Του Γιώργου Δρακόπουλου (*)
Το ενδιαφέρον για την αειφορία και τη βιωσιμότητα όλων όσοι ασχολούνται με τον τουρισμό είναι δεδομένο. Δεν είναι όμως δεδομένο, το πώς η θεωρία θα μετουσιωθεί σε πράξη. Αυτό, διότι ενώ μιλάμε για Φέρουσα Ικανότητα (ΦΙ), δεν έχουμε ακόμα αποφασίσει τους δείκτες που θα χρησιμοποιήσουμε, πολύ δε περισσότερο, τις τιμές που αυτοί θα κυμαίνονται.
Θυμίζω τους βασικούς δείκτες για τη ΦΙ, (με έντονα γράμματα, αυτοί τους οποίους προκρίνω):
Δείκτης Τουριστικής Πυκνότητας (ΔΤΠ) = επισκέπτες ανά 100 κατοίκους ανά ημέρα,
Δείκτης Τουριστικής Λειτουργίας (ΔΤΛ) = (κλίνες X 100)/μόνιμος πληθυσμός,
Πυκνότητα τουριστικής προσφοράς = κλίνες ανά km2,
Ένταση τουριστικής ζήτησης = διανυκτερεύσεις ανά km2 ανά ημέρα.
Αρχικά, πρέπει να συμφωνήσουμε στο τι περιλαμβάνουν οι μεταβλητές και μετά να δούμε, τι υπάρχει - τι λείπει, σε επίπεδο στατιστικών στοιχείων.
«Κλίνες»: το άθροισμα των κλινών στα πάσης φύσεως καταλύματα (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια/διαμερίσματα (ΕΕ/ΔΔ), τύπου AirΒnΒ, βίλες). Επίσημα δημοσιευμένα στοιχεία και εύκολα προσβάσιμα, έχουμε μόνο για τις ξενοδοχειακές κλίνες. Με αρκετό ψάξιμο μπορούμε να βρούμε τις κλίνες στα ΕΕ/ΔΔ και με περισσότερο ψάξιμο να προσεγγίσουμε τα Airbnb. Για τις βίλες, εμπιστευόμαστε φίλους και γνωστούς.
«Επισκέπτες»: προφανώς εννοούμε τις αφίξεις τουριστών συν ημερήσιων επισκεπτών, που ο Δείκτης Τουριστικής Πυκνότητας ατυχώς τους εξισώνει. Όμως, υπάρχει κι άλλο πρόβλημα, αφού δεν έχουμε ξεκαθαρίσει τι περιλαμβάνει η μεταβλητή «κάτοικοι», που φαντάζει να είναι η ίδια με τη μεταβλητή «πληθυσμός» στον Δείκτη Τουριστικής Λειτουργίας.
«Πληθυσμός»: είναι αυτό που καταγράφεται σύμφωνα με την απογραφή ή αυτό που πραγματικά είναι, δηλαδή οι μόνιμοι κάτοικοι του προορισμού; Και το εισαγόμενο εργατικό δυναμικό, πού το βάζουμε; Στους επισκέπτες ή στον πληθυσμό; (Μην ξεχνάμε ότι το εισαγόμενο εργατικό δυναμικό κυκλοφορεί, καταναλώνει ενέργεια, παράγει απορρίμματα, κλπ. και κάνει πολλές «διανυκτερεύσεις»).
«Διανυκτερεύσεις»: το σύνολο των διανυκτερεύσεων σε όλους τους τύπους καταλυμάτων. Η ΕΛΣΤΑΤ δημοσιεύει διανυκτερεύσεις μόνο για τα ξενοδοχεία και τα ΕΕ/ΔΔ. Κανείς όμως δεν παίρνει όρκο για την ακρίβεια των στοιχείων, αφού βασίζονται σε δειγματοληπτική έρευνα, στην οποία ο καθένας απαντάει ό,τι θέλει, (όταν απαντάει). Για Airbnb και βίλες...οι φίλοι στις πλατφόρμες.
Οι «διανυκτερεύσεις» λοιπόν στον προορισμό, ειδικά για την εκτίμηση της ΦΙ, πρέπει να συμπεριλάβουν και τις διανυκτερεύσεις των μόνιμων κατοίκων συν αυτές του εισαγόμενου εργατικού δυναμικού. Σε αυτή την περίπτωση, προφανώς, δε θα είναι αμιγώς «τουριστικές», αλλά, διαφορετικά, υποτιμούνται οι «συνολικές πιέσεις» που ασκούνται στον προορισμό. Όμως, όμως, όμως....έχουμε και τους ημερήσιους επισκέπτες. Αφίξεις με κρουαζιερόπλοια/ημερόπλοια για τα νησιά και λεωφορεία/αυτοκίνητα για τους ηπειρωτικούς προορισμούς. Αυτοί οι επισκέπτες, ναι μεν, δε διανυκτερεύουν, αλλά επιβαρύνουν τα δίκτυα και παράγουν απορρίμματα για όσο χρόνο παραμένουν στον προορισμό. Άρα, χρειαζόμαστε και ένα ισοδύναμο διανυκτερεύσεων των επισκεπτών!
Να το πάω λίγο πιο γρήγορα. Στην πρόσφατη μελέτη μου για τη Σαντορίνη, χρειάστηκα επίσημα στατιστικά στοιχεία για 22 μεταβλητές, άμεσα αναφερόμενες στον τουρισμό. Βρήκα μόνο για 9! Με διάφορες παραδοχές και ακροβατικά, εκτίμησα ακόμα 9.
Έτσι λοιπόν, στο νησί των 76km2, για το έτος 2022, είχαμε (λίγο στρογγυλοποιημένα):
Κλίνες: 62.000 (Ξενοδοχεία + ΕΕ/ΔΔ + τύπου AirBnB + Βίλες).
Αφίξεις: 2.187.000 (Αεροπορικές + Ακτοπλοϊκές).
Αποβιβασθέντες επιβάτες: 1.128.000 (Κρουαζιέρα + Ημερόπλοια).
Μικτός πληθυσμός: 33.000 (Μόνιμοι κάτοικοι + Εισαγόμενο εργατικό δυναμικό).
Διανυκτερεύσεις:19.000.000 (Μικτός πληθυσμός +Τουρίστες + Ισοδύναμο Ημερήσιων Επισκεπτών).
Στην περίοδο Μάιος-Οκτώβριος, υπήρχαν πάνω στο νησί από 56.000 έως 93.000 άτομα ανά ημέρα.
Συμπέρασμα: με σημαντικές ελλείψεις σε στατιστικά στοιχεία και ανυπαρξία μεθοδολογικού πλαισίου για τη ΦΙ, την αειφορία δε τη βλέπω να κάνει καριέρα.
(*) O Γιώργος Δρακόπουλος είναι Σύμβουλος Επιχειρήσεων, πάλαι ποτέ Γενικός Διευθυντής ΣΕΤΕ και Πρόεδρος των Affiliate Members United Nations Tourism.
Διαβάστε επίσης
Impossible Mission και Ικανότητα Φέρουσα (II)
Φέρουσα ικανότητα: Mission Ιmpossible (Ι)
Ο υπερτουρισμός και η ανάγκη για περισσότερη βιταμίνη C
Το μοντέλο της εποχικότητας και γιατί αυτό ΔΕΝ αλλάζει
Εποχικότητα, επέκταση περιόδου και στη μέση αοριστολογία
Τουριστικός προορισμός: προτεινόμενος λειτουργικός ορισμός ως βάση για τη βιώσιμη ανάπτυξη