Στερεότυπα τουριστών: Ποια είναι τα δημοφιλέστερα κλισέ και πόσο αληθεύουν;

Πώς συμπεριφέρονται οι τουρίστες στις διακοπές; Είναι όλοι ίδιοι, ανεξαρτήτως εθνικότητας ή μήπως είναι η εθνικότητα εκείνη που κάνει τη διαφορά; Από την Ελβετία μέχρι την Κίνα, τα περισσότερα πανεπιστήμια έχουν ασχοληθεί εκτενώς με το ζήτημα και ιδιαίτερα οι ιστορικοί του τουρισμού.  Στις κατά καιρούς έρευνες, έχουν συμμετάσχει από ξεναγοί και αεροσυνοδοί, μέχρι και τουρίστες από διάφορα μέρη του κόσμου.

Για παράδειγμα, σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε μεταξύ Βρετανών ξεναγών, εξετάστηκαν 4 εθνικότητες- Ιάπωνες, Γάλλοι, Ιταλοί και Αμερικάνοι και πώς αυτοί συμπεριφέρονται στις ξεναγήσεις.

 Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σε 18 από τα 20 χαρακτηριστικά συμπεριφοράς, υπήρχε μια σημαντική διαφορά μεταξύ των τεσσάρων εθνικοτήτων. Οι ξεναγοί αντιλήφθηκαν ότι οι Ιάπωνες δεν μπορούσαν να συγκριθούν με τις υπόλοιπες εθνικότητες, ενώ οι Ιταλοί ήταν πιο κοντά στους Γάλλους και στους Αμερικανούς. Σε συγκρίσεις ζεύγους, διαπιστώθηκε ότι οι Ιταλοί και οι Γάλλοι θεωρούνται ως οι πιο ίδιοι μεταξύ τους, ενώ το λιγότερο παρόμοιο ήταν το ζευγάρι Γάλλων-Αμερικανών.

Κάποια λοιπόν από τα στερεότυπα αυτά, έχουν τις ρίζες τους στην κουλτούρα και τη νοοτροπία και άλλα σε ιστορικά γεγονότα που επηρέασαν την  πορεία της συμπεριφοράς του εκάστοτε τουρίστα.

Τα πιο δημοφιλή από τα στερεότυπα αυτά, είτε αφορούν σε συμπεριφορά, είτε σε επιμέρους χαρακτηριστικά των τουριστών διαφόρων εθνικοτήτων, είναι τα εξής:

Οι Γερμανοί τουρίστες φορούν σανδάλια

Ως εικόνα, ο Γερμανός τουρίστας παρουσιάζεται συνήθως με σταθερό βλέμμα και σανδάλια με κάλτσες.  Πώς όμως καθιερώθηκε αυτό; Το 1774, η δημιουργία των ανοιχτών παπουτσιών Birkenstock, έφερε την επανάσταση στην ταξιδιωτική οργάνωση των Γερμανών. Αυτά τα σχεδόν ορθοπεδικά παπούτσια σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο άνετα. Έναν αιώνα αργότερα, υιοθετήθηκαν από όλους τους Γερμανούς, με ή χωρίς κάλτσες και φορέθηκαν με υπερηφάνεια, ιδιαίτερα από τα τέλη της δεκαετίας του 1930 και μετά. Σήμερα, το στερεότυπο ισχύει για όλες τις χώρες της βόρειας Ευρώπης, από τη Σκανδιναβική χερσόνησο μέχρι τη Δανία και την Ολλανδία. Ως προς τη συμπεριφορά, έχει επικρατήσει το ότι οι Γερμανοί τουρίστες παραπονιούνται πέραν του δέοντος. ‘Ίσως αυτό να ισχύει, ίσως και όχι, πάντως το σίγουρο είναι ότι κρίνουν αυστηρά τις ταξιδιωτικές υπηρεσίες και θέλουν να εισπράξουν ακριβώς αυτό για το οποίο έχουν πληρώσει.

Οι Γάλλοι μυρίζουν άσχημα

Πρόκειται για ένα στερεότυπο που αφορά κυρίως στους Γάλλους που ταξιδεύουν στο εξωτερικό και ξεκίνησε από μία χαμένη στο χρόνο φήμη:  Την εποχή του Λουδοβίκου, το Παλάτι των Βερσαλλιών ήταν παραδόξως το λιγότερο καθαρό μέρος σε όλο το βασίλειο. Οι τουαλέτες ήταν πολύ βασικές και τα μπάνια μάλλον σπάνια. Τότε οι άνθρωποι φοβόντουσαν ότι το νερό μεταδίδει ασθένειες, ενώ η βρωμιά ήταν προστατευτική. Αντί λοιπόν να πλυθούν, οι ευγενείς και ο βασιλιάς ψεκάζονταν με άρωμα- γεγονός που το γνωρίζουμε πολύ καλά και από το περιγραφικότατο βιβλίο του Πάτρικ Ζίσκιντ, Το Άρωμα. Φυσικά, η φήμη αυτή δεν επιβεβαιώνεται, αλλά ακολουθεί τους Γάλλους ταξιδιώτες μέχρι και σήμερα.

Όσον αφορά στη συμπεριφορά, οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι Γάλλοι τουρίστες είναι αγενείς και δύσκολοι στην αντιμετώπιση. Μπορεί βέβαια να μην ξέρουν πώς να δεχτούν ένα αστείο όπως οι Βρετανοί, να είναι πολύ πιο άμεσοι με αρνητικά σχόλια από οποιαδήποτε άλλη δυτικοευρωπαϊκή χώρα, αλλά αυτό τους κάνει πραγματικά αγενείς; Εάν μελετήσει κανείς τη γαλλική κουλτούρα, μάλλον θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι Γάλλοι είναι παρεξηγημένοι. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι η κοινωνία τους έχει διαφορετικό κώδικα συμπεριφοράς και πρότυπα με σημαντικές διαφορές από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Και όταν αλληλεπιδρά κανείς μαζί τους, μπορεί να παραβιάζει κάποιους από αυτούς τους κανόνες χωρίς καν να το γνωρίζει.

Οι Ιταλοί είναι σαγηνευτικοί

Είναι γεγονός: Οι Ιταλοί έχουν τη φήμη του Καζανόβα, κάτι που τελικά είναι θέμα πολιτισμού, όπως αναφέρουν οι ιστορικοί. Ο Ιταλός άνδρας, είναι ένα κοινωνικό ον που επιδιώκει την επαφή με τον άλλον και θέλει να ασκεί έλξη στους συνομηλίκους με τους οποίους συναναστρέφεται. Όσο πιο επιτυχημένος είναι, τόσο περισσότερα εύσημα θα λάβει από τον μικρόκοσμό του. Επιπλέον, η Ιταλία είναι μια καθολική χώρα και, για πολύ καιρό, ο καθολικισμός δεν άφηνε πολλά περιθώρια στις γυναίκες.

Σήμερα, Ιταλοί και Ιταλίδες είναι τουρίστες γεμάτοι ζωή και μεσογειακό ταμπεραμέντο, ίσως κάποιες φορές θορυβώδεις και περισσότερο αυθόρμητοι από όσο πρέπει, αλλά πάντα καλοπροαίρετοι και γεμάτοι ζωή.

Οι Βρετανοί πίνουν πάρα πολύ

Είναι γνωστό ότι οι Βρετανοί είναι δεινοί πότες. Όμως γιατί συμβαίνει αυτό; Σύμφωνα με αρκετές επιστημονικές μελέτες που έγιναν τα τελευταία χρόνια, οι Βρετανοί είναι από τους μεγαλύτερους πότες στον κόσμο. Και αυτό το χαρακτηριστικό έχει τις ρίζες του στην ιστορία: Τα πρώτα ποτά, εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στις ταβέρνες που πρόσφεραν διατροφή και διαμονή στους ταξιδιώτες. Εκεί σέρβιραν ως επί το πλείστον ένα ποτό με βάση το κριθάρι, ένα είδος προγόνου της μπύρας. Πολύ γρήγορα, αυτά τα μέρη, τα Ale Houses, όπως ονομάζονταν τότε, αναπτύχθηκαν σε όλη την Αγγλία. Το 1393, έγιναν οι παμπ, λέξη που στα αγγλικά αποτελεί συντομογραφία των δημόσιων κατοικιών.

Υπεύθυνος για τη δημιουργία των παμπ ήταν ο βασιλιάς Ριχάρδος Β', ο οποίος ανάγκασε τα καταλύματα να τοποθετήσουν ένα διακριτικό σημάδι στην είσοδό τους, ώστε να είναι ευδιάκριτα στο κοινό. Η παμπ είναι λοιπόν ένας θεσμός δύο χιλιάδων ετών. Μεταξύ άλλων, όπως αναφέρουν οι ιστορικοί, ρόλο παίζει και ο καιρός της Βρετανίας, γιατί θεωρούν ότι το αλκοόλ τους βοηθά να ξεχάσουν την κακοκαιρία και το κρύο.  εξηγήσεων που εντόπισε ο ιστορικός: ο καιρός.

Ως προς τη συμπεριφορά τους, οι Βρετανοί τουρίστες παρουσιάζουν ένα παράδοξο: Είτε είναι υπερβολικά ευγενικοί και ήσυχοι, είτε συμπεριφέρονται ως βάρβαροι μέθυσοι- σύμφωνα με τους ερευνητές, δεν υπάρχει μέση κατάσταση. Για παράδειγμα, στην Ευρώπη, οι Βρετανοί θεωρούνται οι μεθυσμένοι ποδοσφαιρόφιλοι που τσακώνονται ακόμη και με τη σκιά τους, ενώ στις ΗΠΑ και την Ασία, οι αριστοκρατικοί ευγενικοί ταξιδιώτες. Οι έρευνες καταλήγουν στο ότι, μπορεί να φαίνεται ότι δεν υπάρχουν πολλοί Βρετανοί τουρίστες που δεν ανήκουν σε καμία από αυτές τις δύο κατηγορίες, αλλά είναι εκεί έξω, παρόλο που αποτελούν ένα σπάνιο είδος.

Οι Αμερικανοί αγνοούν την τοπική κουλτούρα

Οι Αμερικανοί έχουν συνήθως πολύ μικρότερες σε διάρκεια διακοπές σε σύγκριση με τους Ευρωπαίους, με αποτέλεσμα όταν ταξιδεύουν να βιάζονται. Φτιάχνουν λίστες και θέλουν να δουν τα μέρη που έχουν αποφασίσει να δουν, χωρίς να χάνουν χρόνο, με αποτέλεσμα να μη νοιάζονται πολύ για τις τοπικές παραδόσεις και τα έθιμα της χώρας που επισκέπτονται.

Ένα από τα πιο επίμονα στερεότυπα λοιπόν, είναι η  υποτιθέμενη έλλειψη κουλτούρας τους. Οι Αμερικανοί θα έφταναν στο σημείο να πιστέψουν ότι το Λονδίνο είναι η πρωτεύουσα της Ισπανίας. ‘Όμως και για αυτό υπάρχει εξήγηση, και μάλιστα πολύπλευρη. Σύμφωνα με τους ειδικούς αναλυτές,  μία από τις βασικότερες αιτίες είναι η ιστορία των ΗΠΑ, η οποία χρονολογείται από την ανακάλυψή της περί το 1492. Πρόκειται για μία πολύ νέα χώρα σε σύγκριση με τη Βρετανία ή τη Γαλλία, για παράδειγμα. Στην πραγματικότητα, η ιστορία της Αμερικής ξεκινά με τις πρώτες μεταναστεύσεις των λαών από την Ασία κατά τους προϊστορικούς χρόνους, αλλά οι λαοί αυτοί ζούσαν εντελώς απομονωμένοι έως τότε.

Ο δεύτερος λόγος για αυτή τη φήμη στο εξωτερικό, είναι το μέγεθος της χώρας. Αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι ΗΠΑ έχουν 17 φορές το μέγεθος της Γαλλίας, δεν είναι περίεργο που χρειάζεται λίγο περισσότερος χρόνος για να ενδιαφερθούν οι Αμερικανοί για τη γεωγραφία του κόσμου, εφόσον ζουν σε μια τόσο μεγάλη χώρα. Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, από τον Ψυχρό Πόλεμο και μέχρι πριν από περίπου 10 χρόνια, οι ΗΠΑ ήταν η μόνη παγκόσμια υπερδύναμη, τίτλος που ενίσχυε το πατριωτικό αίσθημα των κατοίκων της.

Σήμερα, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν Αμερικανοί τουρίστες που θέλουν τα πράγματα να γίνονται με τον τρόπο των ΗΠΑ, αποτελούν μειοψηφία. Πλέον, οι περισσότεροι Αμερικανοί τουρίστες είναι ανοιχτοί στο ενδεχόμενο να ζήσουν νέες εμπειρίες και να ενσωματωθούν λίγο περισσότερο στον τόπο που επισκέπτονται.

Οι Κινέζοι δεν έχουν τρόπους

Όπως φαίνεται στην Ευρώπη, οι Κινέζοι δεν φημίζονται για τη φινέτσα τους. Γνωστοί τη θορυβώδη φύση τους, ακόμη κι όταν απολαμβάνουν το ηλιοβασίλεμα με ένα ποτό, προβαίνουν χωρίς συστολή σε πράξεις που κανένας άλλος λαός της Ευρώπης δεν θα σκεφτόταν να κάνει δημοσίως. Αυτό έγκειται στο γεγονός ότι η Κίνα παρέμεινε εσωστρεφής για πάρα πολύ καιρό. Έχουν περάσει μόλις 20 χρόνια από τότε που άνοιξε η χώρα και οι κάτοικοί της ξεκίνησαν να ταξιδεύουν, συνεπώς δεν γνωρίζουν πάντα τους κώδικες συμπεριφοράς των χωρών που επισκέπτονται.

Επιπλέον, οι περισσότεροι από αυτούς μιλούν ελάχιστα ή καθόλου αγγλικά, γεγονός που μπορεί να εμποδίσει περαιτέρω την ενσωμάτωσή τους. Σε κάθε περίπτωση, το θέμα είναι γνωστό και ανησυχεί τους Κινέζους ηγέτες. Σε αρκετές περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια, η κυβέρνηση έχει ξεκινήσει ακόμη και διαφημιστικές εκστρατείες καλώντας τους τουρίστες να είναι πιο ευγενικοί όταν ταξιδεύουν στο εξωτερικό.

Σίγουρα, η κατάσταση βελτιώνεται καθώς περνούν τα χρόνια και όσο αυξάνεται ο αριθμός των ταξιδιωτών, τόσο αυξάνεται και η αντίληψή τους για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να συμπεριφέρονται όταν ταξιδεύουν στο εξωτερικό.

Οι Ιάπωνες είναι εξαιρετικά πολιτισμένοι

Συγκριτικά με όλες τις εθνικότητες που μελετώνται, αλλά και στα μάτια του κόσμου, οι Ιάπωνες είναι ο πιο πολιτισμένος τουρίστας. Λογικό, καθώς οι κανόνες ευγένειας στην ιαπωνική κουλτούρα, εμπνευσμένοι από τη θρησκεία Σίντο (και τον Κώδικα των Σαμουράι, κηρύττουν τον σεβασμό των καλών τρόπων με έναν μάλλον αυστηρό τρόπο-κληρονομιά που έχει επιβιώσει μέχρι και στις μέρες μας.  

Ένας άλλος λόγος για την ευγένεια των Ιαπώνων τουριστών, ή ακόμα και για την τήρηση μίας υπερβολικής αυστηρότητας, είναι ότι η Ιαπωνία εξαρτάται από την κουλτούρα της ντροπής: Από πολύ μικρή ηλικία στο σχολείο, οι Ιάπωνες διδάσκονται την τάξη και την ταπεινότητα και αλίμονο εάν κάποιος τολμήσει να θίξει ή να προσπαθήσει να ρίξει τον άλλο, για παράδειγμα στην ουρά της δημόσιας συγκοινωνίας.

Οι ανυπόμονοι Ισραηλινοί παζαρεύουν τα πάντα

Ένα από τα μεγαλύτερα στερεότυπα για τους Ισραηλινούς είναι ότι διαπραγματεύονται τα πάντα. Επιπλέον, πολλές έρευνες τους κατατάσσουν στην κορυφή της λίστας όσον αφορά την έλλειψη σεβασμού των τοπικών πολιτισμών στις χώρες στις οποίες ταξιδεύουν. Πολλοί από αυτούς διαφωνούν για τις τιμές δωματίων σε ξενοδοχεία, είναι ανυπόμονοι και εξαιρετικά θορυβώδεις, ειδικά όταν βρίσκονται σε μεγάλη παρέα.

Ωστόσο φαίνεται ότι τα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά που σχετίζονται με Ισραηλινούς ταξιδιώτες, συμβαίνουν όταν ταξιδεύουν σε μεγάλες ομάδες. Όταν είναι μόνοι, η συμπεριφορά τους αλλάζει εντελώς. Επιπλέον, πολλοί νεότεροι Ισραηλινοί που πλέον ταξιδεύουν μόνοι τους, βελτιώνουν την εικόνα για τους τουρίστες από τη χώρα τους.

Οι Ινδοί τουρίστες είναι υπερβολικά απαιτητικοί

Πολλοί Ινδοί ταξιδιώτες είναι μερικοί από τους πιο υπερβολικά απαιτητικούς τουρίστες, σύμφωνα με τους εργαζόμενους στα τουριστικά επαγγέλματα. Σύμφωνα με τις έρευνες, οι Ινδοί είναι οι λιγότερο αγαπημένοι επιβάτες των περισσότερων αεροσυνοδών αλλά και οι λιγότερο επιθυμητοί σύμφωνα με το προσωπικό ξενοδοχείων. Φυσικά, αυτό δεν μπορεί να ειπωθεί για όλους, αλλά όταν πηγαίνουν στο εξωτερικό, πολλοί Ινδοί φαίνονται σαν να βρίσκονται σε κάποιο είδος ανταγωνισμού για να δουν ποιος μπορεί να είναι ο πιο απαιτητικός και ο πιο αγενής με το προσωπικό και τους άλλους τουρίστες.

Παρόλο που υπάρχουν πολλοί Ινδοί τουρίστες με κακή συμπεριφορά, αυτό δεν είναι κανόνας: Υπάρχουν πολλοί Ινδοί που μετανάστευσαν και ζουν στο εξωτερικό και ενσωματώνονται απρόσκοπτα στις τοπικές κοινωνίες. Ωστόσο, όπως και οι Κινέζοι, τα αυξανόμενα επίπεδα εισοδήματος επέτρεψαν σε πολύ περισσότερους Ινδούς να ταξιδέψουν. Σήμερα, η πλειοψηφία των εκατομμύρια Ινδών που ταξιδεύουν διεθνώς, δεν συμπεριφέρεται άσχημα, όμως το στερεότυπο παραμένει ζωντανό λόγω των τουριστών που είναι αγενείς με το προσωπικό στις τουριστικές επιχειρήσεις και στην εστίαση , αλλά και των ανθρώπων που δεν γνωρίζουν ακριβώς την έννοια της λέξης «σειρά προτεραιότητας».

Οι Ρώσοι είναι αγέλαστοι και γκρινιάρηδες

Οι Ρώσοι σπάνια χαμογελούν στους ξένους και δεν τους ενδιαφέρει αν θα γίνουν συμπαθείς, όπως διαπιστώνουν οι έρευνες. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι, όταν πίνουν βότκα, μπορεί να γίνουν επιθετικοί. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι το 42% των Ρώσων πιστεύει πως οι συμπατριώτες του είναι οι τουρίστες με τη χειρότερη συμπεριφορά στον κόσμο. Τέλος, ακόμη και το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών θεώρησε κάποια στιγμή ότι τα πράγματα είναι αρκετά άσχημα και έτσι δημιούργησε ένα τουριστικό φυλλάδιο που περιλαμβάνει χρήσιμες συμβουλές για Ρώσους ταξιδιώτες, συμπεριλαμβανομένης της στάσης σεβασμού που πρέπει να έχουν στις διαφορετικές φυλές.

Είναι πραγματικά τόσο γκρινιάρηδες οι Ρώσοι τουρίστες; Μάλλον και για εκείνους ισχύει ότι και για τους Γάλλους, κουβαλούν στις αποσκευές τους στερεότυπα άλλων εποχών και ως πλειοψηφία, είναι απλώς παρεξηγημένοι.