Οικισμός του 7ου αιώνα π.Χ. εντοπίστηκε στην Εύβοια

Στο πλαίσιο της αρχαιολογικής παρακολούθησης συνοδού τεχνικού έργου για την εγκατάσταση συστοιχίας Αιολικών Πάρκων σε απόσταση ενός χλμ. δυτικά του κ.δ. Καψουρίου της κοινότητας Καφηρέα του Δήμου Καρύστου εντοπίστηκε και ερευνήθηκε ανασκαφικά από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας τμήμα οικισμού με χρήση από τον 7ο έως τον 3ο αιώνα π.Χ. Η ανασκαφική έρευνα διήρκησε από τον Αύγουστο έως τον Δεκέμβριο του 2018

Ο οικισμός αναπτύσσεται σε φυσικά οχυρή και ιδιαίτερα δυσπρόσιτη θέση σε τρία, τουλάχιστον, τεχνητά διαμορφωμένα άνδηρα. Δεσπόζουσα θέσηστον οικισμό κατείχε μνημειώδους κατασκευής αψιδωτό κτήριο (Α΄) μήκους  11,67μ.  και πλάτους 7,20μ., το οποίο φαίνεται να αποτελούσε τον πυρήνα του οικισμού κατά την πρώτη οικοδομική φάση του. Η πρόσβαση στο κτήριο, επιτυγχανόταν με λίθινες κλίμακες στα άκρα του. Οι τοίχοι ήταν κατασκευασμένοι από πλακοειδείς τοπικούς σχιστολιθικούς λίθους με εναλλασσόμενη μπατική και δρομική τεχνική.  Το πάχος των τοίχων του αψιδωτού κτιρίου κυμαίνεται από 0,80μ. έως 0,90μ. και σώζονται σε  ύψος από 0,60 έως 0,80μ. Η κατασκευή του αψιδωτού  κτηρίου κρίνεται ως ιδιαίτερα επιμελημένη με χρήση και μικρών πλακιδίων ως βυσμάτων στους αρμούς των μεγάλου μεγέθους λίθων. Διαιρείται σε δύο χώρους και σε αυτό διακρίνονται δύο, τουλάχιστον,  κύριες κατασκευαστικές φάσεις.

Στα ανατολικά του αψιδωτού κτηρίου (Α΄) και σε επαφή με αυτό εντοπίστηκαν τρεις επιπλέον ορθογώνιοι χώροι, μικρότερου μεγέθους και αμελέστερης κατασκευής, οι οποίοι αποτελούν μεταγενέστερες προσθήκες.

Σε απόσταση 5μ. νοτίως του αψιδωτού κτηρίου (Α΄) αποκαλύφθηκε μερικώς τμήμα αψιδωτού τοίχου, το οποίο ανήκει σε ένα ακόμη αψιδωτό κτήριο (Β΄).

Τα κινητά ευρήματα, που προήλθαν από την ανασκαφική έρευνα, περιλαμβάνουν κυρίως άβαφη κεραμική, χρηστικού και αποθηκευτικού χαρακτήρα και ελάχιστα δείγματα λεπτότεχνης μελαμβαφούς. Αξιοσημείωτη, ωστόσο, είναι η ποσότητα θραυσμάτων πίθων με ανάγλυφη διακόσμηση, που εντοπίστηκε. Η διακόσμηση περιλαμβάνει  μυθολογικές παραστάσεις, όπως ιππείς σε φτερωτά άλογα, σκηνές μάχης με ιππείς και πεζούς οπλίτες αλλά και φυτικά και γεωμετρικά  μοτίβα, ανθέμια, ρόδακες,  σπείρες και πλοχμούς. Από την εξέταση των θραυσμάτων των ανάγλυφων πίθων η ίδρυση του οικισμού ανάγεται τουλάχιστον στον 7ο αι. π.Χ., με βάση παράλληλα σε αντίστοιχα αγγεία από την Ζαγορά και την Παλαιόπολη Άνδρου, τους Ζάρακες Καρυστία και τη Φιλάγρα Καρυστίας. Η στυλιστική σύγκριση των μορφών με ανάγλυφα αγγεία από την Νάξο, την Τήνο και την Εύβοια μαρτυρούν ίσως την λειτουργία ενός τοπικού εργαστηρίου ανάγλυφης κεραμικής στην νότια Εύβοια. Από το αψιδωτό κτήριο Α΄ προήλθαν, επίσης, αρκετά πήλινα σφαιρικά σφονδύλια, ένα (1) σιδερένιο εγχειρίδιο, θραύσματα πίθων με μολύβδινους συνδέσμους,  ακόνι, σιδερένιοι οβελίσκοι, πήλινο λυχνάρι του 5ου αι. π.Χ., τρία (3) λίθινα τριπτά εργαλεία και τμήματα τεσσάρων (4) ληνών.

Το αψιδωτό κτήριο Α΄, ανεγέρθηκε τον 7ο αιώνα π.Χ. ή και προγενέστερα και εγκαταλείφθηκε οριστικά, κατόπιν συνεχούς χρήσης, στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ., με βάση χάλκινο νόμισμα της Καρύστου, το οποίο εντοπίστηκε σε ανώτερα στρώματα.

Ο εντοπισμός τεχνητών κοιλωμάτων πέριξ του αψιδωτού κτηρίου, οι παραστάσεις σε ανάγλυφους πίθους και κάποια από τα υπόλοιπα κινητά ευρήματα, συνηγορούν στη χρήση του χώρου και ως λατρευτικού. Η λατρεία του Ποσειδώνα στην ευρύτερη περιοχή, γνωστή ήδη από τον Όμηρο, έχει διαπιστωθεί αρχαιολογικά με τον εντοπισμό ιερού Γεραίστιου Ποσειδώνος στον όρμο της Γεραιστού. Οι παραστάσεις φτερωτών ίππων, δορκάδων και σκηνών μάχης στους ανάγλυφους πίθους που εντοπίστηκαν στο Καψούρι συνδέονται άμεσα με τον Ποσειδώνα, και ίσως εκεί  να ξεκίνησε η λατρεία του, πριν μεταφερθεί, μετά την πάταξη της πειρατείας, στην παράλια Γεραιστό.