Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ: 21η η Ελλάδα στον παγκόσμιο τουριστικό δείκτη του 2024 – Σε επίπεδα 2019 ο παγκόσμιος τουρισμός

Η Ελλάδα βρίσκεται στην 21η θέση της παγκόσμιας κατάταξης χωρών του διετή Δείκτη Ανάπτυξης Ταξιδίων και Τουρισμού 2024 (TTDI) που παρουσιάζει το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ και σφυγμομετρεί τους παράγοντες και τις πολιτικές που δίνουν ώθηση για βιώσιμη και ανθεκτική ανάπτυξη του κλάδου ταξιδιών και τουρισμού, και που με τη σειρά του συμβάλει στην ανάπτυξη μιας χώρας. Ο δείκτης συντάχθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Surrey και ανέλυσε τους κλάδους ταξιδιών και τουρισμού σε 119 χώρες.

Η χώρα μας έχει ανέβει 5 θέσεις στην κατάταξη από το 2019, όταν συγκέντρωνε σκορ 2,6% έναντι του 4,52, από άριστα 7, που συγκεντρώνει φέτος, ενώ ανάμεσα στις χώρες της Νότιας Ευρώπης σημείωσε τον 4ο υψηλότερο δείκτη, μετά την Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία.

Οι παράγοντες που σημειώνουν το υψηλότερο σκορ στην Ελλάδα είναι η Υγεία και Υγιεινή (6,34), οι Τουριστικές Υπηρεσίες και Υποδομές (5,95), ετοιμότητα για Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) (5,85) και οι Υποδομές Αερομεταφορών (5,52).

Στον αντίποδα, το χαμηλότερο σκορ συγκέντρωσαν Βιωσιμότητα της Ζήτησης για Ταξίδια και Τουρισμό (3), οι Πολιτιστικοί Πόροι (3,01), οι Φυσικοί Πόροι (3,03), η Ανταγωνιστικότητα Τιμών (3,16) και οι Πόροι που δεν σχετίζονται άμεσα με δραστηριότητες αναψυχής ή ψυχαγωγίας (3,33).

Σε σύγκριση με το μέσο όρο των χωρών της Νότιας Ευρώπης, η Ελλάδα προηγείται κατά κύριο λόγο στην Περιβαλλοντική Αειφορία (5,23 έναντι 4,94 του μέσου όρου), την Υγεία και Υγιεινή (έναντι 5,98 του μέσου όρου) και στις Τουριστικές Υπηρεσίες και τις Υποδομές (5,95 έναντι 5,07) ενώ υπολείπεται στο Επιχειρηματικό Περιβάλλον (4,47 έναντι 4,64), στην Ασφάλεια (5,30 έναντι 5,88), στην Ανταγωνιστικότητα Τιμών (έναντι 3,66 του μέσου όρου) και στις Πολιτιστικές Πηγές (3,01 έναντι 3,90 του μέσου όρου).

Στην κορυφή της λίστας των κορυφαίων οικονομιών για το 2024 βρίσκονται οι ΗΠΑ, η Ισπανία, η Ιαπωνία, η Γαλλία και η Αυστραλία. Το 2023, η Μ. Ανατολή είχε τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης διεθνών τουριστικών αφίξεων (20% επάνω από τα επίπεδα 2019), ενώ η Ευρώπη, η Αφρική και η Αμερική είχαν ισχυρή ανάκαμψη που κυμάνθηκε στο 90%.

Σε προπανδημικά επίπεδα οι αφίξεις το 2024

Σύμφωνα με τον Δείκτη TTDI του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις και η συμβολή του κλάδου των ταξιδιών και τουρισμού στο παγκόσμιο ΑΕΠ αναμένεται να επιστρέψει σε προπανδημικά επίπεδα αυτή τη χρονιά, με βοηθητικούς παράγοντες την άρση των περιορισμών που σχετίζονται με τα ταξίδια και την ισχυρή επαναφορά της ζήτησης.

Χάρη στη σημαντική ενίσχυση της ζήτησης σε παγκόσμια κλίμακα, η οποία συμπίπτει με περισσότερες διαθέσιμες πτήσεις, μεγαλύτερη διεθνή κινητικότητα και αυξημένο ενδιαφέρον και επενδύσεις σε φυσικές και πολιτιστικές ατραξιόν, η παγκόσμια τουριστική βιομηχανία αναμένεται να ανακάμψει από την πανδημία και να ξεπεράσει ακόμη και τα προπανδημικά επίπεδα.

Ωστόσο, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ επισημαίνει ότι η παγκόσμια ανάκαμψη έχει μεικτή εικόνα. Ενώ 71 από τις 119 οικονομίες που αξιολογήθηκαν αύξησαν τις βαθμολογίες τους στον τουρισμό από το 2019, η μέση βαθμολογία του δείκτη είναι ανεβασμένη μόλις κατά 0,7% έναντι του επιπέδου της προπανδημικής περιόδου.

Παρότι ο κλάδος έχει ξεπεράσει το σοκ της παγκόσμιας υγεινομικής κρίσης, συνεχίζει να αντιμετωπίζει άλλες εξωτερικές προκλήσεις, από τους αυξανόμενους μακροοικονομικούς, γεωπολιτικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους, έως τον αυξημένο έλεγχο των πρακτικών βιωσιμότητας και τον αντίκτυπο των νέων ψηφιακών τεχνολογιών, όπως τα δεδομένα και η τεχνητή νοημοσύνη. Επιπλέον, οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού συνεχίζονται και η χωρητικότητα των αερομεταφορών, οι επενδύσεις κεφαλαίου, η παραγωγικότητα και άλλοι παράγοντες προσφοράς του κλάδου δεν συμβαδίζουν με την αύξηση της ζήτησης. Αυτή η ανισορροπία, που επιδεινώθηκε από τον παγκόσμιο πληθωρισμό, έχει οδηγήσει σε αύξηση τιμών και σε προβλήματα σε επίπεδο υπηρεσιών.

Από τις 30 χώρες με την υψηλότερη βαθμολογία στο δείκτη του 2024, οι 26 είναι οικονομίες υψηλού εισοδήματος, οι 19 εδρεύουν στην Ευρώπη, οι επτά είναι στην Ασία-Ειρηνικό, οι τρεις στην Αμερική και μία (τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) στη Μέση Ανατολή και την περιοχή της Βόρειας Αφρικής (MENA). Οι 10 κορυφαίες χώρες στον δείκτη του 2024 είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ισπανία, η Ιαπωνία, η Γαλλία, η Αυστραλία, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Κίνα, η Ιταλία και η Ελβετία.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι οικονομίες υψηλού εισοδήματος συνεχίζουν γενικά να έχουν πιο ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη των ταξιδιών και του τουρισμού. Σε αυτό βοηθούν το ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον, οι δυναμικές αγορές εργασίας, οι ανοιχτές ταξιδιωτικές πολιτικές, οι ισχυρές υποδομές μεταφορών και τουρισμού και τα καλώς ανεπτυγμένα φυσικά, πολιτιστικά και μη αξιοθέατα.

Ωστόσο, οι αναπτυσσόμενες χώρες καταγράφουν μεγάλη βελτίωση τα τελευταία χρόνια. Από τις οικονομίες ανώτερου μεσαίου εισοδήματος, η Κίνα έχει εδραιώσει την κατάταξή της στην πρώτη 10άδα. Σημαντικοί αναδυόμενοι ταξιδιωτικοί και τουριστικοί προορισμοί (Ινδονησία, Βραζιλία και Τουρκία) βρίσκονται επίσης στο πρώτο τεταρτημόριο της κατάταξης. Γενικότερα, οι οικονομίες χαμηλού έως ανώτερου μεσαίου εισοδήματος αντιπροσωπεύουν πάνω από το 70% των χωρών που έχουν βελτιώσει τα αποτελέσματά τους από το 2019, ενώ η περιοχή ΜΕΝΑ και η υποσαχάρια Αφρική είναι από τις πιο «βελτιωμένες» περιοχές. Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι οι μοναδικές οικονομίες υψηλού εισοδήματος που κατατάσσονται στις 10 πιο βελτιωμένες οικονομίες από το 2019 μέχρι σήμερα.

Παρά τη μεγάλη αυτή πρόοδο, ο δείκτης TTDI προειδοποιεί ότι απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις για να καλυφθούν τα κενά στις ευνοϊκές συνθήκες και στο μερίδιο αγοράς μεταξύ αναπτυσσόμενων και υψηλού εισοδήματος χωρών. Μια πιθανή οδός για να επιτευχθεί αυτό θα ήταν η βιώσιμη μόχλευση των φυσικών και πολιτιστικών αγαθών – τα οποία συσχετίζονται λιγότερο με το επίπεδο εισοδήματος της χώρας από άλλους παράγοντες – που μπορεί να προσφέρει στις αναπτυσσόμενες οικονομίες μια ευκαιρία για οικονομική ανάπτυξη με γνώμονα τον τουρισμό.

Οι κίνδυνοι

Σύμφωνα με την Έκθεση Global Risks Report 2024 του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, ο τομέας των ταξιδιών και του τουρισμού αντιμετωπίζει κινδύνους, όπως είναι η γεωπολιτική αβεβαιότητα, οι οικονομικές διακυμάνσεις, ο πληθωρισμός και τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Η εξισορρόπηση της ανάπτυξης με τη βιωσιμότητα παραμένει επίσης σημαντικό πρόβλημα, λόγω της υψηλής εποχικότητας, του υπερπληθυσμού και της πιθανής επιστροφής στα προπανδημικά επίπεδα εκπομπών.

Η έκθεση αναλύει επίσης τις επίμονες ανησυχίες σχετικά με την ισότητα και την συμπερίληψη. Ενώ ο τουριστικός τομέας αποτελεί σημαντική πηγή σχετικά υψηλόμισθων θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες, η ισότητα των φύλων παραμένει μείζον ζήτημα για περιοχές όπως η ΜΕΝΑ και η Νότια Ασία.

Παρά τις προκλήσεις αυτές, ο κλάδος μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπισή τους. Για να επιτευχθεί αυτό, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε ενέργειες όπως η μόχλευση του τουρισμού για τις προσπάθειες προστασίας της φύσης, η επένδυση σε ειδικευμένο, χωρίς αποκλεισμούς και ανθεκτικό εργατικό δυναμικό, η στρατηγική διαχείριση της συμπεριφοράς των επισκεπτών και της ανάπτυξης υποδομών, η ενθάρρυνση πολιτιστικών ανταλλαγών μεταξύ επισκεπτών και τοπικών κοινοτήτων και η χρήση του τομέα για τη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος, μεταξύ άλλων πολιτικών.

Εάν γίνει στρατηγική διαχείρισή του, ο τομέας των ταξιδιών και του τουρισμού – ο οποίος ιστορικά αντιπροσώπευε το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ και της απασχόλησης – έχει τη δυνατότητα να αναδειχθεί ως βασικός συντελεστής στην ευημερία των κοινοτήτων παγκοσμίως.