Tουρισμός | Στο 30% του ΑΕΠ η συνολική συμβολή του στην Ελληνική οικονομία – Τι προβληματίζει τον κλάδο

40,7 εκατ. διεθνείς τουρίστες και 21,6 δισ. ευρώ εισπράξεων «έφερε» στον Ελληνικό τουρισμό το 2024, το νέο έτος αναφοράς για τον εισερχόμενο τουρισμό της χώρας μας, αποτελώντας την αιχμή τόσο σε επίπεδο αφίξεων και όσο και εισπράξεων της τελευταίας 20ετίας και ανεβάζοντας τη συμμετοχή –άμεση και έμμεση- του τουρισμού πάνω από το 30% του ΑΕΠ.

Όπως προκύπτει από την τελευταία μελέτη του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ) με θέμα «Η συμβολή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία το 2024», ο αριθμός εισερχόμενων τουριστών στη χώρα την περυσινή χρονιά είναι αυξημένος 2,5 φορές σε σχέση με τα επίπεδα του 2005, ενώ και οι εισπράξεις έχουν διπλασιαστεί. Η διαφορά αυτή αποδίδεται στο γεγονός ότι με την παρόδο του χρόνου παρατηρείται μείωση της μέσης διάρκειας παραμονής και της μέσης δαπάνης ανά επισκέπτη.

Η έκθεση παρουσιάστηκε την Τρίτη 13 Μαΐου, στο πλαίσιο δημοσιογραφικής ενημέρωσης κατά την οποία ο Γενικός Γραμματέας του ΣΕΤΕ  και Πρόεδρος του ΙΝΣΕΤΕ,  κ. Γιώργος Βερνίκος επεσήμανε ότι: «Η θετική πορεία του τουρισμού το 2024 επιβεβαιώνει τη διαρκή συμβολή του στην οικονομία, σε μια εποχή όπου τίποτα δεν είναι δεδομένο. Οι προκλήσεις είναι υπαρκτές τόσο στο μακροπεριβάλλον-όπως η κλιματική αλλαγή, οι οικονομικοί μετασχηματισμοί, η γεωπολιτική αστάθεια-όσο και στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων. Πολλές επιχειρήσεις, σε ώριμους και μη προορισμούς, αντιμετωπίζουν οριακές συνθήκες, λόγω ελλιπούς χρηματοδότησης, αυξημένων λειτουργικών βαρών και ρυθμιστικής αβεβαιότητας. Ο τομέας, διαχρονικός πυλώνας ανάπτυξης της χώρας, χρειάζεται ένα συνεπές και υποστηρικτικό πλαίσιο για να συνεχίσει να αποδίδει. Η συμβολή του είναι ουσιαστική, αλλά όχι αυτονόητη.»

Στα 30,2 δισ. ευρώ η άμεση συμβολή στο ΑΕΠ

Η άμεση επίπτωση του τουρισμού στην Ελληνική οικονομία το 2024 ανήλθε σε 30,2 δισ. ευρώ, έναντι 28,7 δισ. ευρώ το 2023, δηλαδή στο 12,7%, παρουσιάζοντας ετήσια αύξηση 5%.

Ειδικότερα, η δαπάνη εισερχόμενων τουριστών το 2024 παρουσίασε αύξηση 4,3% (20,6 δισ. ευρώ έναντι 19,7 δισ. ευρώ το 2023).

Ισχυρή αύξηση, της τάξης του 18,1% καταγράφεται στη δαπάνη τουριστών κρουαζιέρας, η οποία ξεπέρασε το 1 δις. ευρώ έναντι 847 εκατ. ευρώ το 2023, στην οποία προστίθεται και η δαπάνη των εταιριών κρουαζιέρας για να εξυπηρετήσουν τους πελάτες τους (+18,1%, στα 799 εκατ. ευρώ).

Οι δαπάνες στις αερομεταφορές παρουσιάζουν αύξηση 11,1% (2,96 δισ. ευρώ έναντι 2,6 δισ. ευρώ το 2023).

Παράλληλα, οι δαπάνες σε θαλάσσιες μεταφορές αυξήθηκαν κατά 2,7% (σε 147 εκατ. ευρώ) και οι αντίστοιχες εγχώριου τουρισμού αυξήθηκαν κατά 1%, σε 2,27 δισ. ευρώ.

Στο κομμάτι των επενδύσεων, αυτές εκτιμάται ότι ανήλθαν σε 5,1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περί τα 2,4 δισ. ευρώ εκτιμάται ότι αποτελούν εγχώρια προστιθέμενη αξία, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 1,4% σε σύγκριση με το 2023.

30% η άμεση και έμμεση συμβολή στο ΑΕΠ

Με βάση τις εκτιμήσεις των πολλαπλασιαστών από ΙΟΒΕ και ΚΕΠΕ, από κάθε 1 ευρώ τουριστικής δραστηριότητας, δημιουργείται επιπλέον 1,2 έως 1,65 ευρώ πρόσθετης οικονομικής δραστηριότητας. Ουσιαστικά, για κάθε 1 ευρώ τουριστικού εσόδου, το ΑΕΠ της χώρας αυξάνεται κατά 2,2 έως 2,65 ευρώ.

Έτσι, αν συνυπολογιστεί και η έμμεση συνεισφορά του τομέα, το αντίστοιχο ποσοστό υπερβαίνει το 30% του ΑΕΠ. Συγκεκριμένα, η άμεση και έμμεση συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ, σύμφωνα με τον πολλαπλασιαστή του ΙΟΒΕ (2,2), ανέρχεται στο 28%, δηλαδή σε 66,4 δισ. ευρώ έναντι 63,3 δισ. ευρώ το 2023, παρουσιάζοντας ετήσια αύξηση 5%.

Βάσει του πολλαπλασιαστή του ΚΕΠΕ (2,65), το έμμεσο και άμεσο αποτέλεσμα ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι 33,7%, και ανέρχεται σε 80 δισ. ευρώ έναντι 76,2 δισ. ευρώ το 2023.

Άλλωστε, όπως υπογράμμισε ο γενικός διευθυντής του ΙΝΣΕΤΕ κ. Ηλίας Κικίλιας, η ελληνική οικονομία κατατάσσεται στη 59η θέση μεταξύ 141 χωρών στον Δείκτη Ανταγωνιστικότητας του WEF ή στην 52 η θέση μεταξύ 67 χωρών στον αντίστοιχο Δείκτη του IMD, ενώ η ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού βρίσκεται στην 21η θέση μεταξύ 119 χωρών στον Δείκτη TTDI κερδίζοντας 7 θέσεις τα τελευταία 3 χρόνια.

Στην περιφέρεια το 90% των τουριστικών δαπανών

Το 77% των εισπράξεων από τον τουρισμό γίνονται εκτός της Περιφέρειας Αττικής, με τον τουρισμό να ενισχύει σταθερά την απασχόληση και την περιφερειακή ανάπτυξη, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην απασχόληση και στο εισόδημα.

Η τουριστική δραστηριότητα συγκεντρώνεται σε 5 Περιφέρειες, με τη συγκέντρωση σε όρους αφίξεων να φτάνει το 83%, σε όρους διανυκτερεύσεων το 87% και σε όρους δαπάνης το 90%. Νότιο Αιγαίο με μερίδιο 28% επί των εισπράξεων, Κρήτη με 22%, Ιόνια νησιά με 10% και Κεντρική Μακεδονία με 7% συγκεντρώνουν σχεδόν τα 2/3 (67%) των εισπράξεων αναδεικνύοντας τις δυνατότητες για περαιτέρω διάχυση της τουριστικής δραστηριότητας και στις υπόλοιπες Περιφέρειες.

Ο τουρισμός δημιούργησε το 16,5% της συνολικής απασχόλησης στη χώρα

Στον Ελληνικό τουρισμό καταγράφονται –κατά το γ΄ «καλοκαιρινό» τρίμηνο της χρονιάς- 451 χιλ. απασχολούμενοι, και 401.000 καθόλη τη διάρκεια του έτους. Ο αριθμός αυτός παρουσίασε αύξηση 12% στα καταλύματα και +2% στην εστίαση.

Η αύξηση αυτή είναι εμφανής κυρίως στον κλάδο παροχής υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης, με αυξήσεις που ξεκινούν από +9% στο πρώτο τρίμηνο και παραμένουν θετικές σε όλα τα τρίμηνα. Ιδιαίτερα έντονη είναι η άνοδος στα καταλύματα (+12% ή +12.000 απασχολούμενοι), αλλά και στην εστίαση (+2% ή +6.000 απασχολούμενοι). Με βάση την υπόθεση ότι τα καταλύματα και η εστίαση απορροφούν περίπου το 63,3% της τουριστικής δαπάνης, εκτιμάται ότι στην αιχμή της σεζόν, ο τουρισμός δημιούργησε έως και 713.140 θέσεις εργασίας, δηλαδή το 16,5% της συνολικής απασχόλησης στη χώρα.

Παράλληλα, τα στοιχεία της έρευνας του ΙΝΣΕΤΕ έδειξαν διαρροή εσόδων στο εξωτερικό 13%, αλλά και ότι 41 εκατ. επισκέπτες της χώρας μένουν ικανοποιημένοι από την εμπειρία διακοπών τους και αποτελούν «πρεσβευτές» της Ελλάδας στο εξωτερικό.

Πώς επηρεάζουν τον τουρισμό οι δασμοί των ΗΠΑ

Σε σχέση με τις εξελίξεις για την τρέχουσα χρονιά, ο Επιστημονικός Διευθυντής του ΙΝΣΕΤΕ, κ.  Άρης Ίκκος, ανέφερε ότι η μεγαλύτερη αβεβαιότητα παραμένει η παγκόσμια οικονομική συγκυρία που διαμορφώνεται από την πολιτική δασμών των ΗΠΑ, επιδεινώνοντας τους δείκτες καταναλωτικής εμπιστοσύνης της αμερικανικής αγοράς τους τελευταίους μήνες. Επίσης, η σχετική υποτίμηση του δολαρίου ακριβαίνει τα ταξίδια των Αμερικανών στο εξωτερικό, όμως η μείωση στις τιμές πετρελαίου που δρα «κατευναστικά» στις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων ενδέχεται να λειτουργήσει θετικά στο ζήτημα των διακοπών.

Ταυτόχρονα, οι Ευρωπαϊκές αγορές, με θετικά προς το παρόν δείγματα, εμφανίζουν μειωμένη ζήτηση για ταξίδια στην Αμερική, με αποτέλεσμα να ανοίγουν οι πιθανότητες για πιθανή στροφή τους προς τη Μεσόγειο.

Γ. Παράσχης: Απαιτείται στρατηγική κατεύθυνση από το 2026

Ως αποτέλεσμα της συγκυρίας αυτής, ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ, κ. Γιάννης Παράσχης ανέφερε ότι δημιουργούνται νέα δεδομένα που από το 2026 και μετά απαιτούν στρατηγική κατεύθυνση ενώ η ανθεκτικότητα αποκτά ιδιαίτερη σημασία και βαρύτητα.

Ως κοινωνικός εταίρος, καλούμε τις τουριστικές επιχειρήσεις από όλο το φάσμα της δραστηριότητας, στη λογική της αυτορρύθμισης, να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία METRON Sustainable Tourism για να καταγράφουμε πέρα από τα στοιχείων αφίξεων και εσόδων, και το κοινωνικό και εργασιακό αποτύπωμα του τουρισμού, ανέφερε.

Για τις συζητήσεις περί υπερτουρισμού ο κ. Παράσχης υπογράμμισε ότι παρότι η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει τέτοιο ζήτημα, θα πρέπει είμαστε σε ετοιμότητα ώστε να αντιμετωπιστεί εγκαίρως, εάν κριθεί παραίτητο, στο μέλλον.

Η ισχυρή πορεία του Ελληνικού τουρισμού μετά τον κορωνοϊό απέδειξε ότι ο τουρισμός αποτελεί πραγματικό συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας μας, επισήμανε ο πρόεδρος του ΙΝΣΕΤΕ, κ. Γιώργος Βερνίκος.

Παράλληλα υπογράμμισε ότι δεδομένης της βαρύτητας του κλάδου για την Ελληνική οικονομία και της θέσης του ως μοχλου ανάπτυξης, απαιτεί διαρκή επαγρύπνιση, προσαρμογή καθώς δεν πρόκειται για συγκυριακό φαινόμενο, αλλά ευθύνη όλων όσων τον εκπροσωπούν.

Η. Κικίλιας: «Ανησυχητικός εφησυχασμός» για τον τουρισμό

Το ανησυχητικό είναι ότι παρατηρείται ένας εφησυχασμός σε επίπεδο πολιτικής ότι οι ιδιωτικές επενδύσεις στον τουρισμό θα συνεχιστούν ανεξαρτήτως των υπαρκτών προβλημάτων όπως η υψηλή φορολογία, η γραφειοκρατία, οι ελλείψεις στο χωροταξικό πλαίσιο και εργατικού δυναμικού αλλά και της ατεκμηρίωτης υπερμεγένθυσης της επιτυχίας του Ελληνικου τουρισμού, με τη συμβολή του να είναι ίση περίπου με της Ισπανίας αλλά υποδεέστερη από ο,τι στην Πορτογαλία, υπογράμμισε ο γενικός διευθυντής του ΙΝΣΕΤΕ, κ. Ηλίας Κικίλιας.

Ο τουρισμός στηρίζει και θα συνεχίσει να στηρίζει την ανάπτυξη και την ανθεκτικότητα της οικονομίας της χώρας, αλλά χωρίς στρατηγική δεν θα πάει πολύ μακριά, είπε χαρακτηριστικά.

Γ. Βερνίκος: Σε «στραγγαλισμό» οι μισές μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Άλλωστε, η αύξηση των εσόδων που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια, δε μπορεί να καλύψει τα λειτουργικά κόστη των επιχειρήσεων. «Οι απαιτήσεις αυξάνονται, η γραφειοκρατία έχει αυξηθεί, τα κόστη ανεβαίνουν, και βασικοί δυσεπίλυτοι παράγοντες παραμένουν», τόνισε ο κ. Βερνίκος, υπογραμμίζοντας ότι οι μισές μικρομεσαίες επιχειρήσεις λειτουργούν «στο κόκκινο» και βιώνουν έναν στραγγαλισμό ως προς την πραγματικότητα όπως διαμορφώνεται σήμερα.

Παράλληλα, αναφέρθηκε σε τέσσερα προβλήματα τα οποία επηρεάζουν τον τουρισμό: οι δημογραφικές εξελίξεις, το μεταναστευτικό, οι εργασιακές σχέσεις και το στεγαστικό. Τα ζητήματα αυτά απαιτούν συντονισμένη αντιμετώπιση και συνεχή παρακολούθηση, τόνισε, αφού ο τουρισμός δε μπορεί να λειτουργεί στον αυτόματο.

Ο κ. Βερνίκος εξέφρασε την ανησυχία του για το πώς επικοινωνείται στην κοινωνία η συμβολή του τουρισμού, στο φόντο ενός κύματος «μεγάλης αμφισβήτησης» για τη σημασία του τα τελευταία χρόνια, ενώ στην πραγματικότητα στηρίζει όλη την οικονομική δραστηριότητες και τοπικές κοινωνίες.

Αναφέρθηκε δε στον βιώσιμο τουρισμό ως κεντρικό άξονα της στρατηγικής του ΣΕΤΕ τα τελευταία χρόνια, μέσα από την πρωτοβουλία METRON Sustainable Tourism στο πλαίσιο της εθελοντικής αυτορρύθμισης του τουριστικού τομέα.

Ο Επιστημονικός Διευθυντής του ΙΝΣΕΤΕ κ. Άρης Ίκκος παρουσίασε τα βασικά σημεία της έκθεσης υπογραμμίζοντας ότι: «Η μελέτη εστιάζει στο αναπτυξιακό αποτύπωμα του τουρισμού για το σύνολο της χώρας, εξετάζοντας σε βάθος τις άμεσες επιπτώσεις του, όπως τα έσοδα, τις επενδύσεις, την κρουαζιέρα, τις μεταφορές και την περιφερειακή ανάπτυξη. Παρόλο που παρέχει πολύτιμα στοιχεία για την ευρύτερη εικόνα, απαιτείται περαιτέρω ανάλυση για την ακριβή απεικόνιση της συμβολής του τουρισμού στους διάφορους κλάδους και στις περιφέρειες της χώρας, ώστε να κατανοήσουμε πλήρως τις επιδράσεις του σε τοπικό και κλαδικό επίπεδο και να διασφαλίσουμε την ανάπτυξή του με στρατηγική και βιώσιμο τρόπο.».

Τα τουριστικά γραφεία στην εικόνα των ποιοτικών τουριστικών μεγεθών του ΙΝΣΕΤΕ

Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συνδέσμων Γραφείων Ταξιδίων & Τουρισμού (FedHATTA) κ. Λύσανδρος Τσιλίδης, από την πλευρά του, αναφέρθηκε στη συνεργασία που ανέπτυξε με το ΙΝΣΕΤΕ ο κλάδος των Ελληνικών γραφείων ταξιδίων (με συμβολή στο ΑΕΠ 3,5 δισ. ευρώ που μαζί με τις αερομεταφορές φτάνει τα 5 δισ. ευρώ), τα οποία αποτελούν τους πρεσβευτές του Ελληνικού τουριστικού προϊόντος όπως διατίθεται σε όλες τις χώρες του εξωτερικού και διακινούν το μεγαλύτερο κομμάτι των ταξιδιωτών παγκοσμίως.

Στο πλαίσιο αυτό, όπως είπε, ο οργανωμένος τουρισμός θα αποτελέσει εργαλείο των μελετών του ΙΝΣΕΤΕ, δίνοντας ποιοτικά στοιχεία για τον Ελληνικό τουρισμό.