Ποια είναι η γνώμη των Αθηναίων για τους πρόσφυγες

Το Παρατηρητήριο Προσφυγικών Ροών, το πρόγραμμα του δήμου Αθηναίων που έχει ως αποκλειστικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, παρουσίασε σε συνέντευξη τύπου ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης.

Δημοσιοποιήθηκαν και αναλύθηκαν διεξοδικά τα αποτελέσματα τριών ερευνών, οι οποίες διενεργήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος: η πρώτη μεταξύ των φιλοξενουμένων στη δομή προσφύγων του Ελαιώνα, η δεύτερη μεταξύ των ωφελουμένων στο πρόγραμμα προσωρινής στέγασης προσφύγων σε ενοικιαζόμενα διαμερίσματα στην πόλη, καθώς και μία δημοσκόπηση, που φωτίζει τις απόψεις που έχουν οι Αθηναίοι για το προσφυγικό ζήτημα. 

«Θεωρήσαμε, εξ αρχής, καθήκον μας να αναλάβουμε πρωτοβουλίες για το προσφυγικό ζήτημα και να λειτουργήσουμε παραδειγματικά, όπως οφείλει ο μεγαλύτερος δήμος της χώρας» τόνισε στους δημοσιογράφους ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, επισημαίνοντας ότι «για το καλό της πόλης και των κατοίκων της, στην αντιμετώπιση του προσφυγικού και μεταναστευτικού συχνά κάναμε περισσότερα από όσα ορίζουν τα στενά όρια των αρμοδιοτήτων μας». Οφείλαμε και δράσαμε γρήγορα, σοβαρά, βάσει σχεδιασμού, επιδιώκοντας πόρους και συνεργασίες για να είμαστε αποτελεσματικοί και στο πλαίσιο αυτό προχωρήσαμε και στη δημιουργία του Παρατηρητηρίου για τους Πρόσφυγες ανέφερε ο δήμαρχος Αθηναίων.   

Τις έρευνες για το Παρατηρητήριο πραγματοποίησε η Public Issue και τα ευρήματά της παρουσίασε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας Γιάννης Μαυρής. Ενδεικτικό στοιχείο της μέτρησης, είναι ότι το 54% των πολιτών θεωρεί «δύσκολη» την ένταξη των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία, ωστόσο το 72% των ερωτηθέντων, και στις 7 δημοτικές κοινότητες του δήμου Αθηναίων, θεωρεί ότι τα παιδιά των προσφύγων πρέπει να εγγράφονται στα Δημόσια Σχολεία και το 65% πιστεύει το ίδιο και για τους Δημοτικούς Παιδικούς Σταθμούς.      

Ο κ. Καμίνης αναφερόμενος στην ανεκτικότητα των πολιτών της Αθήνας, σημείωσε ότι στρατηγική του δήμου Αθηναίων είναι η προστασία των δικαιωμάτων που απορρέουν από το Σύνταγμα σε συνδυασμό με την εύρυθμη λειτουργία της πόλης. Ο δήμαρχος Αθηναίων έκανε λόγο για τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, με πολλαπλές επιπτώσεις σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, η οποία όπως είπε, βρήκε απροετοίμαστη την κεντρική εξουσία. 

Ο αντιδήμαρχος Μεταναστών και Προσφύγων του δήμου Αθηναίων Λευτέρης Παπαγιαννάκης αναφέρθηκε διεξοδικά στις δράσεις και τις πρωτοβουλίες που έχει αναπτύξει ο δήμος Αθηναίων μέσω της αντιδημαρχίας, που λειτουργεί ένα χρόνο τώρα στα γραφεία της στην οδό Μαιζώνος, όπως τα Κέντρα Ένταξης Μεταναστών και το Κέντρο Συντονισμού Μεταναστών και Προσφύγων.   

Α. Έρευνα κοινής γνώμης

• Η πλειονότητα των Αθηναίων (57%) δηλώνει πως έδειξε αλληλεγγύη στους πρόσφυγες και παρείχαν κάποιου είδους στήριξη προς αυτούς (τρόφιμα, είδη ένδυσης, χρήματα κλπ). Αυτό ισχύει, ακόμα και για την πλειονότητα των ατόμων που έχουν πληγεί από την οικονομική κρίση, αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες (55%) ή είναι άνεργοι (58%).

•Το 91% των Αθηναίων δηλώνουν πως υπάρχουν άνθρωποι άλλης εθνικότητας ή θρησκείας που ζουν στη γειτονιά τους. Από αυτούς το 44% δηλώνει πως στη γειτονιά τους διαμένουν πρόσφυγες. Τα ποσοστά αυτά είναι υψηλότερα στην 4η  και την 6η δημοτική κοινότητα.

• Τον Δεκέμβριο του 2016, η πλειονότητα των Αθηναίων θεωρεί πως η παρουσία των προσφύγων στη γειτονιά τους δεν δημιουργεί κάποιο πρόβλημα (66%) ποσοστό που αυξάνεται σημαντικά σε σχέση με την έρευνα που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο (51%) του ίδιου έτους.

Στάση πολιτών σχετικά με την κοινωνική ένταξη

• Η κοινή γνώμη φαίνεται διχασμένη αναφορικά με τον τόπο διαμονής των προσφύγων: το 38% δηλώνει πως θα ήταν προτιμότερο οι πρόσφυγες να διαμένουν σε ειδικούς ξενώνες φιλοξενίας μόνο για πρόσφυγες, ενώ το 43% δηλώνει πως θα ήταν προτιμότερο να ζουν σε διαμερίσματα στην πόλη. Ο βαθμός ορατότητας των ξένων επηρεάζει αυτή την άποψη: όσο αυξάνεται το ποσοστό ορατότητας, τόσο αυξάνεται η προτίμηση των ειδικών ξενώνων ως χώρων διαμονής.

• Η πλειονότητα της κοινής γνώμης και στις 7 δημοτικές κοινότητες της Αθήνας δηλώνει ότι θα έπρεπε να επιτρέπεται στα παιδιά των προσφύγων να γράφονται σε δημόσια σχολεία (72%) και να πηγαίνουν σε Δημοτικούς παιδικούς σταθμούς (65%)

• Η κοινή γνώμη φαίνεται πιο διχασμένη σε θέματα παροχή αδειών εργασίας στους πρόσφυγες, με το 50% να είναι υπέρ και το 37% κατά

• Η κοινή γνώμη αντιλαμβάνεται την ένταξη των προσφύγων σαν κάτι ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς το 54% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι οι πρόσφυγες δεν μπορούν να ενταχθούν στην ελληνική κοινωνία

Β. Αποτελέσματα απογραφής στον Ελαιώνα και τα διαμερίσματα

Τα αποτελέσματα της έρευνας στον Ελαιώνα βασίστηκαν στην απογραφή 1.600 προσφύγων που στεγάστηκαν την περίοδο Δεκέμβριος 2016 - Ιανουάριος 2017 στη δομή φιλοξενίας , ενώ στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε την ίδια περίοδο σε διαμερίσματα που νοικιάζονται από τον δήμο Αθηναίων στο πλαίσιο του προγράμματος προσωρινής στέγασης προσφύγων, σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, συμμετείχαν 901 άτομα.

Το προφίλ του πρόσφυγα

-Πολύ νέος πληθυσμός: τόσο στον Ελαιώνα όσο και στα διαμερίσματα, ο μέσος όρος ηλικίας είναι μόλις 20 ετών.

- Χώρες προέλευσης: η κοινότητα των προσφύγων είναι ιδιαίτερα πολυπολιτισμική. Η πλειονότητα των προσφύγων τόσο στον Ελαιώνα όσο και τα διαμερίσματα κατάγεται από τη Συρία (47% και 60% αντίστοιχα). Δεύτερη μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα είναι οι Αφγανοί, στη συνέχεια  οι Ιρανοί και οι Κούρδοι. Σε μικρότερα ποσοστά βρίσκουμε Ιρακινούς, Παλαιστίνιους και άτομα από την Αφρική.

- Η πλειονότητα των προσφύγων προέρχονται από αστικά κέντρα (πόλεις άνω των 100.000 κατοίκων) στις χώρες καταγωγής τους

- Για την συντριπτική πλειονότητα, ο βασικός λόγος φυγής από την χώρα τους ήταν για να γλυτώσουν από τα δεινά του πολέμου ή  οι πολιτικές τους πεποιθήσεις

- Στο σύνολό του, ο πληθυσμός των προσφύγων που καταγράφηκε και ερωτήθηκε αναφέρει ως χώρα transit την Τουρκία (100% στον Ελαιώνα, 97% στα διαμερίσματα)

- Σχετικά με την εκπαίδευση του ερωτηθέντος πληθυσμού, ένας στους δύο επικεφαλής νοικοκυριών έχει ολοκληρώσει δευτεροβάθμια εκπαίδευση (50% στον Ελαιώνα και 49% στα διαμερίσματα)

- Εργασία: η πλειονότητα των επικεφαλής νοικοκυριών είχε κάποια μορφή εργασίας στη χώρα προέλευσης (66% στον Ελαιώνα και 80% στα διαμερίσματα). Στο σύνολο του πληθυσμού τα ποσοστά αυτά μειώνονται αισθητά (29% στον Ελαιώνα και 33% στα διαμερίσματα).

Η ζωή στην Αθήνα

-Στην πλειονότητά τους, οι ερωτηθέντες επικεφαλής νοικοκυριών που διαμένουν στον Ελαιώνα και στα διαμερίσματα εκφράζουν την ικανοποίησή τους από τις δομές φιλοξενίας και τις συνθήκες διαβίωσης σε αυτές (55% στον Ελαιώνα και 87% στα διαμερίσματα εκφράζουν ικανοποίηση). 

- Η συντριπτική πλειονότητα των προσφύγων αισθάνονται ασφαλείς στην Αθήνα (93% στον Ελαιώνα και 97% στα διαμερίσματα), ενώ παράλληλα σε μεγάλη πλειοψηφία αναφέρουν ότι δεν έχουν υπάρξει θύμα κάποιου περιστατικού ξενοφοβίας (88% στον Ελαιώνα και 97% στα διαμερίσματα).

- Στον Ελαιώνα, η συντριπτική πλειονότητα δηλώνει ικανοποιημένη με την παροχή βασικών υπηρεσιών όπως το νερό, το ρεύμα και την καθαριότητα. Δυσαρέσκεια εκφράζεται για την ποιότητα του φαγητού (53%) 

-Το 95% των προσφύγων που διαμένουν σε διαμερίσματα στην Αθήνα δηλώνουν ότι έχουν καλές σχέσεις με τους γείτονές τους.

- Η πλειονότητα των επικεφαλής νοικοκυριών δηλώνει σε καλή κατάσταση υγείας (55% στον Ελαιώνα και 74% στα διαμερίσματα) και η πλειονότητα έχει επισκεφθεί κάποια ελληνική δομή υγείας (52% στον Ελαιώνα και 62% στα διαμερίσματα)  

-Παράλληλα, οι πρόσφυγες που διαμένουν σε διαμερίσματα στην Αθήνα αναγνωρίζουν ότι η βοήθεια που έχουν λάβει κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην Αθήνα ήρθε κατά κύριο λόγο από τις ΜΚΟ (47%), Έλληνες πολίτες (16%), την Εκκλησία (10%) και τους συμπατριώτες τους στην Ελλάδα (6%). Οι τρεις βασικοί φορείς παροχής βοήθειας που αναφέρονται από τους πρόσφυγες είναι η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (68%), η Praksis (27%) και η EATA (18%).

- Η πλειονότητα των νοικοκυριών των προσφύγων χρησιμοποιούν προπληρωμένες ή χρεωστικές κάρτες (που παρέχουν στους αιτούντες άσυλο η Ύπατη Αρμοστεία, το International Rescue Committee και η ΕΕ). Ενδεικτικά, μια οικογένεια προσφύγων που διαμένει σε διαμερίσματα στην Αθήνα, ξοδεύει κατά μέσο όρο 132 ευρώ την εβδομάδα στις τοπικές αγορές της Αθήνας – χρήματα τα οποία διατίθεται κυρίως για την αγορά τροφίμων/ ποτών και φροντίδας βρεφών. Αντίστοιχα, μια οικογένεια που διαμένει στον Ελαιώνα ξοδεύει 78 ευρώ την εβδομάδα τα οποία διατίθενται κυρίως σε αγορά τροφίμων/ ποτών και καρτών τηλεφωνίας.

Προοπτική σχετικά με τη διαμονή τους στην Αθήνα

- Από τους ερωτηθέντες επικεφαλής νοικοκυριών, ένα ιδιαιτέρως μικρό ποσοστό δηλώνει πρόθεση παραμονής στην Ελλάδα (8% στον Ελαιώνα, 2% στα διαμερίσματα) καθώς η μεγάλη πλειονότητα δηλώνει σαν τελικό προορισμό την Γερμανία (61% στον Ελαιώνα, 64% στα διαμερίσματα). Επίσης, 1 στους 3 δηλώνει πρόθεση να επιστρέψει στη χώρα του όταν η κατάσταση βελτιωθεί.

- Κατά συνέπεια, οι πλειονότητα των ερωτηθέντων δηλώνει πως δεν θέλει να δουλέψει στην Ελλάδα (59% στον Ελαιώνα και 76% στα διαμερίσματα). Περίπου 1 στους 3 από όσους δηλώνουν πρόθεση εύρεσης εργασίας στην Ελλάδα θα έκαναν οποιαδήποτε δουλειά. 

- Σχετικά με την εκμάθηση της γλώσσας, ιδιαίτερα μικρά ποσοστά των επικεφαλής νοικοκυριών μιλούν την ελληνική γλώσσα (3% στον Ελαιώνα και 2% στα διαμερίσματα) και ένα μικρό ποσοστό δηλώνει πρόθεση να μάθει τη γλώσσα (22% στον Ελαιώνα και 17% στα διαμερίσματα).

Το Παρατηρητήριο Προσφυγικών Ροών του δήμου Αθηναίων υλοποιείται με αποκλειστικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και πραγματοποιείται με την υποστήριξη της Σύμπραξης για την Αθήνα*.

*Η Σύμπραξη για την Αθήνα (Athens Partnership) είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που προωθεί στοχευμένες συνεργασίες του δήμου Αθηναίων με τον ιδιωτικό τομέα, συνδυάζοντας τις δυνάμεις και των δύο φορέων, με τελικό ωφελούμενο τον κάτοικο της Αθήνας. «Με την Σύμπραξη για την Αθήνα ο δήμος Αθηναίων αναβαθμίζει την ποιότητα της συνεργασίας του με όλους αυτούς που προτίθενται να βοηθήσουν να κρατηθεί η Αθήνα όρθια, προετοιμάζοντάς την παράλληλα για το αύριο», σύμφωνα με τον δήμαρχο Αθηναίων Γιώργο Καμίνη.