- Ο εορτασμός του Πάσχα στα ελληνικά νησιά αποτελεί διαχρονικά μια ιδιαίτερη εμπειρία για τους επισκέπτες που αναζητούν τόσο τη θρησκευτική κατάνυξη όσο και τη χαλάρωση σε ειδυλλιακά τοπία με θέα στο γαλάζιο της θάλασσας.
Η Πάρος ξεχωρίζει ως προορισμός που συνδυάζει αρμονικά την αυθεντικότητα των παραδόσεων με τις σύγχρονες ανέσεις. Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν κατανυκτικές λειτουργίες σε βυζαντινά μοναστήρια και γραφικά εξωκλήσια, για να απολαύσουν στη συνέχεια γαστρονομικές δημιουργίες σε βραβευμένα εστιατόρια και ποτά σε σύγχρονα μπαρ με μινιμαλιστική αισθητική. Η συνύπαρξη αυτών των αντιθέσεων αποτελεί το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του νησιού.
Προετοιμασίες και Παραδόσεις
Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, οι κάτοικοι του νησιού ακολουθούν πιστά τις παραδοσιακές προετοιμασίες: βάφουν τα πασχαλινά αυγά στο χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα, παρασκευάζουν χειροποίητα τσουρέκια, ζυμώνουν τις πασχαλινές κουλούρες διακοσμημένες με κόκκινα αυγά, ψήνουν τα λαμπροκούλουρα και ετοιμάζουν τις τοπικές τυρόπιτες και τα παραδοσιακά γλυκίσματα της εποχής.
Παρά τη σημαντική τουριστική ανάπτυξη που γνωρίζει η Πάρος τους θερινούς μήνες, έχει κατορθώσει να διαφυλάξει την πολιτιστική και θρησκευτική της ταυτότητα. Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει το χωριό της Μάρπησσας, που αποτελεί επίκεντρο των πασχαλινών εκδηλώσεων με πληθώρα εθίμων και έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα.
Τα Έθιμα της Μάρπησσας
Τη Μεγάλη Πέμπτη, μετά το πέρας της λειτουργίας στον ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, οι γυναίκες της κοινότητας αναλαμβάνουν τον στολισμό του Επιταφίου με λουλούδια που προμηθεύονται από ανθοπωλεία αλλά και με ανθοφορίες από τους προσωπικούς τους κήπους, όπως κρίνα και βιολέτες.
Τη Μεγάλη Παρασκευή πραγματοποιείται ένα μοναδικό έθιμο με ιστορία σχεδόν ενός αιώνα. Κατά τη διάρκεια της περιφοράς του Επιταφίου, που συνοδεύεται από τη χορωδία του χωριού, σε καθορισμένα σημεία της διαδρομής, ομάδες εθελοντών αναπαριστούν σκηνές από τα Πάθη του Χριστού. Οι αναπαραστάσεις αυτές διεξάγονται σε ατμόσφαιρα βαθιάς κατάνυξης με τη συμμετοχή περισσότερων από 100 εθελοντών.
Η πρακτική αυτή εγκαινιάστηκε περίπου το 1930 από τη δασκάλα Βασιλεία Καφούρου Ασονίτη, ως εκπαιδευτική δραστηριότητα για τους μαθητές του τοπικού σχολείου. Εκείνη την εποχή, τα παιδιά από τα γειτονικά χωριά Πρόδρομος και Μάρμαρα φοιτούσαν στο σχολείο της Μάρπησσας, με αποτέλεσμα να μεταφέρουν αργότερα, μετά το 1950, το έθιμο στις δικές τους κοινότητες. Σήμερα, παρόμοιες αναπαραστάσεις πραγματοποιούνται και στο Άσπρο Χωριό και τις Λεύκες, αν και η Μάρπησσα διατηρεί την πρωτοκαθεδρία.
Επιπλέον, μετά την τελετή της αποκαθήλωσης, οι οικογένειες τοποθετούν έξω από την εκκλησία τα "μεράσματα" - νηστίσιμα εδέσματα ή σύκα συνοδευόμενα από σούμα - για την ανάπαυση των ψυχών των κεκοιμημένων συγγενών τους. Στο γειτονικό χωριό Πρόδρομος προσφέρεται η χαρακτηριστική παριανή ρεβυθάδα προς τιμήν των νεκρών.
Συνέχιση των Εορτασμών
Το Μεγάλο Σάββατο στη Μάρπησσα, κατά την Πρώτη Ανάσταση, ο ιερέας διανέμει στους πιστούς αρωματικά βότανα της παριανής υπαίθρου, όπως ρίγανη, δάφνη και φασκόμηλο, τα οποία οι παρευρισκόμενοι δέχονται με ενθουσιασμό. Η βραδινή τελετή της Ανάστασης διεξάγεται σε ατμόσφαιρα έντονης θρησκευτικότητας, με εντυπωσιακά πυροτεχνήματα να φωτίζουν τον νυχτερινό ουρανό. Στο αναστάσιμο γεύμα συνηθίζεται η κατανάλωση πατσά, μαγειρίτσας και κόκκινων αυγών.
Την Κυριακή του Πάσχα, περίπου στις 11:30 το πρωί, πραγματοποιείται επίσημη λιτανεία που διέρχεται από την περιοχή των ανεμόμυλων, όπου λαμβάνει χώρα το "κάψιμο του Ιούδα". Η πομπή καταλήγει στην εκκλησία, όπου στον προαύλιο χώρο, παιδιά ενδεδυμένα ως άγγελοι αναπαριστούν την Ανάσταση. Μετά το πέρας της λειτουργίας, διοργανώνεται μεγάλη γιορτή στο τοπικό γήπεδο γύρω στις 13:30, όπου προσφέρονται δωρεάν οίνος, ψητό αρνί και πασχαλινά αυγά στους συμμετέχοντες.
Σ' αυτή την εκδήλωση, που καθιερώθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, αναβιώνει και το έθιμο της "Κούνιας". Κατασκευάζεται μια παραδοσιακή κούνια όπου οι νεαρές κοπέλες κάθονται διαδοχικά και τραγουδούν, ενώ τα αγόρια τις λικνίζουν. Πρόκειται για ένα έθιμο κοινωνικοποίησης που διευκόλυνε τη γνωριμία των νέων του νησιού και τη δημιουργία μελλοντικών δεσμών.
Εορτασμοί στην Παροικιά και τη Νάουσα
Στα δύο μεγαλύτερα αστικά κέντρα του νησιού, την Παροικιά και τη Νάουσα, τη Μεγάλη Παρασκευή οι επιτάφιοι από τις διάφορες ενορίες συγκλίνουν στην περιοχή του λιμανιού και ακολουθούν κοινή πορεία. Ιδιαίτερα στη Νάουσα, την Κυριακή του Πάσχα, κατά την απογευματινή περιφορά των ιερών εικόνων, οι ενορίες της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και της Παντάνασσας διασχίζουν τα στενά του παραδοσιακού οικισμού, συναντώνται, περνούν από την περιοχή του λιμανιού και καταλήγουν στην κεντρική πλατεία. Εκεί ξεκινά μια εντυπωσιακή επίδειξη πυροτεχνημάτων, έθιμο που ανάγεται στην εποχή των επαναστατών μπουρλοτιέρηδων.
Αξιοσημείωτοι Θρησκευτικοί Χώροι
Επισκέψιμο ενδιαφέρον παρουσιάζει το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στη Λαγκάδα, όπου οι μοναχοί πραγματοποιούν αναπαράσταση της αποκαθήλωσης, με τις καμπάνες να ηχούν πένθιμα. Εξίσου μεγαλοπρεπής είναι η τελετή της αποκαθήλωσης στον βυζαντινό ναό της Παναγίας Εκατονταπυλιανής στην Παροικιά.
Η βραδιά της Ανάστασης στα αστικά κέντρα του νησιού διαθέτει κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, ενώ την Κυριακή του Πάσχα, οικογένειες, ταβέρνες και εστιατόρια παραθέτουν παραδοσιακά εδέσματα. Η Νάουσα φημίζεται ιδιαίτερα για την πανηγυρική ατμόσφαιρα που επικρατεί την ημέρα του Πάσχα, προσελκύοντας πλήθος επισκεπτών που επιθυμούν να βιώσουν τη μοναδική σύνθεση παράδοσης και σύγχρονης ζωής που προσφέρει το νησί.