Παρατηρήσεις για τη μελέτη ανάπλασης της πλατείας Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη

H Διεύθυνση Περιβάλλοντος, Πολιτισμού και Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Αθλητισμού του υπουργείου Εσωτερικών (Τομέας Μακεδονίας και Θράκης) κατέθεσε τις παρατηρήσεις της για τη μελέτη ανάπλασης της πλατείας Αριστοτέλους και του άξονα της οδού Αριστοτέλους, εντός του ιστορικού τόπου, στη Θεσσαλονίκη.

α) Για το τμήμα της μελέτης που αφορά στον άξονα της οδού Αριστοτέλους η Διεύθυνση μεταξύ άλλων αναφέρει τα εξής:

Σε ό,τι αφορά στη χρήση του κοινοχρήστου χώρου (σε τμήματα των ζωνών στάσης αστικού εξοπλισμού – φύτευσης) για την ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων μπροστά από επιχειρήσεις καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος σημειώνει ότι δεν επιτρέπεται:

-η χρήση κοινοχρήστου χώρου σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος για το οικοδομικό τετράγωνο μεταξύ των οδών Ερμού και Βασιλέως Ηρακλείου με τις δύο τράπεζες και το ΙΚΑ (στο οποίο δεν επιτρέπονται καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος

- η ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων στα δύο οικοδομικά τετράγωνα μεταξύ των οδών Βατικιώτη – Βλάλη και Εγνατίας.

Επομένως θα πρέπει να αφαιρεθούν οι θέσεις που προβλέπονται στη μελέτη για την ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων σε εκείνα τα τμήματα.

β) Για το τμήμα της μελέτης που αφορά στην πλατεία Αριστοτέλους μεταξύ άλλων αναφέρει τα εξής:

-Η επιφάνεια των στεγάστρων του άνω τμήματος της πλατείας (πέταλο), επεκτείνεται κατά πολύ πέρα από την πρόσοψη των επιχειρήσεων υγειονομικού ενδιαφέροντος και κατά την άποψη της υπηρεσίας, θα πρέπει να περιοριστεί η έκτασή τους σε συμμόρφωση των παραπάνω αποφάσεων. Ειδικότερα, η επιφάνειά τους θα πρέπει να μειωθεί στη συμβολή της καμπύλης της πλατείας με τον άξονα, ελευθερώνοντας τους χώρους μπροστά από την είσοδο του κινηματογράφου (Ολύμπιον) και του ξενοδοχείου (Electra Palace).

γ) Για τις όψεις ισογείων καταστημάτων και καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος στις στοές αναφέρει τα εξής:

-Η υπηρεσία είναι σύμφωνη με την επισκευή και αποκατάσταση χαρακτηριστικών διατηρητέων στοιχείων (κουφώματα, εξώστες, κεντρικές θύρες, σκαλοπάτια κλπ), την αντικατάσταση των υφιστάμενων κυκλικών φωτιστικών στοάς με νέα κατά το πρότυπο των υφιστάμενων, την αποξήλωση των εμφανών καλωδιώσεων εντός στοάς και επί των όψεων και την τοποθέτηση νέων καλωδίων χωνευτά στο επίχρισμα ή (μετά από μελέτη) με όδευση επιτοίχιου εξωτερικού καναλιού.

-Κατά την άποψη της υπηρεσίας, θα πρέπει να αφαιρεθούν όλα τα στοιχεία που αλλοιώνουν τόσο τις εσωτερικές όψεις των στοών, όσο και τις όψεις των διατηρητέων κτιρίων (ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, τέντες, επιγραφές, επενδύσεις, σταθερός εξοπλισμός καταστημάτων κλπ) και να αποκατασταθεί με ενιαία αντιμετώπιση το σύνολο του άξονα και της πλατείας Αριστοτέλους.

-Σε ότι αφορά στη δημιουργία τυπολογίας των καταστημάτων στη ζώνη του ισογείου των διατηρητέων κτιρίων η υπηρεσία δεν είναι αντίθετη γενικά στη δημιουργία συγκεκριμένης τυπολογίας των όψεών τους, με την προϋπόθεση ότι αυτές θα μελετηθούν και θα τεκμηριωθούν βάσει του συνολικού αρχικού σχεδιασμού του άξονα και της πλατείας Αριστοτέλους και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των διατηρητέων κτιρίων και σε συνεργασία με το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής ΠΕ Θεσσαλονίκης, την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας και την υπηρεσία, θα διαμορφωθεί μια τελική πρόταση.

Συμπληρωματικά, επισημαίνει τα εξής:

-Η διαφοροποίηση των κινήσεων [κατάργηση κεντρικού παρτεριού (πάρκου) και δημιουργία ζώνης κεντρικού περιπάτου, δημιουργία ζωνών διέλευσης οχημάτων σε μικρή απόσταση από τις στοές κλπ], σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση, δημιουργεί νέα δεδομένα για την οργάνωση του κοινόχρηστου χώρου, με ουδέτερο αποτέλεσμα, κατά την άποψη της υπηρεσίας, σε ότι αφορά την προστασία των διατηρητέων κτιρίων και αποτελεί μια σύγχρονη προσέγγιση που αποσκοπεί στην αναβάθμιση του δημόσιου χώρου. Για τον λόγο αυτό, δεν εκφράζονται αντιρρήσεις επί του παρόντος, με την προϋπόθεση ότι έχουν ληφθεί υπόψη παλαιότεροι διατυπωμένοι προβληματισμοί της υπηρεσίας,  σχετικά με το είδος, την πυκνότητα, την απόσταση από τις διατηρητέες όψεις και τα χαρακτηριστικά της κόμης των επιλεγόμενων δέντρων, την καταλληλότητά τους για τις τοπικές κλιματικές και λοιπές συνθηκες, την ανάγκη συντήρησής τους κλπ, καθώς επίσης και ότι ισχύουν τα αναφερόμενα στην τεχνική έκθεση της μελέτης σχετικά με το ότι εξασφαλίζεται η «..συνέχεια της οπτικής αντίληψης των χρηστών του δημοσίου χώρου με τα ιστορικά κτίρια που τον περιβάλλουν».

-Η υπηρεσία, έχει ήδη εκφράσει παλαιότερα αρνητική άποψη για την κίνηση και στάθμευση αυτοκινήτων μπροστά από την καμπύλη κιονοστοιχία των διατηρητέων κτιρίων που βρίσκονται στο άνω τμήμα της οδού Μητροπόλεως (ξενοδοχείο Ηλέκτρα και κινηματογράφος Ολύμπιον), γιατί δεν συμβάλλει στην ανάδειξή τους, αλλά αντίθετα, υποβαθμίζει τον περιβάλλοντα χώρο τους, την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία τους και τη λειτουργία της διατηρητέας στοάς μπροστά από αυτά. Για τους παραπάνω λόγους, θεωρούμε ότι πρέπει να απαγορεύεται η κίνηση άλλων οχημάτων και ταξί, εκτός των οχημάτων εκτάκτου ανάγκης, στις συγκεκριμένες ζώνες (ΖΟΕΑ). Η πρόβλεψη χώρων στάθμευσης ταξί προς την πλευρά του κινηματογράφου και οχημάτων για την εξυπηρέτηση του ξενοδοχείου, επί της οδού Μητροπόλεως, σε πολύ μικρή απόσταση από τις εν λόγω χρήσεις, θεωρεί ότι επαρκεί για την ομαλή λειτουργία τους και ταυτόχρονα δεν δημιουργεί προβλήματα στην κίνηση των πεζών και των οχημάτων εκτάκτου ανάγκης και δεν εμποδίζει τη θέαση των μνημειακών καμπύλων κιονοστοιχιών και όψεων των κτιρίων.

-Κατά την άποψη της υπηρεσίας, δεν είναι απαραίτητη η επανάληψη του σχήματος της καμπύλης στα στέγαστρα του άνω τμήματος της πλατείας (πέταλο) και προτείνεται η χρήση μικρότερων στεγάστρων, αντίστοιχων εκείνων που προτείνονται για τον άξονα της οδού Αριστοτέλους, ώστε να διατηρηθεί η μικρή κλίμακα και η ουδετερότητα του αστικού εξοπλισμού και να αναδεικνύεται περισσότερο η μεγαλοπρέπεια των διατηρητέων κτιρίων και του σχεδιασμού της πλατείας.

-Σε ότι αφορά στα περίπτερα καπνοπωλών, στο τμήμα της πλατείας κάτω από την οδό Μητροπόλεως, η υπηρεσία εκφράζει αρνητική άποψη και προτείνει την απομάκρυνσή τους και την τοποθέτησή τους εκτός του άξονα και της πλατείας Αριστοτέλους, δεδομένου ότι η τοποθέτησή τους σε συνέχεια των στεγάστρων της δυτικής πλευράς της πλατείας διαταράσσει τη συμμετρία και δημιουργεί οπτική όχληση σε σημαντικά σημεία του χώρου (πριν το πέταλο επί της οδού Μητροπόλεως και στην μία πλευρά της απόληξης προς τη θάλασσα επί της λεωφόρου Νίκης), χωρίς να συνεισφέρουν στην ανάδειξη του συνολικού σχεδιασμού, τόσο του μνημειακού άξονα, όσο και της σύγχρονης επέμβασης στον κοινόχρηστο χώρο.

-Σε ότι αφορά στο σχεδιασμό των στεγάστρων του κάτω τμήματος της πλατείας Αριστοτέλους, η υπηρεσία θεωρεί ότι η νέα προτεινόμενη λύση των μονάδων σκιάστρων με διπλό ύφασμα, επιλύει αρκετά από τα προβλήματα του αρχικά προτεινόμενου ογκώδους στεγάστρου σύμμεικτης κατασκευής. Το μέγεθος αυτών και η απόστασή τους από τις στοές, θα πρέπει να εξασφαλίζει την αντίληψη της οπτικής συνέχειας των τοξωτών κιονοστοιχιών της πλατείας.

-Κατά την άποψη της υπηρεσίας, ιδιαίτερα σημαντική είναι η συντήρηση των δαπεδοστρώσεων και των εγκαταστάσεων αστικού εξοπλισμού και η προστασία τους από φυσική φθορά και βανδαλισμούς (γκράφιτι, καταστροφή κλπ), καθώς και η συνεχής φροντίδα του υψηλού και χαμηλού πρασίνου, ώστε να διαφυλαχθεί η ποιότητα και ασφάλεια του κοινόχρηστου χώρου στο άμεσο περιβάλλον των διατηρητέων κτιρίων του άξονα και της πλατείας Αριστοτέλους. Θα πρέπει να υπάρχει κατάλληλος έλεγχος έτσι ώστε ο ενιαίος σχεδιασμός του υπαίθριου εξοπλισμού να μη διαταράσσεται από ατομικές και μεμονωμένες επεμβάσεις.

Για όλα τα παραπάνω, θα πρέπει να εξασφαλιστεί η σύμφωνη γνώμη της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας, λόγω αρμοδιότητας για την προστασία των ιστορικών τόπων.