Κάθε πέρσι και καλύτερα

Γράφει ο Θερσίτης...

Τον Απρίλιο του 1833, 4 χρόνια από τότε που η Ελλάδα είχε γίνει ανεξάρτητο κράτος, η Οθωμανική φρουρά που είχε ακόμη τον έλεγχο της Ακρόπολης αποχώρησε. Ο  Ιερός Βράχος πέρασε στα χέρια του Ελληνικού κράτους και δύο χρόνια αργότερα κηρύχθηκε επισήμως αρχαιολογικός χώρος.

Ο έφορος αρχαιοτήτων, Λουδοβίκος Ρος, μερίμνησε να υπάρχει εισιτήριο, ώστε να καλύπτονται τα έξοδα του φυλακτικού προσωπικού. Το εισιτήριο, στο οποίο ήταν τυπωμένη γενική κάτοψη του βράχου της Ακρόπολης, έφερε την υπογραφή του εφόρου αρχαιοτήτων καθώς και τα στοιχεία του κατόχου του και την διάρκεια του. Ο Λουδοβίκος Ρος επέδειξε πρωτοποριακό πνεύμα στον σχεδιασμό της τιμολογιακής πολιτικής του εισιτήριου, η οποία ήταν πραγματικά πολύ ευέλικτη.

Τα εισιτήρια μπορούσαν να εκδοθούν ως ατομικά, οικογενειακά ή ακόμα και ομαδικά. Η διάρκειά τους ποίκιλε, ανάλογα με τις ανάγκες του κατόχου, έτσι π.χ. υπήρχαν ημερήσια εισιτήρια, εισιτήρια τριών ημερών, εβδομαδιαία ακόμα και εισιτήρια διάρκειας πολλών μηνών. Η τιμή τους ήταν ανάλογη με τη διάρκειά τους. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζονταν τα έσοδα για τις ανάγκες του αρχαιολογικού χώρου, ενώ δινόταν στους επισκέπτες η δυνατότητα να επισκέπτονται την Ακρόπολη χωρίς να απασχολούνται κάθε φορά με την διαδικασία της έκδοσης εισιτηρίου.

Η πολιτική του Ρος θυμίζει τις σημερινές «κάρτες πολιτισμού» που εξασφαλίζουν απεριόριστες επισκέψεις σε χώρους και μουσεία για ορισμένη διάρκεια, μετά από την καταβολή ανάλογου ποσού. Τέτοιες κάρτες εκδίδονται σε αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις, όπως π.χ., στο Παρίσι όπου δίνεται η δυνατότητα στους επισκέπτες να δουν 50 μουσεία μέσα σε διάστημα μιας εβδομάδας.

Αυτά γινόταν το 1835. Από τότε πολλά άλλαξαν στην Ελλάδα και στην Ακρόπολη. Μαζί άλλαξε και ο τρόπος έκδοσης των εισιτηρίων της Ακρόπολης καθώς και η τιμολογιακή τους πολιτική, η οποία αναπροσαρμοζόταν με τις εκάστοτε συνθήκες.

Μέχρι πέρυσι υπήρχε ένα ενιαίο εισιτήριο, αξίας 12 ευρώ, το οποίο έδινε την δυνατότητα επίσκεψης σε 7 διαφορετικούς αρχαιολογικούς  χώρους, συμπεριλαμβανομένης και της Ακρόπολης. Ο επισκέπτης μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα αποσπώμενα κουπόνια του εισιτηρίου όπως ήθελε – μπορούσε δηλαδή είτε να επισκεφθεί όλους τους χώρους μία φορά, είτε μερικούς από αυτούς περισσότερες φορές. Μοναδική εξαίρεση αποτελούσε η Ακρόπολη, για την οποία δινόταν η δυνατότητα μίας μόνο επίσκεψης. 

Το ενιαίο αυτό εισιτήριο μπορούσε να αγοραστεί από οποιοδήποτε από τους επτά αρχαιολογικούς χώρους και μπορούσε να επικυρωθεί με την απλή απόσπαση των αντίστοιχων κουπονιών. Καθώς  δινόταν  προτεραιότητα στους συνοδούς γκρουπ και τους ξεναγούς (που δε χρειάζονται πληροφόρηση και έχουν τα χρήματα έτοιμα), οι μεγάλες ομάδες έφευγαν από την ουρά γρήγορα, και ο χρόνος αναμονής ήταν σχετικά περιορισμένος. Μόνο όταν υπήρχε μεγάλος αριθμός γκρουπ υπήρχε πρόβλημα συμφόρησης.

Όσον αφορά τον φορολογικό έλεγχο, αυτός ήταν δυνατός μέσω του αποκόμματος, το οποίο οι τουριστικοί πράκτορες κατέθεταν στην Οικονομική Εφορία. Ξαφνικά  το 2010, το ΤΑΠΑ αποφάσισε ότι αυτό δεν ήταν αρκετό, και επέβαλε την έκδοση ξεχωριστής απόδειξης, η οποία εκδιδόταν χειρόγραφα (στον εικοστό πρώτο αιώνα!). Το αποτέλεσμα ήταν πως προστέθηκαν αρκετά λεπτά στον χρόνο έκδοσης των εισιτηρίων, περισσότερα μέτρα στο μήκος της ουράς και μεγαλύτερες αναμονές για όλους τους επισκέπτες.

Το 2011, το Υπουργείο Πολιτισμού και το ΤΑΠΑ αποφάσισαν την έναρξη έκδοσης εισιτηρίων με γραμμικό κώδικα, μόνο όμως στην κεντρική είσοδο της Ακρόπολης. Αν οι επισκέπτες είχαν ηδη αγοράσει το εισιτήριο από άλλο χώρο, έπρεπε να προσέλθουν στα κεντρικά εκδοτήρια της Ακρόπολης και να το καταθέσουν, για να παραλάβουν μηδενικό τυπωμένο εισιτήριο και στην συνέχεια να διέλθουν από τις μπάρες με την βοήθεια των φυλάκων. Έτσι, ενώ προηγουμένως το εισιτήριο της Ακρόπολης μπορούσε να εκδοθεί σε 6 διαφορετικούς χώρους, τώρα ουσιαστικά εκδιδόταν μόνο από τα ταμεία της Ακρόπολης, τα οποία όμως δεν αυξήθηκαν σε αριθμό. Μπορείτε  να φανταστείτε τα αποτελέσματα αυτής της παράλογης απόφασης: επιπλέον καθυστερήσεις, εκνευρισμοί, και ακόμα μεγαλύτερη πίεση τόσο για το προσωπικό της Ακρόπολης, όσο και για όλους τους άλλους. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι, μολονότι τα εισιτήρια έγιναν ηλεκτρονικά, η απόδειξη γι αυτά παρέμεινε και παραμένει ακόμα και σήμερα χειρόγραφη. Ναι, καλά διαβάσατε, την εποχή που ακόμα και ο πωλητής αυγών στην λαϊκή εκδίδει τυπωμένη απόδειξη από μηχανή, ο αρχαιολογικός χώρος με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στην Ελλάδα εκδίδει εδώ και 5 χρόνια χειρόγραφες αποδείξεις. Και δεν είναι ο μόνος – σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία της χώρας, όπου υπάρχει το σύστημα σάρωσης με γραμμικό κώδικα, οι αποδείξεις είναι χειρόγραφες. 

Για να γίνουν τα πράγματα ακόμα πιο ενδιαφέροντα, κάποια στιγμή οι αρμόδιες αρχές αποφάσισαν να μην παραχωρούν πλέον προτεραιότητα στους ξεναγούς, ιδίως στα εκδοτήρια της Ακρόπολης, αναγκάζοντας τους να περιμένουν στην ουρά όπως και οι μεμονωμένοι και ασυνόδευτοι επισκέπτες. Ο λόγος; Ποτέ δεν ανακοινώθηκε. (Θα πρέπει εδώ να πούμε πως προτεραιότητα στους ξεναγούς και συνοδούς γκρουπ δίνεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και μουσεία, όπου δε θεωρείται προνόμιο, αλλά επαγγελματική επιταγή, με σκοπό την καλύτερη παροχή υπηρεσιών στους επισκέπτες. Οι μεγάλες ομάδες -εφόσον συνοδεύονται από κάποιον που ξέρει το σύστημα και έχει τα μετρητά στο χέρι- προωθούνται γρήγορα και δε συσσωρεύονται πίσω από μεμονωμένους επισκέπτες που ο καθένας ρωτά πόσο κοστίζει το εισιτήριο, αν έχει έκπτωση, τι ώρα κλείνει ο χώρος κτλ.)

Ποιό όμως ήταν το αποτέλεσμα αυτής της ρύθμισης για τον επισκέπτη; Ο χρόνος αναμονής για την έκδοση των εισιτηρίων αυξήθηκε έως και 30 λεπτά, οι ουρές τόσο στα εκδοτήρια όσο και στην είσοδο της Ακρόπολης έγιναν μεγαλύτερες και η συμφόρηση (κάτω από τον καυτό καλοκαιρινό ήλιο) έντονη, ενώ πολλές φορές δημιουργούνταν εκνευρισμοί και εντάσεις. 

Ευτυχώς, μετά από λίγο καιρό, διαπιστώθηκε το πρόβλημα και το μέτρο της παραχώρησης προτεραιότητας σε ξεναγούς και συνοδούς επαναφέρθηκε, με τη διάθεση ενός εκδοτηρίου μόνο για αυτούς. Επίσης καταργήθηκε το μέτρο της επανέκδοσης μηδενικού εισιτήριου για τους επισκέπτες που είχαν ενιαίο εισιτήριο από άλλο χώρο. Έτσι ο χρόνος αναμονής επανήλθε σε λογικά επίπεδα, αλλά κυρίως αποφεύγονταν οι εκνευρισμοί και οι παρεξηγήσεις. 

Φέτος τα πράγματα άλλαξαν ξανά, πάλι προς το χειρότερο. Αρχικά, διπλασιάστηκε η τιμή του εισιτηρίου, ενώ έχασε την προηγούμενη ευελιξία του, καθώς πλέον δίνεται η δυνατότητα μόνο μιας επίσκεψης σε κάθε χώρο. Επίσης, για πρώτη φορά δόθηκε η δυνατότητα αγοράς του εισιτηρίου με πιστωτική κάρτα ή με τραπεζική εντολή. Το μέτρο αυτό θα μπορούσε να συμβάλλει τα μέγιστα στην εύρυθμη και απρόσκοπτη λειτουργία του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης αν είχε συνοδευτεί από άλλες καινοτομίες. Οπως π.χ. την έκδοση ηλεκτρονικού εισιτηρίου το οποίο ο επισκέπτης θα μπορούσε να τυπώσει μόνος του και να προσκομίσει ή ακόμη και να επιδείξει σε ψηφιακή μορφή (όπως γίνεται στα αεροδρόμια). Θα μπορούσαν επίσης να εκδίδονται ομαδικά εισιτήρια για τα γκρουπ που το επιθυμούν, τα οποία θα μπορούσαν να προαγοράζονται από τα ταξιδιωτικά γραφεία on-line, και τα οποία θα επιδείκνυαν οι ξεναγοί και συνοδοί στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου. Με αυτό τον τρόπο θα μειωνόταν σημαντικά ο φόρτος εργασίας των εκδοτηρίων. Θα μπορούσαν δηλαδή να δίνονται πολλές εναλλακτικές τόσο στα ταξιδιωτικά γραφεία όσο και στους μεμονωμένους επισκέπτες.

Τίποτα όμως από αυτά δεν έγινε και η διαδικασία έκδοσης εισιτηρίων παρέμεινε η ίδια. Τα αποτελέσματα φάνηκαν σε μερικούς μήνες. Οι ουρές στα εκδοτήρια άρχισαν να επιμηκύνονται και να μοιάζουν με τις ουρές του μυθικού Τύφωνα. Το πρόβλημα δεν περιορίστηκε μόνο στα κεντρικά εκδοτήρια, αλλά επεκτάθηκε και στα εκδοτήρια της εισόδου από το θέατρο του Διονύσου, όπου για πρώτη φορά δημιουργήθηκαν ουρές που έφταναν ως την άλλη άκρη της Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Σημειωτέον, ότι από αυτή την είσοδο σπανίως εισέρχονται μεγάλα γκρουπ και όταν αυτό γίνεται έχουν ήδη αγοράσει το εισιτήριο, άρα δεν συμβάλλουν στη δημιουργία της ουράς.

Θα μπορούσε κάποιος να υποθέσει ότι αιτία αυτού του φαινομένου είναι η αύξηση των επισκεπτών. Χωρίς να έχω τα στατιστικά στοιχεία, θα τολμήσω να πω ότι δεν παρατηρείται αύξηση στον αριθμό των επισκεπτών, δυστυχώς. Παρατηρήται αύξηση τουριστών που επισκέπτονται την Ακρόπολη μόνοι τους. Η αιτία για τις πρόσφατες ουρές δεν είναι οι ξεναγοί και τα οργανωμένα γκρουπ, αλλά οι μεμονωμένοι επισκέπτες που πριν αγοράσουν το εισιτήριο – είτε με ρευστό είτε με πιστωτική – ζητούν πληροφορίες σχετικά με τους  χώρους που μπορούν να επισκεφτούν με το ίδιο εισιτήριο, αν περιλαμβάνεται και το μουσείο Ακροπόλεως, κτλ. Αυτά γίνονται σε τρία με τέσσερα εκδοτήρια και είναι αναμενόμενο να δημιουργούνται ουρές. Την ίδια στιγμή, τα οργανωμένα γκρουπ εισέρχονται με ελάχιστο χρόνο  αναμονής και ταλαιπωρία. 

Ποια είναι η λύση που δόθηκε από το ΤΑΠΑ; Αντί να αυξηθούν τα εκδοτήρια, καταργήθηκε –ξανά– το εκδοτήριο που ήταν αποκλειστικά για οργανωμένα γκρουπ. Ναι, καλά διαβάσατε, το μόνο καλό στοιχείο που βοηθούσε στην αποσυμφόρηση, καταργήθηκε. Από αύριο οι ξεναγοί που συνοδεύουν πάνω από δύο άτομα θα προμηθεύονται τα εισιτήριά τους από ειδικό γραφείο που δε βρίσκεται στην Ακρόπολη, αλλά μερικές εκατοντάδες μέτρα μακρύτερα, γωνία Ροβέρτου Γκάλι 37 & Γαριβάλδη. Τα εισιτήρια θα προπληρώνονται μόνο με τραπεζική εντολή ή θα πληρώνονται επιτόπου με πιστωτική κάρτα. Η χρήση ρευστού δεν προβλέπεται. Μάλιστα, για να εξυπηρετηθούν ακόμη καλύτερα οι επισκέπτες, το ειδικό αυτό γραφείο θα λειτουργεί μόνο μέχρι τις 4 το απόγευμα. Μετά από αυτή την ώρα, οι ξεναγοί θα μπορούν να προμηθεύονται τα εισιτήρια από την Ακρόπολη, πάλι χωρίς καμιά προτεραιότητα. Θα στέκονται στην ουρά μαζί με τους άλλους επισκέπτες. Επιπλέον, σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΤΑΠΑ, «Σε περίπτωση που επισκέπτες έχουν προμηθευτεί χάρτινο ενιαίο εισιτήριο από κάποιους από τους υπόλοιπους χώρους που εντάσσονται σε αυτό (Αρχαία Αγορά, Κεραμεικός, Λύκειο, Βιβλιοθήκη Αδριανού, Ολυμπίειο, Ρωμαϊκή Αγορά) θα πρέπει να προσέλθουν και στα εκδοτήρια της Ακρόπολης, να παρακρατηθεί το αντίστοιχο απόκομμα και να εκδοθεί ένα Δωρεάν Εισιτήριο για την Ακρόπολη με την αιτιολογία ΕΝΙΑΙΟ ΑΛΛΟΥ ΧΩΡΟΥ (Οι σχετικές σφραγίδες θα παραδοθούν στα εκδοτήρια στις 31-08-2016). Τα αποκόμματα που θα παρακρατούνται στα εκδοτήρια θα αποστέλλονται στο τέλος κάθε μήνα στο ΤΑΠ................................................................................

Η ίδια δυνατότητα θα υπάρχει και για τα εισιτήρια των groups που θα εκδίδονται, αποκλειστικά από το Εκδοτήριο Εισιτηρίων Ομάδων Επισκεπτών.» 

Με λίγα λόγια, επιστρέφουμε στο προηγούμενο σύστημα που είχε δημιουργήσει τις τεράστιες ουρές.

Για ποιο λόγο άραγε γίνονται αυτά, αφού, πάλι σύμφωνα με το ΤΑΠΑ, σκοπός των συγκεκριμένων μέτρων είναι η αποφυγή της έκθεσης των επισκεπτών στις διάφορες καιρικές συνθήκες και η μείωση του χρόνου αναμονής στα εκδοτήρια εισιτήριων; Γιατί η γραφειοκρατία αυξάνεται αντί να περιορίζεται; Για πιο λόγο τεράστιοι αριθμοί ανθρώπων αναγκάζονται να περιμένουν για να ολοκληρωθεί μια εντελώς γραφειοκρατική διατύπωση, η οποία ακυρώνει ένα από τα πλεονεκτήματα του ενιαίου εισιτηρίου;

Δεν μπορώ να ξέρω τι ακριβώς έχει στο μυαλό της η ηγεσία του ΤΑΠΑ και σε τι αποσκοπεί με αυτά τα μέτρα. Ξέρω όμως ποιο θα είναι το αποτέλεσμα.

Πρώτον, όχι μόνο δεν θα μειωθούν οι ουρές στα εκδοτήρια αλλά αντιθέτως θα ΑΥΞΗΘΟΥΝ και αυτό θα φανεί πολύ σύντομα. Ο μόνος τρόπος για μια άμεση λύση του προβλήματος θα ήταν η δημιουργία προσωρινών έστω εκδοτηρίων και στις δύο εισόδους, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Και μπορεί κάποιος να θεωρήσει πως τρεις ή τέσσερις φύλακες με αντίστοιχα τραπέζια, καρέκλες και μπλοκ εισιτηρίων θα αμαυρώσουν ίσως την εικόνα του χώρου, αλλά πιστέψτε με, μισή ώρα στο λιοπύρι αρκεί για ν’ αποκομίσει κανείς πολύ χειρότερες εντυπώσεις, τις οποίες δε μπορεί να βελτιώσει ακόμη κι η καλύτερη αρχιτεκτονική διαμόρφωση.

Με την  μη παραχώρηση προτεραιότητας στους ξεναγούς στα εκδοτήρια, μέτρο το οποίο δεν παρέχει κανένα όφελος, η ταλαιπωρία δε θα περιοριστεί μόνο στα οργανωμένα γκρουπ, αλλά θα συμπεριλάβει και μικρές ομάδες επισκεπτών υψηλού εισοδηματικού επιπέδου, οι οποίοι επιλέγουν ιδιωτική ξενάγηση, συχνά την τελευταία στιγμή, και με τα νέα μέτρα θα υποβάλονται σε αδικαιολόγητη ταλαιπωρία. 

Αν το μέτρο έχει στόχο τον καλύτερο φορολογικό έλεγχο, αυτός θα μπορούσε να επιτευχθεί με άλλους τρόπους, που δεν θα επιβάρυναν τους ταξιδιώτες. Γιατί ακόμα και αν στόχος είναι η πλήρης κατάργηση της χρήσης ρευστού και η προώθηση της χρήσης πιστωτικών καρτών, αυτό θα μπορούσε να γίνει χωρίς να καταργηθεί η προτεραιότητα των ξεναγών στα εκδοτήρια εισιτηρίων. 

Πριν απο 181 χρόνια, οι επίσημες αρχές είχαν επιδείξει μια θαυμαστή πρωτοπορία στο θέμα των εισιτηρίων της Ακρόπολης, θέτοντας σε εφαρμογή μια πολιτική η οποία μοιάζει σε μεγάλο βαθμό με τις σύγχρονες ευρωπαϊκές πρακτικές.

Σήμερα, εν έτει 2016, την εποχή των ψηφιακών τεχνολογιών και των εκσυγχρονιστικών μεταρρυθμίσεων, οι αρμόδιες αρχές επιδεικνύουν πνεύμα συντηρητισμού και έλλειψη φαντασίας. Παράλληλα, αποδεικνύουν περίτρανα ότι δεν έχουν εμπεριστατωμένη γνώση για την πραγματική κατάσταση και τις ανάγκες της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας. Αντιθέτως, με τις αβλεψίες τους και τους πειραματισμούς τους επιβαρύνουν την κατάσταση, δημιουργούν αρνητικές εντυπώσεις στους επισκέπτες και δημιουργούν ένα ασφυκτικό πλαίσιο για τους ευσυνείδητους επαγγελματίες. Την ίδια στιγμή, οι κάθε λογής παράνομοι και απατεώνες αφήνονται ανεξέλεγκτοι να παραπλανούν τους ξένους επισκέπτες και να φοροδιαφεύγουν εις βάρος των συμφερόντων όχι μόνο του ιδιωτικού τομέα αλλά και του δημοσίου.

Κάθε πέρσι και καλύτερα.

ΘΕΡΣΙΤΗΣ