Μελέτη ΙΝΣΕΤΕ- TOPOSOPHY | Πώς η γαστρονομία συμβάλει στην αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος

Μελέτη με αντικείμενο "Η γαστρονομία ως παράγοντας εμπλουτισμού της ταξιδιωτικής εμπειρίας και αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος" στη χώρα μας παρουσιάστηκε την Παρασκευή στο Gastronomy Forum, που οργάνωσε η Λέσχη Αρχιμαγείρων στην έκθεση HORECA.

Η μελέτη εκπονήθηκε από το ΙΝΣΕΤΕ με ανάδοχο την εταιρεία TOPOSOPHY. Η παρουσίαση της μελέτης στην εκδήλωση έγινε από τον Πανταζή Πάστρα, Head Research της TOPOSOPHY. Στο πάνελ με συντονίστρια την Αγγελική Καραγκούνη, Content Manager του ΣΕΤΕ, συμμετείχαν ο Άρης Ίκκος, Επιστημονικός Διευθυντής του ΙΝΣΕΤΕ και η Γιούλη Σπυροπούλου, Marketing Manager της Marketing Greece (κάτω φωτογραφία).

Tα βασικά συμπεράσματα:

• Απαιτείται η εκπόνηση ενός στρατηγικού σχεδίου, μέσω του οποίου: α) θα διαμορφωθεί γαστρονομική ταυτότητα με πιο μοντέρνο χαρακτήρα, β) θα αναπτυχθούν τουριστικές εμπειρίες που συνθέτουν διαφορετικές γαστρονομικές παραδόσεις και αναδεικνύουν τους προορισμούς και γ) θα υπάρξει διευρυμένη χρήση των τοπικών προϊόντων από τις τουριστικές επιχειρήσεις.
• Η διασύνδεση του αγροδιατροφικού τομέα, της γαστρονομίας και του τουρισμού προϋποθέτει κατευθύνσεις πολιτικής για Προϊοντική Αναπτυξη, Branding και Marketing, Ενδυνάμωση ανθρώπινου δυναμικού και έρευνα.

Οι κύριες διεθνείς τάσεις για προϊοντική ανάπτυξη και μάρκετινγκ είναι:

• Οι Foodies καθοδηγούν την αγορά προς βιωματικές και αυθεντικές εμπειρίες , με τις πόλεις να έχουν γι αυτούς προτεραιότητα.
• Η αυθεντικότητα σχετίζεται με παραδοσιακά και σύγχρονα τοπικά προϊόντα και εδέσματα.
• Οι Σεφ είναι οι νέοι πρεσβευτές των προορισμών
• Οι εθνικοί οργανισμοί τουρισμού και οι οργανισμοί διαχείρισης προορισμού είναι συνήθως οι φορείς που ηγούνται στις στρατηγικές για τον γαστρονομικό τουρισμό
• Η δημιουργία εμπιεριών γύρω από ένα προϊόν (π.χ. κρασί, ελιά κλπ) διαφοροποιούν την προσφορά και ελκύουν τουρισμό σε λιγότερο αναπτυγμένους προορισμούς.

Η προώθηση του γαστρονομικού τουρισμού απαιτεί μια κουλτούρα συνεργασιών και προς αυτήν την κατεύθυνση ο ΣΕΤΕ μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο.

Τα βασικά στοιχεία της μελέτης

Mε βάση τα ευρήματα της μελέτης, διατηρείται το έντονο ενδιαφέρον διεθνώς για τον γαστρονομικό τουρισμό και τις προεκτάσεις του (π.χ. χρήση τοπικών προϊόντων, ανάπτυξη βιωματικών εμπειριών), ενώ καταγράφεται αύξηση των πρακτικών βιώσιμης ανάπτυξης που προσφέρουν εκτεταμένη διάχυση ωφελειών.  Επίσης, οι νέες γενιές ταξιδιωτών, έχουν υψηλές προσδοκίες για την εταιρική υπευθυνότητα, αλλά και για την ποικιλία των εμπειριών.  

Οι διεθνείς πρακτικές:

-Παρατηρείται ότι συχνά οι στρατηγικές για τον γαστρονομικό τουρισμό, διεθνώς, συνδέονται με τις ευρύτερες στρατηγικές για την ανάπτυξη του αγροδιατροφικού τομέα.

-Οι επίσημοι οργανισμοί τουρισμού και οι εκάστοτε υπεύθυνες δομές διαχείρισης και προώθησης προορισμού σε περιφερειακό επίπεδο, ηγούνται συνήθως αυτών των σχεδίων. Επίσης, αναδεικνύουν την εξειδικευμένη ατζέντα τους ενώ ήδη υφίσταται μια ευρύτερη στρατηγική για την ανάπτυξη του αγροδιατροφικού τομέα. Ενδεικτικά είναι τα παραδείγματα από Ιρλανδία, Ουαλία, Σκωτία και Φινλανδία.

- Κατ’ επέκταση, η γαστρονομία και ο τουρισμός έρχονται να διεκδικήσουν το δικό τους μερίδιο για πρωτοβουλίες και πόρους αναπτυξιακής πολιτικής, μέσα σε ένα ευρύτερα ώριμο θεσμικό πλαίσιο.

Ειδικότερα ως προς τη διαμόρφωση του τουριστικού προϊόντος και της προώθησης, καταγράφονται τα εξής:

-Η βάση για τη διαμόρφωσης μιας αξιομνημόνευτης γαστρονομικής εμπειρίας, αφορά στο τρίπτυχο «τοπικότητα, αυθεντικότητα, ποιότητα».

-Η αυθεντικότητα σχετίζεται με παραδοσιακά και σύγχρονα τοπικά προϊόντα και εδέσματα. Απαιτείται έντονη προβολή αυθεντικών προϊόντων και εδεσμάτων.

-Οι Foodies καθοδηγούν την αγορά προς βιωματικές και αυθεντικές εμπειρίες και οι πόλεις έχουν για αυτούς προτεραιότητα.

-Οι Σεφ είναι οι νέοι πρεσβευτές των προορισμών.

-Η εκπαίδευση και η δια βίου μάθηση είναι ανάγκη, όχι επιλογή.

 Στην Ελλάδα: 

-Έχει εδραιωθεί μια πολυσήμαντη και ακμάζουσα γαστρονομική αγορά σε «ηγετικούς» προορισμούς της χώρας.

-Καταγράφονται πολλές παράλληλες πρωτοβουλίες από συναρμόδιους φορείς στην κεντρική διοίκηση και από ένα πλήθος θεσμικών φορέων και επιχειρηματικών σχημάτων, όπου παρατηρείται ανάγκη για την ενίσχυση της συνεργατικής κουλτούρας.

-Προκύπτει ότι υπάρχει μια συγκεχυμένη αντίληψη για την αμιγώς εθνική γαστρονομία, η οποία συχνά υπολείπεται δημοτικότητας στο ταξιδιωτικό κοινό και ενδεχομένως επηρεάζει την εικόνα της εγχώριας αγοράς της γαστρονομίας στο σύνολο της. Η αντίληψη αυτή χρήζει αναδιαμόρφωσης, ειδικά σε σχέση με βιωματικές εμπειρίες, πρότυπες ή δημιουργικές συνταγές, και εξειδικευμένα πακέτα διακοπών.

-Ο πλούτος των παραδόσεων και των επιρροών εξειδικεύεται σε διαφορετικές κατηγορίες υπηρεσιών, αλλά υπάρχουν ζητήματα προς επίλυση (π.χ. εύρος και σύνθεση εμπειριών έναντι του ανταγωνισμού με γνώμονα την ολοκληρωμένη ανάδειξη των δυνατοτήτων του προορισμού).

Οι τρεις προτεινόμενοι άξονες δράσεων:

 1.Ανάπτυξη προϊόντος:

Αύξηση εύρους και ποικιλίας εμπειριών γαστρονομικού ενδιαφέροντος

-Η ανάπτυξη του προϊόντος θα πρέπει να εστιάζει στην ενίσχυση των εμπειριών γαστρονομικού ενδιαφέροντος και στην ανάπτυξη εξειδικευμένων εκδηλώσεων. 

Σε αυτή την κατεύθυνση, εντάσσεται η καταγραφή και αξιολόγηση συναφών δραστηριοτήτων και υποδομών (π.χ. επισκέψιμοι χώροι παραγωγής τοπικών προϊόντων, αγορές, φεστιβάλ, μουσεία γύρω από την γαστρονομία) και η αξιοποίησή τους στο πλαίσιο μιας γαστρονομικής διαδρομής (με κατάλληλο οδικό δίκτυο, σχετική σήμανση).

-Η ενίσχυση των γαστρονομικών εμπειριών και  η δημιουργία εμπειριών γύρω από ένα προϊόν (π.χ. ελιά, κρασί)  ενισχύουν τη διασπορά της τουριστικής κίνησης σε λιγότερο αναπτυγμένους προορισμούς και διαφοροποιούν την προσφορά σε ήδη αναπτυγμένες περιοχές.

-Οι  εκδηλώσεις με εξειδικευμένη θεματολογία, ενισχύουν τους δεσμούς στις τοπικές κοινωνίες, προάγουν πνεύμα συνεργασίας και προσφέρουν αξέχαστες εμπειρίες στους επισκέπτες.

 2. Branding και Marketing:

Ανανεωμένη ταυτότητα και ενίσχυση αναγνωρισιμότητας

Η εγχώρια αγορά της γαστρονομίας, εξελίσσεται υπό την επίδραση ποικίλων επιρροών και δημιουργικών στοιχείων που χρήζουν ενδεδειγμένης επικοινωνίας προς το ταξιδιωτικό κοινό. 

Η εξέλιξη αυτή, θα πρέπει να αποτυπωθεί σε μία  κοινά αποδεκτή γαστρονομική ταυτότητα με επίκαιρο και μοντέρνο χαρακτήρα και να προβληθεί  με το ενδεδειγμένο πρόγραμμα στο κατάλληλο κοινό. Παράλληλα, έμφαση πρέπει να δοθεί στην ενδυνάμωση της προβολής «ηγετικών» προορισμών, ώστε να κεφαλαιοποιηθεί η πρόοδος που έχει επιτευχθεί  τα τελευταία χρόνια σε σχέση με τη γαστρονομική προσφορά (ανάδειξη signature experiences).

 3.  Eνδυνάμωση ανθρώπινου δυναμικού και έρευνα

-Η αναβάθμιση της ποιότητας των εμπειριών γαστρονομικού ενδιαφέροντος, θα επιτευχθεί μέσα από την  αναβάθμιση υφιστάμενων πρακτικών και την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων. Πρόκειται για μια αναγκαία συνθήκη για το σύνολο των φορέων και των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο σύστημα διασύνδεσης (π.χ. σύγχρονες πρακτικές μαγειρικής, ενσωμάτωση βιωματικών εμπειριών, αξιοποίηση νέων τεχνολογιών κ.α.).

 -Ο βιωματικός χαρακτήρας των εμπειριών γαστρονομικού ενδιαφέροντος συνεπάγεται αυξημένες απαιτήσεις, τόσο ως προς την εξυπηρέτηση, όσο και ως προς την αφήγηση. 

 Η μελέτη υλοποιήθηκε από το ΙΝΣΕΤΕ στο πλαίσιο της Πράξης: «Ενίσχυση της θεσμικής και επιχειρησιακής ικανότητας του ΣΕΤΕ», η οποία εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση ΕΣΠΑ 2014-2020» και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.