Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Προς ριζική αναμόρφωση του ΦΠΑ στον τουριστικό κλάδο

• Η Ε.Ε. ξεκινά δημόσια διαβούλευση για τη μεταρρύθμιση του καθεστώτος ΦΠΑ στις ταξιδιωτικές υπηρεσίες – Στόχος η ενίσχυση του ανταγωνισμού και η προσαρμογή στους ψηφιακούς και πράσινους στόχους της Ένωσης

Σε φάση αναμόρφωσης εισέρχεται η ευρωπαϊκή πολιτική για τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) που εφαρμόζεται στον τουριστικό και ταξιδιωτικό κλάδο, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προχωρά στην έναρξη δημόσιας διαβούλευσης με στόχο τον εκσυγχρονισμό και την άρση στρεβλώσεων στην ενιαία αγορά. Η πρωτοβουλία, που ξεκίνησε επίσημα τον Ιούλιο, καλεί επιχειρήσεις, δημόσιες αρχές και πολίτες να καταθέσουν τις απόψεις τους έως τις 26 Οκτωβρίου 2025, μέσω της πλατφόρμας «Have Your Say» της Ε.Ε.

Η μεταρρύθμιση εστιάζει σε δύο βασικά πεδία: αφενός στο ισχύον σύστημα του λεγόμενου "margin tax" που εφαρμόζεται στους τουριστικούς πράκτορες, και αφετέρου στον τρόπο φορολόγησης των επιβατικών μεταφορών εντός της Ε.Ε. Οι υφιστάμενοι κανόνες θεωρούνται ξεπερασμένοι και δυσανάλογα επιβαρυντικοί για μικρές επιχειρήσεις, ενώ ενέχουν και κινδύνους αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ παρόχων εντός και εκτός Ε.Ε.

Το καθεστώς margin tax και οι στρεβλώσεις στην αγορά

Σήμερα, οι τουριστικοί πράκτορες εντός της Ε.Ε. υπάγονται στο ειδικό καθεστώς "Tour Operators Margin Scheme" (TOMS), βάσει του οποίου ο ΦΠΑ δεν υπολογίζεται επί του συνολικού κόστους των ταξιδιωτικών υπηρεσιών που αγοράζουν και μεταπωλούν, αλλά επί του καθαρού κέρδους (margin) που αποκομίζουν. Το σύστημα αυτό εφαρμόζεται μόνο στους παρόχους με έδρα εντός Ε.Ε., γεγονός που – κατά την Επιτροπή – οδηγεί σε "ασυνέπειες και αθέμιτα πλεονεκτήματα για μη ευρωπαϊκούς παρόχους".

Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. (Brexit) ανέδειξε αυτές τις ανισορροπίες με εντονότερο τρόπο, καθώς τουριστικοί πράκτορες με έδρα στο Ην. Βασίλειο δεν υπόκεινται πλέον στο καθεστώς margin tax, αποκτώντας συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των ευρωπαίων ανταγωνιστών τους.

Επανέναρξη της μελέτης TOMS και πρόταση νόμου το 2026

Η Κομισιόν σχεδιάζει να επαναφέρει τη συζήτηση που είχε παγώσει τα τελευταία χρόνια, αξιοποιώντας τη μελέτη "EU TOMS Study 2022", και να καταθέσει νομοθετική πρόταση μέχρι το τέλος του 2026. Πρόκειται για σημαντική εξέλιξη, καθώς έως σήμερα η απουσία κοινής γραμμής σε επίπεδο Ε.Ε. περιέπλεκε τη λειτουργία των επιχειρήσεων και δημιουργούσε ανισότητες στην αγορά.

Η Γερμανία, μάλιστα, έχει ήδη τοποθετηθεί υπέρ ενός "διπλού ευρωπαϊκού μοντέλου" (dual EU approach), που προβλέπει δυνατότητα opt-out από το margin tax για συγκεκριμένες δραστηριότητες – ιδιαίτερα στον τομέα των B2B ταξιδιών (π.χ. επαγγελματικά συνέδρια, εταιρικά ταξίδια, κ.ά.), ώστε να επιτρέπεται η έκπτωση του ΦΠΑ εισροών.

Φορολόγηση επιβατικών μεταφορών: Ένα ακόμη αγκάθι

Η δεύτερη μεγάλη πτυχή της διαβούλευσης αφορά τη φορολόγηση των επιβατικών μεταφορών. Σήμερα, ο ΦΠΑ υπολογίζεται με βάση την απόσταση που διανύεται εντός της Ε.Ε. Το μοντέλο αυτό – σύμφωνα με την Κομισιόν – επιβαρύνει δυσανάλογα μικρούς παρόχους που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά στο εσωτερικό της Ένωσης, ενώ προκαλεί ανισότητες και μεταξύ διαφορετικών μεταφορικών μέσων. Στο τραπέζι μπαίνει και η φορολογική μεταχείριση των καυσίμων αεροπορίας, θέμα υψηλής πολιτικής σημασίας ενόψει των κλιματικών στόχων της Ε.Ε.

Ένας κρίσιμος κλάδος για την ευρωπαϊκή οικονομία

Η Επιτροπή υπενθυμίζει τη σημασία του τουρισμού για την ευρωπαϊκή οικονομία, καθώς ο κλάδος αντιπροσωπεύει περίπου το 10% του ΑΕΠ της Ε.Ε. και απασχολεί εκατομμύρια εργαζομένους, κυρίως σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Ο εκσυγχρονισμός του φορολογικού πλαισίου θεωρείται κομβικός για τη διασφάλιση δίκαιου ανταγωνισμού, τη μείωση της γραφειοκρατίας και την ευθυγράμμιση με τις ψηφιακές και περιβαλλοντικές προτεραιότητες της Ένωσης.

Ανοιχτή διαβούλευση: Τι προβλέπει

Η διαδικασία διαβούλευσης θα διαρκέσει 12 εβδομάδες, έως τις 26 Οκτωβρίου 2025. Όλοι οι ενδιαφερόμενοι – επιχειρήσεις, πολίτες, ενώσεις και δημόσιοι φορείς – μπορούν να συμμετάσχουν μέσω της επίσημης πλατφόρμας της Ε.Ε., απαντώντας σε ερωτηματολόγια ή καταθέτοντας τεκμηριωμένες απόψεις και προτάσεις. Παράλληλα, έχουν προγραμματιστεί στοχευμένες συναντήσεις με εκπροσώπους της αγοράς.

Το διακύβευμα για τον ελληνικό τουρισμό

Η εξέλιξη αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα, όπου ο τουριστικός τομέας αποτελεί βασικό πυλώνα της οικονομίας. Ενδεχόμενες αλλαγές στο καθεστώς ΦΠΑ – ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα συμψηφισμού του ΦΠΑ εισροών και την εξίσωση των όρων ανταγωνισμού με παρόχους εκτός Ε.Ε. – θα μπορούσαν να επηρεάσουν άμεσα τουριστικά γραφεία, tour operators και παρόχους μεταφοράς. Οι ελληνικές επαγγελματικές ενώσεις καλούνται να τοποθετηθούν έγκαιρα ώστε να υπερασπιστούν τα συμφέροντα του κλάδου σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η μεταρρύθμιση του ΦΠΑ στις ταξιδιωτικές υπηρεσίες είναι μια αναγκαία αλλά σύνθετη άσκηση ισορροπίας για την Ε.Ε. Με φόντο τις αλλαγές στο διεθνές τουριστικό τοπίο, τον ανταγωνισμό από τρίτες χώρες και τις φιλόδοξες πράσινες στρατηγικές, το νέο πλαίσιο θα πρέπει να είναι απλό, δίκαιο και λειτουργικό. Ο τρόπος που θα σχεδιαστεί και θα εφαρμοστεί θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού – και κατ’ επέκταση του ελληνικού – τουρισμού τα επόμενα χρόνια.