Γιώργος Βερνίκος: Μονόδρομος ένα βιώσιμο και περιβαλλοντικά υπεύθυνο τουριστικό προϊόν

Η ΑΜΚΕ «Πρωτοβουλία για τη Δημοσιογραφία» πραγματοποίησε εκδήλωση με θέμα «Βιώσιμες Κυκλάδες: Από τη θεωρία στην πράξη» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, με την παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας και εκπροσώπων των Κομμάτων.   

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκε συζήτηση για τα οφέλη και τους κινδύνους του τουρισμού, με εστίαση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το νησιωτικό σύμπλεγμα του Νοτίου Αιγαίου στην εποχή του υπερτουρισμού, μεταξύ του Γιώργου Βερνίκου, Γ.Γ. του ΣΕΤΕ και του Δημήτρη Καραβέλλα, Γεν.Δ/ντή της WWF Ελλάς, με συντονιστές τους δημοσιογράφους Γιάννη Παλαιολόγο και Τάσο Τέλλογλου.

Ο κ. Γιώργος Βερνίκος, μεταξύ άλλων, ανέφερε τα εξής:

Το 2023 επιβεβαίωσε ότι ο ελληνικός τουρισμός αποτελεί την ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας με 34 εκατ. αφίξεις και άμεσο εισπραττόμενο συνάλλαγμα 20,5 δισ. ευρώ.  Και πράγματι, ο ελληνικός τουρισμός, μαζί με τη ναυτιλία και τις εξαγωγές, αποτελούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας για τη διατήρηση του βιοτικού μας επιπέδου και συμβάλουν σημαντικά στην ανάπτυξη πολλών άλλων τομέων της οικονομίας.

Ο τουρισμός σαν οικονομική δραστηριότητα βαδίζει χέρι-χέρι με το περιβάλλον, την πολιτισμική μας κληρονομιά, την τοπική παραγωγικότητα και την ταυτότητα των προορισμών.

Ήρθε η ώρα που η κοινωνία των πολιτών, περιλαμβανομένων των ΜΚΟ -ιδιαίτερα των περιβαλλοντικών- και των κοινωνικών εταίρων, να ενώσουμε σε μία κοινή κατεύθυνση τις φωνές μας και την πίεση για ρεαλιστικά μέτρα, που θ’ αντιμετωπίζουν τις άμεσες προκλήσεις με κορυφαία την κλιματική αλλαγή, αλλά και την υιοθέτηση πρακτικών  που προαπαιτούνται για μία βιώσιμη ανάπτυξη.

Επί χρόνια προσπαθούμε να πείσουμε για πολιτικές πρωτοβουλίες, αλλά κυρίως την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τον επιχειρηματικό κόσμο, να έχουν στο νου τους ότι η ανάπτυξη όλων των επιπέδων, περιλαμβανομένου και του τουριστικού προϊόντος, πρέπει να βασίζεται στην κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτό είναι ένα θέμα όχι μόνο δεοντολογικά και ηθικά απαραίτητο στον πλανήτη για τις επόμενες γενιές, αλλά πλέον σημαντικότατο για τη βιώσιμη ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος γιατί αποτελεί και συνειδητή επιλογή των σημερινών καταναλωτών και ταξιδιωτών. Η διαμόρφωση ενός βιώσιμου και περιβαλλοντικά υπεύθυνου τουριστικού προϊόντος αποτελεί μονόδρομο, αν θέλουμε ο ελληνικός τουρισμός να συνεχίσει τη θετική του πορεία και το brand «Ελλάδα» να διατηρηθεί στην κορυφή.

Ιδιαίτερα το νησιωτικό σύμπλεγμα του Νοτίου Αιγαίου αντιμετωπίζει σύνολο προκλήσεων, που είναι συνδεδεμένες με τον τουρισμό, που αποτελεί και τη βασική πηγή εισοδήματος. Τα νησιά μας έχουν επωφεληθεί από την τουριστική ανάπτυξη. Κυριολεκτικά ο τουρισμός έχει σώσει τα νησιά -και ιδιαίτερα τα μικρότερα- από την ερήμωση και τη μετανάστευση.  

Αξίζει να σημειωθεί ότι απ’ όλες τις Περιφέρειες της χώρας μας, η Περιφέρεια του Ν. Αιγαίου είναι η μόνη Περιφέρεια που παρουσιάζει αύξηση πληθυσμού την τελευταία δεκαετία κατά περίπου 6%. Παρόλο που ο πληθυσμός στα νησιά μας υπολείπεται ακόμα κατά πολύ από τους προηγούμενους κύκλους οικονομικής ανάπτυξης -όπου είχαμε πολύ μεγαλύτερους πληθυσμούς- ενδεικτικά αναφέρω ότι το Καστελόριζο στις αρχές του 20ου αιώνα είχε 12-14.000 μόνιμους κατοίκους και σήμερα έχει 594 και η ίδια περίπου αναλογία ισχύει για όλα τα μικρά νησιά.  Ακόμα και η Σίφνος πριν 100 χρόνια είχε το διπλάσιο πληθυσμό απ’ όσο έχει σήμερα.

Ενόψει βέβαια της τουριστικής περιόδου υπάρχουν θέματα προς συζήτηση, όπως η «φέρουσα ικανότητα» των νησιών και ο υπερτουρισμός.  Τα θέματα αυτά όταν τίθενται μονοθεματικά δεν βοηθάνε στο ν’ αντιληφθεί κανείς την πραγματική διάστασή τους. Συγκεκριμένα, το θέμα της «φέρουσας ικανότητας», όπως την προσδιορίζει η νομοθετική βάση των διατάξεων του Νόμου 4964/2022, είναι διαφορετικό απ’ ότι χρησιμοποιείται συνήθως στην αρθρογραφία από μη ειδικούς. Στην πραγματικότητα, όλες οι επιμέρους περιοχές της χώρας μας υπολείπονται κατά πολύ από τους δείκτες που είναι υπό διαμόρφωση βάσει του νόμου για τα όρια της «φέρουσας ικανότητας», σε σύγκριση πάντα με παρόμοιους προορισμούς.  Επίσης τα έργα υποδομής και η τεχνολογία αυξάνουν, σε κάθε περίπτωση, συγκεκριμένους δείκτες της «φέρουσας ικανότητας».

Για τον υπερτουρισμό, μία παρενέργεια που απασχολεί ιδιαίτερα πετυχημένους τουριστικούς προορισμούς και τις τοπικές κοινωνίες, υπάρχει γόνιμη συζήτηση για τους περιορισμούς που πρέπει να τεθούν με βάση τη διεθνή εμπειρία, την αποφυγή λαθών, τη βελτίωση των υποδομών και τη σωστή διαχείριση του προορισμού. Δεν θα κουραστώ βέβαια να επαναλαμβάνω σε όλους τους τόνους ότι βασικά θέματα της βιώσιμης ανάπτυξης, όπως η διαχείριση του νερού, των απορριμμάτων, της αποχέτευσης, κλπ., έχουν σχέση με την παιδεία, την αγωγή, τη δημόσια υγεία, τη νομιμότητα και την κοινή λογική. Και πραγματικά θλίβομαι όταν συναντώ τοπικές κοινωνίες που δεν έχουν ακόμα συνειδητοποιήσει τις βασικές αυτές αρχές βιωσιμότητας ή την πλήρη ανεπάρκεια κρατικών υπηρεσιών κάθε επιπέδου για τα αυτονόητα.

Ο ΣΕΤΕ -που η βιώσιμη ανάπτυξη είναι κεντρική στρατηγική του- εργάζεται καθημερινά για να βοηθήσει τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις ν’ ανταπεξέλθουν στην επιτακτική βιώσιμη μετάβαση. Προς την κατεύθυνση αυτή δημιουργεί ψηφιακή πλατφόρμα αυτοαξιολόγησης ΣΕΤΕ, προκειμένου να διευκολύνει την πρόσβαση στην πράσινη χρηματοδότηση, τη δυνατότητα πιστοποίησης πράσινης μετάβασης και τη διαδικασία αυτοδέσμευσης, εκπαίδευσης, διευκολύνοντας τη μετάβαση.

Θέλουμε να επιβραβεύουμε κάθε βαθμίδα μετασχηματισμού σύμφωνα με διεθνή πρότυπα με βάση τη δέσμευση, τη μέτρηση, τη στοχοθέτηση, τη δημιουργία αλυσίδας αξίας και την αριστεία.  Ενισχύουμε στρατηγικούς δείκτες επιχειρηματικότητας με βάση τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα, τη διαχείριση κινδύνων, την ενίσχυση φήμης δημιουργίας ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, στοχεύοντας να ενισχύσουμε τα κρίσιμα χαρακτηριστικά βιώσιμης λειτουργίας των επιχειρήσεων.