Προσβάσιμος τουρισμός: Η ανεκμετάλλευτη αγορά των 500 δισ.ευρώ

Εάν οι ευρωπαϊκοί προορισμοί και τα ξενοδοχεία ήταν πλήρως προσβάσιμα στα άτομα που έχουν ανάγκη την ειδική πρόσβαση, είτε λόγω αναπηρίας, είτε λόγω ηλικίας, η ζήτηση θα μπορούσε να αυξηθεί έως 44% κατ'έτος, αποφέροντας επιπλέον 142 δισ.ευρώ και επιπλέον 3,4 εκατομμύρια νεες θέσεις εργασίας στην ευρωπαϊκή οικονομία.

Τα μεγέθη αυτής της τεράστιας, ανεκμετάλλευτης, αγοράς για τον ευρωπαϊκό τουρισμό αποκαλύπτει έρευνα του Πανεπιστημίου του Syrrey, που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Εν ολίγοις, δηλαδή, ενώ όλοι αναζητούν νέες αγορές, ελάχιστοι επαγγελματίες του χώρου έχουν συνειδητοποιήσει ότι υπάρχει έτοιμη πελατεία, η οποία το μόνο που ζητάει είναι να μπορεί να φτάσει εύκολα στον προορισμό και να κινείται άνετα στο ξενοδοχείο και στην περιοχή.Σύμφωνα με την έρευνα, οι ταξιδιώτες στο εσωτερικό της ΕΕ που χρειάζονται ειδική πρόσβαση, είτε λόγω αναπηρίας ή ηλικίας, πραγματοποίησαν 783 εκατομμύρια ταξίδια εντός της περιοχής το 2012, συμβάλλοντας με 394 δισεκατομμύρια ευρώ και 8,7 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην ευρωπαϊκή οικονομία. 

Στην Αμερική, 26 εκατομμύρια με ειδικές ανάγκες έχουν ταδέψει την τελευταία διετία, με δυο ταξίδια κατά μέσο όρο και δαπάνες 34,6 δισ.δολαρίων. Το 76% από αυτούς διέμεινε σε ξενοδοχείο, το 43% ταξίδεψε αεροπορικώς, το 26% νοίκασε αυτοκίνητο, ενώ το 25% επέλεξε κρουαζιέρα.

Ελληνογερμανικό συνέδριο

Το θέμα αυτό συζητήθηκε το καλοκαίρι σε ελληνογερμανικό συνέδριο, που έγινε στην Κομοτηνή, με ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Ιδού το σχετικό ρεπορτάζ της Deutche Welle:

"Έχουν τα άτομα με αναπηρία ισότιμη πρόσβαση στον τουρισμό; Πώς μπορεί μια τουριστική επιχείρηση να προσαρμοστεί σε αυτό; Ένα ελληνογερμανικό συνέδριο στην Κομοτηνή για τον «προσβάσιμο τουρισμό» επιχειρεί να απαντήσει.

«Κάνω διακοπές από την αναπηρία μου» ήταν η φράση ενός επισκέπτη με κινητικά προβλήματα από το Μόναχο, μετά τις διακοπές του στο ξενοδοχείο «Βίλλα Σεβαστή» στην Πιερία. Ο ιδιοκτήτης του Φώτης Χαλκίδης, μετά από προβλήματα υγείας που τον κράτησαν για πολλούς μήνες σε αναπηρικό αμαξίδιο, αποφάσισε να δημιουργήσει ένα ξενοδοχείο προσβάσιμου τουρισμού, προσφέροντας πακέτα διακοπών με πολλές δραστηριότητες και εξορμήσεις, όπου ένα άτομο με αναπηρία νιώθει πραγματικά άνετα. Όσο για την επιχειρηματική του επιλογή και το ενδεχόμενο ρίσκο της, είναι αφοπλιστικός: «Αν εστιάσεις στον άνθρωπο και όχι στο πορτοφόλι, τότε ξέρεις τι να κάνεις.» Εκτιμάται ότι τα άτομα με κινητικά είναι περίπου 50 εκατομ. στην Ευρώπη, ενώ στην Ελλάδα σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία φτάνουν σχεδόν το 10% του πληθυσμού. Αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι ταξιδεύουν για διακοπές συνήθως μαζί με συνοδούς και συγγενείς, ο τζίρος στον τουρισμό μπορεί να φτάσει τα 166 δις ευρώ.

Σημαντικά βήματα προόδου στη Γερμανία

Είναι όμως ο τουρισμός δικαίωμα στο οποίο μπορούν να έχουν πρόσβαση όλοι; Απαντήσεις σε αντίστοιχα ερωτήματα επιχειρήσε να αναζητήσει το συνέδριο για τον προσβάσιμο τουρισμό, που διεξήχθη στην Κομοτηνή από το ίδρυμα Χάνς Ζάιντελ και το σύλλογο ατόμων με κινητικά προβλήματα «ΠΕΡΠΑΤΩ». Στη Γερμανία έχουν γίνει πολλά θετικά βήματα τα τελευταία χρόνια. Υπάρχουν όμως ζητήματα τα οποία απαιτούν συγκεκριμένες λύσεις. «Πρέπει να βρούμε λύσεις όχι μόνο για τα άτομα με αναπηρία, αλλά για όλους τους ανθρώπους, - λύσεις που θα αφορούν και τα άτομα με αναπηρία. Π.χ. σε ένα ξενοδοχείο οι επιχειρηματίες πρέπει να σκεφτούν πώς θα προσαρμόσουν τα δωμάτια. Άν έχουν μόνο δύο δωμάτια για άτομα με αναπηρία, τότε αυτό δεν θα είναι επαρκές. Η ευκαιρία για τις τουριστικές επιχειρήσεις είναι να προσαρμοστούν, ώστε να απευθύνονται σε όλους τους ενδιαφερόμενους και να προσελκύσουν έτσι και άτομα με αναπηρία», τόνισε στη Deutsche Welle o Κλέμενς Κρούζε, διευθύνων σύμβουλος του Ομοσπονδιακού Κέντρου Προσβασιμότητας με έδρα το Βερολίνο.

Ο ίδιος βλέπει συχνά τον προβληματισμό των επιχειρηματιών στον χώρο του τουρισμού σχετικά με το κόστος μια τέτοιας επένδυσης και με το χρόνο απόσβεσης. Θεωρεί ότι δεν είναι τόσο ζήτημα κόστους αλλά τεχνογνωσίας και συνειδητοποίησης. «Δε θα θελα να σας κρύψω ότι σε πολλές περιπτώσεις το ζήτημα που μου τίθεται είναι τα λεφτά στο χέρι. Πρέπει να φύγουμε από τη λογική του γρήγορου κέρδους αλλά και της παραδοσιακής λογικής των ειδικών λύσεων. Θα πρέπει να απαντήσουμε πρώτα στο ερώτημα: Θέλουμε να έχουν πρόσβαση όλοι; Και μετά να αναζητήσουμε πώς θα φτάσουμε σε αυτό το στόχο.» Ο γερμανός ειδικός πιστεύει ότι πρέπει να υπάρξει μια αλλαγή στον τρόπο σκέψης: «Θα πρέπει να περάσουμε από τη λογική της παροχής μιας υπηρεσίας τουρισμού για λόγους κοινωνικής πολιτικής στη λογική της παροχής ως δικαίωμα για όλους. Χρειάζεται ένα πιο ανθρώπινο μοντέλο. Τα άτομα με αναπηρία δεν είναι λιγότεροι ή ασθενέστεροι, είναι απλά διαφορετικοί.»

Οι εξελίξεις στην Ελλάδα

Η κατάσταση στην Ελλάδα δεν είναι τόσο άσχημη» πιστεύει ο Γιόχαν Νόρμπερτ Κράιτερ, εκπρόσωπος του συλλόγου Παραπληγικών Γερμανίας. Στα ταξίδια του στην Ελλάδα βρήκε πρόσβαση σε αρχαιολογικούς χώρους, σε κάποιες παραλίες, ενώ εντυπωσιάστηκε στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος στην Αθήνα, με τις παροχές στην μετακίνηση των αποσκευών του. Δραστηριοποιείται έντονα στην περιοχή της Βάδης-Βυρτεμβέργης σχετικά με την προώθηση της προσβασιμότητας σε ξενοδοχεία, αξιοθέατα, πάρκα ελεύθερου χρόνου αλλά και στον καίριο τομέα των μέσων μαζικής μεταφοράς δημιουργώντας κι ένα σύστημα πιστοποίησης προσβασιμότητας. Στη Γερμανία έχει δημιουργηθεί μάλιστα τελευταία ένα δίκτυο οκτώ πόλεων που προσφέρουν αμιγώς προσβάσιμο τουρισμό. Πολλές φορές όμως παρατηρούνται προβλήματα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. «Από τη μία υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων που επιθυμούν τα ταξιδέψουν αλλά δε βρίσκουν την κατάλληλη προσφορά και από την άλλη ξενοδοχεία που προσφέρουν υπηρεσίες προσβάσιμου τουρισμού δεν είναι γνωστά στο ευρύ κοινό», τόνισε στη συζήτηση μαζί μας ο Κάι Πάϊγκενκοπφ από το συμβουλευτικό γραφείο Νoϊμανκονσούλ στο Μύνστερ. Ο ίδιος συμβουλεύει επιχειρήσεις και δήμους για το πώς θα διορθώσουν το επίπεδο προσβασιμότητας τους. «Προτρέπουμε τους δημάρχους να ζήσουν μία ημέρα στην πόλη τους με αναπηρικό αμαξίδιο κι εκεί αποκαλύπτονται όλα τα ζητήματα. Σημαντικό ρόλο παίζει και η εκπαίδευση του προσωπικού των επιχειρήσεων προσβάσιμου τουρισμού, που πέρα από τις τεχνικές δεξιότητες, πρέπει να έχει ένα αυξημένο βαθμό συνείδησης στην παροχή υπηρεσιών»

Στην Ελλάδα, αν και υπάρχουν πολλές ελλείψεις, σημειώνονται αξιόλογα βήματα. Η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα στον τουρισμό από νέους και καινοτόμους ανθρώπους προσπαθεί να βρει νέες αγορές που θα επιμηκύνουν την τουριστική περίοδο και προσανατολίζεται στον προσβάσιμο τουρισμό με ηθικό προσανατολισμό. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, το Surf Club Keros στη Λήμνο που προσφέρει ένα ολοκληρωμένο πακέτο ναυταθλητικού εναλλακτικού τουρισμού για άτομα με αναπηρία και το κτήμα Κούρτη ΟΙΝΟΒΙΟΝ στην Πιερία, που εστιάζει στον οινοτουρισμό. Κοινό τους σημείο: η συλλογικότητα και πραγματική βούληση να προσφέρουν τέτοιες υπηρεσίες.

Το καλό παράδειγμα της Κομοτηνής

Στην ενίσχυση αυτής της τάσης συμβάλλουν και τα ίδια τα άτομα με αναπηρία. Η δημιουργία οδηγών πόλης για ΑμεΑ στη Δράμα, την Αθήνα και την Κομοτηνή δείχνει το δρόμο για το τι πρέπει να γίνει. «We wheel , we will roll you», είναι το σύνθημα του rollout.gr, του πρώτου δικτυακού οδηγού πόλης για ΑμεΑ. Η πολυσυλλεκτική πόλη της Κομοτηνής, όπου διεξήχθη το συνέδριο αποτελεί φωτεινό παράδειγμα. Η δράση του Συλλόγου ΠΕΡΠΑΤΩ με συνεχείς παρεμβάσεις για την προσβασιμότητα σε δημόσια κτίρια, σε χώρους διασκέδασης, παραλίες, αλλά και με την παραολυμπιακή εκπαίδευση άλλαξε τη στάση των πολιτών. «Η οικονομική κρίση μας ωρίμασε. Αναζητούμε πλέον όχι βοήθεια από το κράτος και τους δήμους αλλά από ιδιώτες και εταιρίες στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και βρίσκουμε ανταπόκριση» εξήγησε ο πρόεδρος του Συλλόγου και παραολυμπιονίκης Αλέξανδρος Ταξιλδάρης. «Μέσω του προγράμματος εκπαίδευσης που προσφέρουμε, άνθρωποι, που από το κράτος θεωρούνται τελειωμένες υποθέσεις, έχουν την ευκαιρία να δραστηριοποιηθούν, να δουν ότι υπάρχει διέξοδος σε πράγματα που δε μπορούσαν να φανταστούν ότι μπορούσαν να κάνουν, όπως ο τουρισμός. Να διεκδικήσουν την αυτονομία τους και να ενταχθούν στην κοινωνική ζωή.» Ο Σύλλογος ΠΕΡΠΑΤΩ σε συνεργασία με γερμανικούς φορείς έχει ήδη λάβει τη σχετική πιστοποίηση ώστε να δημιουργήσει ένα κέντρο ΑμεΑ στην Κομοτηνή, το οποίο σε συνεργασία με τοπικούς φορείς θα πιστοποιεί τις τουριστικές επιχειρήσεις ανάλογα με το επίπεδο προσβασιμότητας τους."