρισμό.  

Πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία κατ΄ αρχήν εμείς οι ίδιοι σε σχέση με το πως διαχειριζόμαστε τους φυσικούς πόρους, πώς αντιλαμβανόμαστε την καθημερινότητα, όπως για παράδειγμα πώς διαχειριζόμαστε τα απορρίμματα. Και η κεντρική κυβέρνηση να αναλάβει το δικό της μερίδιο ευθύνης, κυρίως σε ότι αφορά στο στρατηγικό σχεδιασμό επενδύσεων σε υποδομές, αλλά και οι τοπικές αυτοδιοικήσεις να επενδύσουν ώστε να βελτιώσουν τις υποδομές τους. 

Εμείς από την πλευρά μας ως ιδιωτικός τομέας, είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στις δικές μας υποδομές και θα συνεχίσουμε να κάνουμε και τις δικές μας ενέργειες όπως αυτή με τη MarketingGreece που σας προανέφερα, προς την κατεύθυνση της προώθησης της χώρας μας και των προορισμών της. 

Πώς θα βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού

• Η οικονομική ανάκαμψη της χώρας μας, αλλά και ο τουρισμός, είναι αυτονόητο ότι συνδέεται με την ανάπτυξη, με τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του προϊόντος (σχέση ποιότητας/τιμής), με νέες ιδιωτικές επενδύσεις στον τουρισμό που θα δημιουργήσουν προστιθέμενη αξία στο προσφερόμενο τουριστικό προϊόν, καθώς και νέες θέσεις απασχόλησης. 

Επιτρέψτε μου να αναφερθώ τηλεγραφικά, σε πέντε βασικές προϋποθέσεις για να το επιτύχουμε αυτό: 

Προϋπόθεση πρώτη, η οικονομική σταθερότητα της χώρας. Τίποτα δεν μπορεί να γίνει σε βάθος χρόνου, αν η χώρα δεν μπει σε μια μακρά περίοδο οικονομικής σταθερότητας και ηρεμίας. 

Προϋπόθεση δεύτερη, ένα ρεαλιστικό για τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα φορολογικό πλαίσιο. Πλαίσιο σταθερό και σε βάθος χρόνου. 

Η μείωση παραμέτρων της φορολόγησης, αρχίζοντας από τους συντελεστές ΦΠΑ που επηρεάζουν άμεσα την ανταγωνιστικότητα του τομέα μας, θα επιτρέψει επιτέλους  στον ιδιωτικό τομέα να επικεντρώσει τις δυνάμεις του στην αύξηση της ποιότητας. Έχουμε πραγματοποιήσει επανειλημμένες παρεμβάσεις στην ελληνική Πολιτεία για να διαμορφώσει ένα ευνοϊκό περιβάλλον λειτουργίας για τις τουριστικές επιχειρήσεις, προκειμένου να μπορούν να ανταποκριθούν, επαρκώς, στις νέες διεθνείς προκλήσεις. 

Ένα περιβάλλον, με σταθερούς φορολογικούς συντελεστές, χωρίς υπέρμετρα φορολογικά βάρη, αλλά με εφόδια και χρηματοδοτικά εργαλεία που θα βελτιώσουν τους τουριστικούς δείκτες και την ανταγωνιστικότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο φόρος διαμονής στα καταλύματα της χώρας. 

Συνολικά, ο εν λόγω φόρος απέφερε σχεδόν τα διπλά από τα εγγεγραμμένα στον προϋπολογισμό του 2018 έσοδα (140 εκατ. περίπου, έναντι στόχου 74 εκατ.), προσθέτοντας μεγάλο βάρος στον ήδη υπερφορολογημένο τουριστικό τομέα. 

Από το 2016, ο ΣΕΤΕ εξακολουθητικά επισημαίνει ότι ο φόρος διαμονής είναι ένας καταστροφικός φόρος, που επιβαρύνει άμεσα τον ξένο επισκέπτη και θα πρέπει να καταργηθεί. 

Προϋπόθεση τρίτη, σε ότι αφορά την επιχειρηματικότητα, να δοθεί μια ρεαλιστική, βιώσιμη λύση στο θέμα της ενίσχυσης της ρευστότητας και της αντιμετώπισης των κόκκινων δανείων. Οι τράπεζες πρέπει να έχουν τη βούληση, αλλά και τη δυνατότητα μέσω νομικής κάλυψης των στελεχών τους, να εξετάζουν κάθε περίπτωση ξεχωριστά και να προβαίνουν σε αναδιαρθρώσεις με τη συμμετοχή του επιχειρηματία, εκεί όπου υπάρχει βιώσιμο businessplan, καλό management, ακόμα και βούληση του επιχειρηματία να συμμετάσχει στη διαδικασία με νέο χρήμα, δικό του ή τρίτων στρατηγικών επενδυτών. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να αποφευχθούν μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες, αλλά και άδικες αλλαγές ιδιοκτησίας, μέσω μαζικής πώλησης NPE’s σε ξένα χαρτοφυλάκια. 

Προϋπόθεση τέταρτη, ολοκλήρωση το ταχύτερο δυνατόν του εθνικού χωροταξικού σχεδίου για τον Τουρισμό.Ο ΣΕΤΕ έχει ταχθεί υπέρ ενός απλού και φιλοεπενδυτικού χωροταξικού πλαισίου, που θα φθάνει σε επίπεδο ορίων των Δήμων (τα λεγόμενα Τοπικά Χωρικά Σχέδια) με συγκεκριμένες χρήσεις γης, ώστε να διασφαλίζεται η απαραίτητη ασφάλεια δικαίου για τους επενδυτές και ταυτόχρονη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Περιμένουμε από την Πολιτεία να αναλάβει τις ευθύνες της και να προχωρήσει στην ολοκλήρωσή του. 

Προϋπόθεση πέμπτη, εργασιακή και κοινωνική ειρήνη. Στα χρόνια της κρίσης, ο τουριστικός τομέας προστάτευσε τα εργασιακά δικαιώματα, στήριξε τους εργαζόμενους και πέτυχε να δημιουργήσει μια σημαντική κουλτούρα διαλόγου και συνεννόησης. 

Αυτό θέλουμε να το συνεχίσουμε. Είναι στρατηγική μας επιλογή να στηρίξουμε το πρόσωπο του ελληνικού τουρισμού. 

Τους εργαζομένους μας. Όχι μόνο μισθολογικά, αλλά και με συνεχή κατάρτιση, προγράμματα εκπαίδευσης και εξειδίκευσης. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τη συμβολή του τομέα στην απασχόληση. Στην αιχμή της τουριστικής περιόδου, αγγίζουμε το 30% της συνολικής απασχόλησης της χώρας. 

• Η αποτελεσματική διαχείριση των προορισμών και η θωράκιση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουρισμού, αποτελούν φετινή μας προτεραιότητα. Γι’ αυτό και στον ΣΕΤΕ μιλάμε επίμονα και εξακολουθητικά για τη μεγάλη σημασία που έχουν οι συμμαχίες και οι συνέργειες. 

Γιατί απαιτείται αποφασιστικότητα, διάλογος και συνεργασία μεταξύ Πολιτείας, τραπεζικού συστήματος και επιχειρηματικού κόσμου, για την επεξεργασία και την υλοποίηση μιας σειράς ρεαλιστικών πολιτικών που θα ενισχύουν την υγιή επιχειρηματικότητα και θα μας οδηγήσουν στον δρόμο της σταθερής και μακροχρόνιας ανάπτυξης. 

Όπως πολλές φορές θα με έχετε ακούσει να λέω, ο τουρισμός είναι υπόθεση των πολλών και όχι των λίγων. Είναι συλλογική προσπάθεια που απαιτεί την κινητοποίηση όλων των παραγωγικών και κοινωνικών δυνάμεων του τόπου. Του κάθε τόπου. Χρειάζεται συγκεκριμένος στρατηγικός σχεδιασμός, συνένωση δυνάμεων, ευρύτερες συνεργασίες, για να μπορέσει μια περιοχή -και κατ’ επέκταση ολόκληρη η χώρα- να αναπτυχθεί σωστά και βιώσιμα και να απολαύσει τα οφέλη της τουριστικής ανάπτυξης. Μόνο έτσι θα οδηγήσουμε τον ελληνικό τουρισμό σε μια νέα, ακόμα καλύτερη, ακόμα πιο ώριμη, σταθερή και μακροχρόνια φάση ανάπτυξης.