Η στρατηγική της ΕΕ για την πρόληψη της μελλοντικής συσσώρευσης μη εξυπηρετούμενων δανείων

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε χθες 16 Δεκεμβρίου στρατηγική για την πρόληψη της μελλοντικής συσσώρευσης μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως αποτέλεσμα της κρίσης του κορωνοϊού. Στόχος της στρατηγικής είναι να εξασφαλίζει ότι τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις της ΕΕ εξακολουθούν να έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση που χρειάζονται.

Οι τράπεζες διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στον μετριασμό των επιπτώσεων της κρίσης του κορονοϊού, διατηρώντας τη χρηματοδότηση της οικονομίας. Η χρηματοδότηση της οικονομίας είναι καίριας σημασίας για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης της ΕΕ. Δεδομένου του αντικτύπου του κορωνοϊού στην οικονομία της ΕΕ, ο όγκος των ΜΕΔ αναμένεται να αυξηθεί σε ολόκληρη την ΕΕ, αν και ο χρόνος εκδήλωσης και το μέγεθος αυτής της αύξησης εξακολουθούν να είναι αβέβαια. Ανάλογα με την ταχύτητα ανάκαμψης της οικονομίας της ΕΕ από την κρίση του κορωνοϊού, η ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών — και, με τη σειρά της, η δανειοδοτική τους ικανότητα — θα μπορούσαν να επιδεινωθούν.

Ο κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις, εκτελεστικός αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων, δήλωσε τα εξής: «Η ιστορία μας δείχνει ότι είναι καλύτερο να αντιμετωπίζουμε τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έγκαιρα και αποφασιστικά, ιδίως αν θέλουμε οι τράπεζες να συνεχίσουν να στηρίζουν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Στην παρούσα φάση αναλαμβάνουμε προληπτική και συντονισμένη δράση. Η στρατηγική που παρουσιάσαμε σήμερα (σ.σ. χθες) θα συμβάλει στην ταχεία και βιώσιμη ανάκαμψη της Ευρώπης, βοηθώντας τις τράπεζες να απαλλάξουν τους ισολογισμούς τους από αυτά τα δάνεια και να διατηρήσουν τη ροή των πιστώσεων.»

Η κ. Μαρέιντ Μαγκίνες, επίτροπος αρμόδια για, τις Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες, τη Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα και την Ένωση Κεφαλαιαγορών, δήλωσε τα εξής: «Πολλές επιχειρήσεις και νοικοκυριά έχουν υποστεί σημαντική οικονομική πίεση λόγω της πανδημίας. Για την Επιτροπή, ύψιστη προτεραιότητα αποτελεί η διασφάλιση ότι οι ευρωπαίοι πολίτες και οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εξακολουθούν να λαμβάνουν στήριξη από τις τράπεζές τους. Σήμερα προτείνουμε μια σειρά μέτρων τα οποία, παράλληλα με τη διασφάλιση της προστασίας των δανειοληπτών, μπορούν να προλάβουν μία αύξηση των ΜΕΔ, παρόμοια με εκείνη που σημειώθηκε μετά την τελευταία χρηματοπιστωτική κρίση.»

Οι στόχοι

Προκειμένου να παρασχεθούν στα κράτη μέλη και στον χρηματοπιστωτικό τομέα τα απαραίτητα εργαλεία για την έγκαιρη αντιμετώπιση της αύξησης των ΜΕΔ στον τραπεζικό τομέα της ΕΕ, η Επιτροπή προτείνει μια σειρά δράσεων με τέσσερις κύριους στόχους:

Περαιτέρω ανάπτυξη δευτερογενών αγορών για επισφαλή περιουσιακά στοιχεία:

Η περαιτέρω ανάπτυξη δευτερογενών αγορών θα δώσει τη δυνατότητα στις τράπεζες να κρατήσουν τα ΜΕΔ εκτός των ισολογισμών τους, διασφαλίζοντας παράλληλα περαιτέρω ενισχυμένη προστασία για τους οφειλέτες. Βασικό βήμα στη διαδικασία αυτή θα είναι η έγκριση της πρότασης της Επιτροπής για τους διαχειριστές πιστώσεων και τους αγοραστές πιστώσεων, η οποία συζητείται επί του παρόντος από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Οι κανόνες αυτοί θα ενισχύσουν την προστασία των οφειλετών στις δευτερογενείς αγορές.

Η Επιτροπή κρίνει σκόπιμη τη δημιουργία κεντρικού ηλεκτρονικού κόμβου δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ, προκειμένου να ενισχυθεί η διαφάνεια της αγοράς. Ένας τέτοιος κόμβος θα λειτουργεί ως αρχείο δεδομένων στο οποίο θα στηρίζεται η αγορά ΜΕΔ, προκειμένου να καταστεί δυνατή η καλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων [πωλητές πιστώσεων, αγοραστές πιστώσεων, διαχειριστές πιστώσεων, εταιρείες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων (ΕΔΠΣ) και ιδιωτικές πλατφόρμες ΜΕΔ], ώστε τα ΜΕΔ να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά. Βάσει δημόσιας διαβούλευσης, η Επιτροπή θα διερευνήσει διάφορες εναλλακτικές λύσεις για τη δημιουργία κέντρου δεδομένων σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα καθορίσει την καλύτερη μελλοντική πορεία. Μία από τις εναλλακτικές είναι η δημιουργία κόμβου δεδομένων με την επέκταση του πεδίου αρμοδιοτήτων της υφιστάμενης ευρωπαϊκής αποθήκης δεδομένων (European DataWarehouse).
Μεταρρύθμιση της νομοθεσίας της ΕΕ για την εταιρική αφερεγγυότητα και την είσπραξη οφειλών:

Η μεταρρύθμιση θα συμβάλει στη σύγκλιση των διαφόρων πλαισίων αφερεγγυότητας σε ολόκληρη την ΕΕ, διατηρώντας παράλληλα υψηλά πρότυπα προστασίας των καταναλωτών. Η ευρύτερη σύγκλιση των διαδικασιών αφερεγγυότητας θα αυξήσει την ασφάλεια δικαίου και θα επιταχύνει την ανάκτηση αξίας προς όφελος τόσο του πιστωτή όσο και του οφειλέτη. Η Επιτροπή καλεί το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σε ταχεία σύναψη συμφωνίας σχετικά με τη νομοθετική πρόταση για κανόνες ελάχιστης εναρμόνισης σχετικά με την ταχεία εξωδικαστική αναγκαστική εκτέλεση επί εξασφαλίσεων, την οποία πρότεινε η Επιτροπή το 2018.

Στήριξη της σύστασης και συνεργασίας εθνικών εταιρειών διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων (ΕΔΠΣ) σε επίπεδο ΕΕ:

Οι εταιρείες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων είναι φορείς που παρέχουν αρωγή σε τράπεζες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αφαιρούν ΜΕΔ από τους ισολογισμούς τους. Έτσι βοηθούν τις τράπεζες να επικεντρωθούν εκ νέου στη χορήγηση δανείων σε βιώσιμες επιχειρήσεις και νοικοκυριά αντί να διαχειρίζονται ΜΕΔ. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να στηρίξει τα κράτη μέλη στη δημιουργία εθνικών ΕΔΠΣ — εφόσον το επιθυμούν — και θα διερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να ενισχυθεί η συνεργασία με τη δημιουργία ενός ενωσιακού δικτύου εθνικών ΕΔΠΣ. Παρόλο που οι εθνικές ΕΔΠΣ είναι πολύτιμες διότι διαθέτουν εγχώρια εμπειρογνωμοσύνη, ένα ενωσιακό δίκτυο εθνικών ΕΔΠΣ θα μπορούσε να δώσει τη δυνατότητα στους εθνικούς φορείς να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές, να επιβάλλουν πρότυπα δεδομένων και διαφάνειας και να συντονίζουν καλύτερα τις δράσεις τους. Το δίκτυο των ΕΔΠΣ θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιεί τον κόμβο δεδομένων για τον συντονισμό και τη συνεργασία μεταξύ τους, με σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τους επενδυτές, τους οφειλέτες και τους διαχειριστές. Η πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τις αγορές ΜΕΔ προϋποθέτει την τήρηση όλων των σχετικών κανόνων για την προστασία των δεδομένων των οφειλετών.
Προφυλακτικά μέτρα:

Παρόλο που ο τραπεζικός τομέας της ΕΕ είναι συνολικά πολύ πιο υγιής από ό, τι μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, τα κράτη μέλη εξακολουθούν να έχουν διαφορετικές αντιδράσεις οικονομικής πολιτικής. Δεδομένων των ειδικών συνθηκών της τρέχουσας κρίσης στον τομέα της υγείας, οι αρχές έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν προληπτικά μέτρα δημόσιας στήριξης, όπου χρειάζεται, ώστε να διασφαλίζεται η συνέχιση της χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας, στο πλαίσιο της οδηγίας της ΕΕ για την ανάκαμψη και την εξυγίανση των τραπεζών και τα πλαίσια των κρατικών ενισχύσεων.
Ιστορικό
Η στρατηγική της Επιτροπής που προτείνεται σήμερα για τα ΜΕΔ βασίζεται σε συνεκτικό σύνολο μέτρων που έχουν ήδη εφαρμοστεί. Τον Ιούλιο του 2017, οι υπουργοί Οικονομικών στο πλαίσιο της συνόδου του Συμβουλίου ECOFIN συμφώνησαν σε ένα πρώτο σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των ΜΕΔ.

Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης του Συμβουλίου ECOFIN, η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της για την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης, τον Οκτώβριο του 2017, ανήγγειλε μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων για τη μείωση του επιπέδου των ΜΕΔ στην ΕΕ. Τον Μάρτιο του 2018, η Επιτροπή παρουσίασε δέσμη μέτρων για την αντιμετώπιση των υψηλών ποσοστών ΜΕΔ.

Τα προτεινόμενα μέτρα περιλάμβαναν την στήριξη των ΜΕΔ, η οποία απαιτούσε από τις τράπεζες να καθορίσουν ελάχιστα επίπεδα κάλυψης ζημιών για νεοεκδοθέντα δάνεια, πρόταση οδηγίας σχετικά με τους διαχειριστές πιστώσεων, τους αγοραστές πιστώσεων και την ανάκτηση εξασφαλίσεων, καθώς και το σχέδιο στρατηγικής για τη σύσταση εθνικών εταιρειών διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων. Για να μετριαστεί ο αντίκτυπος της κρίσης του κορωνοϊού, η δέσμη μέτρων της Επιτροπής για τις τράπεζες, του Απριλίου του 2020, εφάρμοσε στοχευμένες βραχυπρόθεσμες τροποποιήσεις των κανόνων προληπτικής εποπτείας της ΕΕ για τον τραπεζικό τομέα. Επιπλέον, η δέσμη μέτρων για την ανάκαμψη των κεφαλαιαγορών, που εγκρίθηκε στα τέλη Ιουλίου του 2020, πρότεινε στοχευμένες αλλαγές στους κανόνες της κεφαλαιαγοράς, ώστε να ενθαρρυνθούν περισσότερες επενδύσεις στην οικονομία, να καταστεί δυνατή η ταχεία ανακεφαλαιοποίηση των επιχειρήσεων και να αυξηθεί η ικανότητα των τραπεζών να χρηματοδοτούν την ανάκαμψη.

Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF) θα παρέχει επίσης ουσιαστική στήριξη για μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση των πλαισίων αφερεγγυότητας, καθώς και των δικαστικών και διοικητικών πλαισίων που στηρίζουν την αποτελεσματική εξυγίανση των ΜΕΔ.