ΔΕΘ 2025: Υποσχέσεις, ρίσκα και το στοίχημα του τουρισμού | Ν. Κελαϊδίτης

Γράφει ο Νικόλας Κελαϊδίτης, πρόεδρος του Συνδέσμου των εν Ελλάδι Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων (ΗΑΤΤΑ)

• Χρηματοδότηση, ενέργεια, αδειοδοτήσεις και καινοτομία: ποια μέτρα μπορούν να αλλάξουν το τοπίο και ποιοι κλάδοι κινδυνεύουν να μείνουν πίσω

Η φετινή Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης ανέδειξε ένα φιλόδοξο πακέτο μέτρων που στοχεύει να ενισχύσει την ελληνική επιχειρηματικότητα. Στην καρδιά του σχεδίου βρίσκονται τα χρηματοδοτικά εργαλεία, οι φορολογικές ελαφρύνσεις, τα ενεργειακά προγράμματα και μια νέα στρατηγική εξωστρέφειας. Αν όλα αυτά αποδώσουν, η ελληνική οικονομία θα μπορούσε να κάνει σημαντικό βήμα προς τη βιώσιμη ανάπτυξη. Αν όμως παραμείνουν μόνο στις εξαγγελίες, κινδυνεύουν να χαθούν σε ένα γνώριμο τοπίο γραφειοκρατίας, καθυστερήσεων και άνισης πρόσβασης.

Τα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως το νέο ΤΕΠΙΧ και τα δάνεια μέσω της Αναπτυξιακής Τράπεζας, δίνουν οξυγόνο στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Διευκολύνουν ανακαινίσεις, επενδύσεις και εκσυγχρονισμό. Το ρίσκο, ωστόσο, είναι προφανές: οι πολύ μικρές επιχειρήσεις συχνά αποκλείονται, αφού δεν πληρούν τραπεζικά κριτήρια. Το ίδιο ισχύει και για τα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης, τα οποία, αν και αναγκαία, απαιτούν χρόνο για να αποδώσουν και αφήνουν στο μεταξύ τα κόστη υψηλά.

Οι φορολογικές ελαφρύνσεις έχουν σαφές πολιτικό βάρος. Ανακουφίζουν τη μεσαία τάξη και δίνουν ώθηση στην κατανάλωση, όμως δεν μεταβάλλουν δραστικά το επιχειρηματικό περιβάλλον. Η δομή του φορολογικού συστήματος παραμένει βαριά, με υψηλές εισφορές και πολυπλοκότητα. Άρα το όφελος είναι περισσότερο ανακούφιση παρά μεταρρύθμιση.

Το πιο κρίσιμο στοίχημα βρίσκεται στην απλοποίηση αδειοδοτήσεων και την Εθνική Στρατηγική Εξωστρέφειας. Οι εξαγωγές και η διεθνής παρουσία ελληνικών επιχειρήσεων είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη, αλλά αν η γραφειοκρατία δεν αντιμετωπιστεί, το όραμα κινδυνεύει να μείνει θεωρητικό. Η εμπειρία δείχνει ότι η Ελλάδα έχει καθυστερήσει επανειλημμένα στην υλοποίηση απλών, διαφανών και γρήγορων διαδικασιών. Εδώ βρίσκεται το μεγαλύτερο ρίσκο.

Η καινοτομία αποτελεί το μακροπρόθεσμο χαρτί. Χρηματοδότηση R&D, συνεργασίες πανεπιστημίων και επιχειρήσεων, δημιουργία ταμείων για φάρμακα και τεχνολογικές λύσεις είναι τα θεμέλια για μια οικονομία υψηλής αξίας. Αλλά χρειάζονται υποδομές, οικοσύστημα και συνέπεια πολιτικής. Χωρίς αυτά, η καινοτομία θα παραμείνει όμορφη ιδέα χωρίς ουσία.

Ο τουρισμός είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς τα μέτρα μπορούν να φέρουν διαφορετικά αποτελέσματα ανά κλάδο. Για τα ξενοδοχεία, η ενέργεια είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας κόστους. Οι επιδοτήσεις και οι πράσινες αναβαθμίσεις μπορούν να βελτιώσουν τη βιωσιμότητα και να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα. Παράλληλα, η πρόσβαση σε χρηματοδότηση για ανακαινίσεις ανοίγει τον δρόμο για αναβάθμιση υπηρεσιών και εμπειριών. Το ρίσκο εδώ είναι η άνιση πρόσβαση: μεγάλες μονάδες θα ωφεληθούν περισσότερο, αφήνοντας μικρότερες μονάδες πίσω.

Για τα τουριστικά γραφεία, το μέλλον κρίνεται στην εξωστρέφεια και στην ψηφιοποίηση. Αν δεν αποκτήσουν πρόσβαση σε νέες αγορές και δεν επενδύσουν σε σύγχρονα εργαλεία, κινδυνεύουν να χαθούν στον ανταγωνισμό με τις διεθνείς online πλατφόρμες. Οι επενδύσεις σε CRM, online booking και εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Ωστόσο, οι μικρότεροι παίκτες συχνά δεν έχουν τα μέσα να ακολουθήσουν.

Τα σενάρια μέχρι το 2030 δείχνουν το εύρος των δυνατοτήτων. Σε σενάριο επιτυχίας, τα ξενοδοχεία θα έχουν μειώσει το ενεργειακό τους κόστος, θα προσφέρουν βιώσιμες εμπειρίες και θα έχουν διαφοροποιήσει τα προϊόντα τους. Τα τουριστικά γραφεία θα έχουν ανοίξει νέες αγορές και θα λειτουργούν με σύγχρονη τεχνολογία. Σε σενάριο αποτυχίας, θα δούμε συνεχόμενη εξάρτηση από λίγες αγορές, υψηλό κόστος λειτουργίας και συμπίεση περιθωρίων. Το μερικό σενάριο αφήνει περιθώρια προόδου, αλλά και συνεχιζόμενα εμπόδια από γραφειοκρατία και άνιση κατανομή ωφελειών.

Η ΔΕΘ 2025 δεν ήταν φτωχή σε εξαγγελίες. Έθεσε στο τραπέζι μέτρα με άμεσο όφελος, όπως τα χρηματοδοτικά εργαλεία και οι ενεργειακές παρεμβάσεις, μεσοπρόθεσμες προκλήσεις όπως η εξωστρέφεια και οι αδειοδοτήσεις, και μακροπρόθεσμες επενδύσεις όπως η καινοτομία. Το ερώτημα είναι αν αυτά θα υλοποιηθούν ή θα μείνουν γράμμα κενό.

Για τον τουρισμό, ο οποίος αποτελεί την ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας, η επιτυχία σημαίνει βιώσιμη ανάπτυξη, διαφοροποίηση αγορών και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Η αποτυχία σημαίνει στασιμότητα και εξάρτηση. Το στοίχημα είναι ανοιχτό και η επόμενη πενταετία θα δείξει αν η Ελλάδα μπορεί να μετατρέψει τις εξαγγελίες της ΔΕΘ σε πραγματικότητα.