Η επόμενη δια-μάχη θα γίνει για την Αρκτική;

•  Οι ισχυροί του πλανήτη στρέφουν το βλέμμα στην Αρκτική: πηγές, δρομολόγια και ισορροπίες σε τήξη

Καθώς ο παγκόσμιος γεωπολιτικός χάρτης ανασυντάσσεται, η Αρκτική αναδεικνύεται σε ένα από τα πλέον κρίσιμα γεωστρατηγικά μέτωπα των επόμενων δεκαετιών. Η σταδιακή τήξη των πάγων, η τεχνολογική εξέλιξη και η αναζήτηση νέων πηγών ενέργειας και εμπορικών διόδων, ωθούν τις ισχυρές χώρες του πλανήτη σε έναν σιωπηλό αλλά εντεινόμενο ανταγωνισμό για τον έλεγχο της περιοχής.

Η σημασία του Αρκτικού Κύκλου αποτέλεσε αντικείμενο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών. Ο Andrew Mueller του περιοδικού Monocle άνοιξε τη συζήτηση με μια εύστοχη ερώτηση: «Γνωρίζουν οι περισσότεροι πού και τι είναι η Αρκτική;». Ο Mads Qvist Frederiksen, Εκτελεστικός Διευθυντής του Arctic Economic Council, απάντησε με χιούμορ: «Χάρη στον Ντόναλντ Τραμπ, νομίζω πλέον την ξέρουν όλοι».

Η Αρκτική καλύπτει το 4% της επιφάνειας του πλανήτη, ενώ ο Αρκτικός Ωκεανός είναι έξι φορές μεγαλύτερος από τη Μεσόγειο. Για τη Ρωσία, αποτελεί διαχρονικά ζώνη στρατηγικής σημασίας, ωστόσο τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξημένη κινητικότητα και από τις ΗΠΑ, την Κίνα και άλλες δυνάμεις. «Παλαιότερα, οι χώρες της Αρκτικής απέκλειαν παρεμβάσεις τρίτων. Σήμερα όμως, με τη ρωσική επιθετικότητα και τις αμερικανικές πιέσεις, καλούνται να επιλέξουν συμμαχίες», σχολίασε ο Frederiksen, φέρνοντας ως παράδειγμα την πρόσφατη αποχώρηση της Φινλανδίας από τη Συμφωνία για τις Νάρκες κατά Προσωπικού.

H νέα «πολική σκακιέρα»

Από την πλευρά του, ο Tomas Nagy, Senior Fellow στο GLOBSEC, τόνισε πως «η Αρκτική ήταν πάντα σημαντική – απλώς την εποχή του Ψυχρού Πολέμου υπήρχε μια εύθραυστη ισορροπία». Όπως εξήγησε, λόγω γεωγραφίας, είναι η ιδανικότερη περιοχή για διηπειρωτικές βαλλιστικές επιθέσεις, ενώ σήμερα, η κλιματική αλλαγή και η πρόοδος στην εξερεύνηση καθιστούν εφικτή την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων.

«Κατά τη γνώμη μου είναι αναπόφευκτη κάποια ενεργή διένεξη για την περιοχή στο μέλλον. Το ζήτημα είναι αν θα οδηγήσει σε σύγκρουση ή αν θα επιλυθεί με διαπραγματεύσεις».

Ήδη χώρες όπως οι ΗΠΑ και ο Καναδάς αναπτύσσουν ειδικές στρατηγικές για τη ναυσιπλοΐα στον Βορρά, ενώ η Κίνα έχει αυτοχαρακτηριστεί ως «κοντά-στην-Αρκτική δύναμη», επενδύοντας σε λιμάνια, ορυκτά και συνεργασίες με χώρες της περιοχής. Η νέα αυτή «πολική σκακιέρα» δεν αφορά μόνο τους φυσικούς πόρους, αλλά και την επόμενη γενιά εμπορικών δρομολογίων, που υπόσχονται να συντομεύσουν τον χρόνο και το κόστος μεταφορών μεταξύ Ασίας και Ευρώπης.

• Η μάχη για την Αρκτική είναι ακόμα υπόγεια, αλλά οι πάγοι λιώνουν γρήγορα – μαζί τους και οι ισορροπίες. Εάν οι χώρες του πλανήτη δεν προχωρήσουν σε ένα νέο πλαίσιο συνεργασίας και κοινού ελέγχου, δεν αποκλείεται η Αρκτική να εξελιχθεί από φυσικό ψυγείο του πλανήτη σε νέο θερμό μέτωπο παγκόσμιας αντιπαράθεσης.