Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού 2025 | Το debate των αριθμών: Περισσότεροι τουρίστες ή καλύτερος τουρισμός;

• Της Βίκης Τρύφωνα

Η Ελλάδα βιώνει άλλη μια χρονιά ρεκόρ στον τουρισμό, με τα αεροδρόμια να γεμίζουν και τις αφίξεις να σπάνε τα στατιστικά. Άρα, η Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού είναι μια ευκαιρία για πανηγυρισμούς;  Οι αριθμοί δείχνουν ότι μάλλον είναι μια ευκαιρία για προβληματισμούς. 

Το ερώτημα παραμένει: Τι μετράει περισσότερο για μια χώρα που θέλει να επενδύσει σε βιώσιμη ανάπτυξη; Περισσότεροι τουρίστες ή καλύτερος τουρισμός;

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΝΣΕΤΕ, το διάστημα Ιανουαρίου-Αυγούστου 2025 κατεγράφησαν 19,9 εκατ. διεθνείς αεροπορικές αφίξεις, αυξημένες κατά +5,6% σε σχέση με το 2024. Η Κρήτη κράτησε τα σκήπτρα με 4,1 εκατ. επιβάτες, ενώ οι Κυκλάδες ήταν η μόνη γεωγραφική ενότητα με πτώση (-5,9%).

Παράλληλα, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις για το διάστημα Ιανουαρίου–Ιουλίου σημείωσαν άνοδο +12,5%, φτάνοντας τα 12,2 δισ. ευρώ. Η Γερμανία (+16,6%) και η Γαλλία (+15,6%) αποτέλεσαν βασικούς «τροφοδότες», ενώ οι ΗΠΑ κατέγραψαν εντυπωσιακή αύξηση +25,3%. Αντίθετα, το Ηνωμένο Βασίλειο κινήθηκε πτωτικά (-2,9%).

Με λίγα λόγια: οι αφίξεις αυξάνονται, αλλά τα πραγματικά έσοδα κινούνται με διαφορετικούς ρυθμούς, αναδεικνύοντας ότι η ποιότητα και η αγοραστική δύναμη των επισκεπτών παίζουν πλέον μεγαλύτερο ρόλο από τον όγκο.

Η αντίφαση: Γεμάτα αεροπλάνα, λιγότερες διανυκτερεύσεις

Το παράδοξο της φετινής σεζόν είναι ότι, ενώ οι αφίξεις αυξάνονται, οι διανυκτερεύσεις δεν ακολουθούν. Τα γεμάτα αεροπλάνα δεν μεταφράζονται πάντα σε γεμάτα ξενοδοχεία. Η μέση διάρκεια παραμονής έχει πέσει από τις 10 στις 5 ημέρες την τελευταία δεκαετία.

Στην Αθήνα, οι πληρότητες των ξενοδοχείων τον Αύγουστο έφτασαν στο 79,3%, έναντι 77,9% του περσινού Αυγούστου, εμφανίζοντας οριακή αύξηση της τάξης του 1,7% - σε συνέχεια όμως δύο μηνών αιχμής με αρνητικό πρόσημο, παρότι οι αφίξεις στο «Ελ. Βενιζέλος» αυξήθηκαν. Η Ένωση Ξενοδόχων κάνει λόγο για «επικίνδυνη στασιμότητα» και προειδοποιεί ότι τα νούμερα δεν λένε όλη την ιστορία.

Διεθνή παραδείγματα

Στην υπόλοιπη Ευρώπη, τα σημάδια επιβράδυνσης γίνονται ολοένα και πιο εμφανή. Η Ισπανία, δεύτερη πιο δημοφιλής τουριστική χώρα παγκοσμίως, προβλέπει μεν νέο ιστορικό ρεκόρ επισκεπτών για το 2025 –με 100 εκατομμύρια αφίξεις– αλλά τα έσοδα δεν ακολουθούν τον ίδιο ρυθμό. Σύμφωνα με την Exceltur, τα έσοδα από ξενοδοχεία, αεροπορικές, εστίαση και λοιπές τουριστικές δραστηριότητες αυξάνονται μόλις κατά 2,7% στο τρίτο τρίμηνο, έναντι 6,3% το αντίστοιχο διάστημα του 2024. Παράλληλα, η εκτίμηση για την ετήσια ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητας αναθεωρήθηκε προς τα κάτω, στο 3,3% από 4%, καθώς η παγκόσμια αβεβαιότητα, οι εμπορικές διαμάχες και η συναλλαγματική μεταβλητότητα περιορίζουν την αγοραστική δύναμη βασικών αγορών.

Ανάλογες τάσεις εμφανίζονται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου η αύξηση των αφίξεων συνοδεύεται από συγκρατημένη κατανάλωση, εν μέσω πληθωριστικών πιέσεων και γενικότερης οικονομικής κρίσης που επηρεάζει τους διαθέσιμους πόρους των νοικοκυριών. Η «ποσοτική» επιτυχία δεν μεταφράζεται πια αυτόματα σε «ποιοτική» ανάπτυξη για τους προορισμούς, αναδεικνύοντας την ανάγκη μιας νέας στρατηγικής.

Εδώ ακριβώς συναντάται το ζήτημα της βιωσιμότητας: η πίεση στις υποδομές και η αλλοίωση της καθημερινότητας των κατοίκων καθιστούν την αειφορία όχι επιλογή, αλλά αναγκαιότητα. Από τη Βαρκελώνη μέχρι τη Ρώμη και από τη Λισαβόνα έως τη Βενετία, πληθαίνουν τα μέτρα που στοχεύουν στον περιορισμό του υπερτουρισμού, είτε μέσω ειδικών τελών και φόρων, είτε με πολιτικές αποκέντρωσης της ροής των επισκεπτών. Η Ευρώπη καλείται να περάσει από το μοντέλο της απλής μεγέθυνσης σε ένα μοντέλο ισορροπίας, όπου η επιτυχία του τουρισμού θα μετριέται όχι μόνο με αριθμούς αφίξεων, αλλά με την ποιότητα της εμπειρίας και την ανθεκτικότητα των κοινωνιών που τον φιλοξενούν.

Οι μικρομεσαίοι δεν βλέπουν το όφελος

Πίσω από τα μακροοικονομικά νούμερα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στον τουρισμό και το λιανεμπόριο βιώνουν μια «φτωχή» σεζόν. Παρά την αύξηση των τουριστικών εισπράξεων, πολλές επιχειρήσεις αναφέρουν μείωση κατανάλωσης. Beach bar σε μικρούς προορισμούς μιλούν για περιορισμένες παραγγελίες, τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν πτώση του τζίρου στον κλάδο κατά 4,75% στο πρώτο εξάμηνο του 2025 σε σχέση με πέρυσι ενώ το 74% των καταστημάτων λιανικού εμπορίου είδε τα λειτουργικά κόστη να αυξάνονται πάνω από 10% φέτος.

Το αποτέλεσμα είναι ένα παράδοξο: περισσότερα έσοδα για το κράτος, αλλά λιγότερα οφέλη για την «πραγματική» τουριστική αγορά που στηρίζεται από μικρομεσαίους.

Από την ποσότητα στην ποιότητα

Η συζήτηση για το μέλλον του ελληνικού τουρισμού δεν μπορεί να περιορίζεται στα ρεκόρ αφίξεων. Οι δείκτες που πρέπει να παρακολουθούμε δεν είναι μόνο οι επιβάτες των αεροδρομίων, αλλά η μέση διάρκεια παραμονής, η δαπάνη ανά επισκέπτη, η ποιότητα του καταλύματος, η διασπορά της ζήτησης σε δευτερογενείς προορισμούς και –κυρίως– το περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμα.

Η Κρήτη αποτελεί θετικό παράδειγμα: με υψηλότερες τιμές δωματίων και διαφοροποιημένες εμπειρίες, κατάφερε να βελτιώσει τα έσοδα των ξενοδοχείων παρά τη μείωση των πληροτήτων. Παράλληλα, νησιά όπως η Νάξος και η Άνδρος κερδίζουν έδαφος με αυθεντικές εμπειρίες, αγροτουρισμό και boutique φιλοξενία.

Το διακύβευμα του 2030

Η Ελλάδα έχει δύο δρόμους:

Να συνεχίσει να κυνηγάει ρεκόρ αφίξεων, με κίνδυνο να φθαρεί η ποιότητα ζωής στους προορισμούς και να ενισχυθεί το φαινόμενο του υπερτουρισμού. Ή να επενδύσει σε «έξυπνη ανάπτυξη», που σημαίνει λιγότερους αλλά καλύτερους τουρίστες, με μεγαλύτερη παραμονή, υψηλότερη δαπάνη και ουσιαστική συμβολή στην τοπική κοινωνία.

Όπως δείχνουν τα διεθνή παραδείγματα, η δεύτερη επιλογή δεν είναι πολυτέλεια, είναι μονόδρομος για έναν τουρισμό βιώσιμο, ισορροπημένο και ανταγωνιστικό.