Η Κύπρος, τα capital controls και ο τουρισμός

Για να εκτιμηθεί, όσο πιο σωστά γίνεται η επίπτωση των capital controls (έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων) στην ελληνική οικονομία και ειδικά στον τουρισμό, η πιο προφανής λύση για να το κάνεις είναι να προσφύγεις στο πιο πρόσφατο και κοντινό παράδειγμα εφαρμογής τους, στην Κύπρο.

Υπενθυμίζεται ότι το κυπριακό πρόβλημα εκδηλώθηκε τον Μάρτιο του 2013, όταν οι τράπεζες είχαν κλείσει για σχεδόν δύο εβδομάδες και είχαν επιβληθεί περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων.

Τα ...καλά νέα για το 2013 για την κυπριακή οικονομία, πρώτη χρονιά εφαρμογής των μέτρων,  ήταν ότι το ΑΕΠ της συρρικνώθηκε κατά μόνο 5,4%. Η τρόικα –δηλαδή η Ευρωπαϊκή Ενωση, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο– είχε προβλέψει ύφεση από την πρώτη χρονιά τουλάχιστον σχεδόν 8,7% του ΑΕΠ.

Το εντυπωσιακό στοιχείο ήταν ότι ο πρώτος, ο βασικότερος λόγος συγκράτησης μεγαλύτερης πτώσης της κυπριακής οικονομίας στα χρόνια των capital controls ήταν ο τουρισμός. Ιδιαίτερα ο τουρισμός από τη Ρωσία εκείνη την χρονιά διατηρήθηκε σε πολύ καλά επίπεδα. Έτσι ενώ οι αφίξεις έπεσαν μεν το 2013 αλλά λόγω της έλευσης Ρώσων η πτώση περιορίστηκε στο 2,4%. Παράλληλα, επειδή οι Ρώσοι επισκέπτες ξοδεύουν χρήματα, τα τουριστικά έσοδα κατέγραψαν αύξηση της τάξης του 8%. Οι δε υπηρεσίες προς επιχειρήσεις, ιδίως νομικές και λογιστικές, σημείωσαν μείωση δραστηριότητας μικρότερη από αυτήν της οικονομίας συνολικά.

Η Κύπρος ωστόσο είχε ένα πλεονέκτημα. Υπάρχει μεγάλος βαθμός ευελιξίας στην οικονομία, κάτι που δεν συμβαίνει στον ίδιο βαθμό στην ελληνική οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις μπόρεσαν να προχωρήσουν σε μειώσεις μισθών για να επιβιώσουν, ενώ επιπλέον η πτώση της εγχώριας κατανάλωσης δεν ήταν τόσο χαμηλή όσο αναμενόταν, ίσως διότι δεν επηρεάστηκε η αγοραστική δύναμη εκείνων που είχαν καταθέσεις χαμηλότερες από 100.000 ευρώ.

Το μεγαλύτερο σύννεφο πάνω από την οικονομία της Κύπρου όλη την πρώτη κρίσιμη διετία και θα είναι και για την ελληνική οικονομία για το επόμενο διάστημα, ήταν το τραπεζικό σύστημα.

Οι τράπεζες στο νησί κατέρρευσαν, όπως αναμένεται να γίνει και στην Ελλάδα. Η βασική τράπεζα της χώρας, η Τράπεζα Κύπρου, συγκέντρωσε το σύνολο σχεδόν των δανείων, τα οποία καθώς ήταν 50% περισσότερα από τις καταθέσεις, δεν επέτρεπαν την ομαλή χρηματοδότηση της οικονομίας.

Η βασική ωστόσο διαφορά, για την ώρα, Ελλάδας και Κύπρου, είναι ότι μπροστά στην καταστροφή τα πολιτικά κόμματα γρήγορα ενώθηκαν και άμεσα έκλεισαν μια νέα σκληρή αλλά βιώσιμη συμφωνία με την Ευρώπη και το ΔΝΤ και ήδη δύο χρόνια μετά τα capital controls αποτελούν παρελθόν και η χώρα αποτελεί πρότυπο ανάκαμψης εντός της ευρωζώνης.