10 προτάσεις προς συζήτηση για το «αυτονόητο»- Γράφει ο Γιώργος Βερνίκος (*)

1. Ζούμε σ’ έναν κόσμο με σημαντικές και συνεχώς εντεινόμενες οικονομικές ανισότητες και νέες μορφές ανασφάλειας, λόγω της άναρχης παγκοσμιοποίησης, των έντονων μεταναστευτικών ροών και των σημαντικών τεχνολογικών και δημογραφικών εξελίξεων. Η ελπίδα βρίσκεται μόνο στη συνεργασία των χωρών και τη συνεννόηση των λαών και των ανθρώπων. 

2. Οι τεχνολογικές εξελίξεις στους διάφορους τομείς αιχμής και η διαχείριση μεγάλου όγκου πληροφοριών δημιουργούν επιπλέον προκλήσεις για την οικονομία και την κοινωνία. Η λεγόμενη τέταρτη βιομηχανική επανάσταση επιφέρει μεγάλες αλλαγές στον τρόπο λήψης των αποφάσεων στις επιχειρήσεις και οργανισμούς στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, στη λειτουργία του κράτους και στις εργασιακές σχέσεις.

3. Η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτέλεσε ένα τολμηρό και μακρόπνοο σχέδιο, μοναδικό στην ιστορία. Βασικός στόχος, αλλά και κινητήριος δύναμη, είναι η διαφύλαξη της ειρήνης και της ασφάλειας των ευρωπαϊκών κρατών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά τις μεγάλες αδυναμίες και ελλείψεις που παρουσίασε όλα αυτά τα χρόνια σε πολιτικό, οικονομικό και θεσμικό πεδίο, οφείλει να προχωρήσει, γιατί το ευρωπαϊκό εγχείρημα έχει βαθιές ιστορικές και πολιτικές προεκτάσεις.  Η διάλυσή της θα ήταν αυτοκτονική πράξη.

4. Η Ελλάδα έχει περιορισμένες δυνατότητες να επηρεάσει το διεθνές οικονομικό περιβάλλον και τις τάσεις που διαμορφώνονται. Έχει απλά δυνατότητες προσαρμογής της οικονομίας της στα μεταβαλλόμενα δεδομένα. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί απαιτούν θεσμικές και διαρθρωτικές αλλαγές και προσαρμογές, παρέχοντας παράλληλα σημαντικές δυνατότητες χρηματοδότησης και τεχνικής βοήθειας.

5. Η προϊούσα ένταξη της Ελλάδας στην παγκόσμια οικονομία ακολουθείται από την αργή προσαρμογή του θεσμικού πλαισίου και τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων που ν’ ανταποκρίνονται στις διεθνείς εξελίξεις. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι όποιες μεταρρυθμίσεις ψηφίζονται πάσχουν στην εφαρμογή, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να υπολείπεται σε όλους τους κρίσιμους δείκτες που μετρούν την αποτελεσματικότητα της διακυβέρνησης, τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και το δημόσιο έλεγχο.

6. Είναι απαραίτητο να υπάρχει περιβάλλον ευνοϊκό για την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία, σταθερό φορολογικό σύστημα και αποτελεσματική Δημόσια Διοίκηση, ώστε να προσελκύονται μακροχρόνιες ξένες επενδύσεις και να ενθαρρύνονται οι εγχώριες επενδύσεις. Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι επενδύσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο και στις υποδομές, η ενθάρρυνση τεχνολογικών καινοτομιών και η συνεργασία των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων και των ερευνητικών κέντρων με τις επιχειρήσεις. Είναι σημαντικό να υπάρξει αλλαγή νοοτροπίας από το πολιτικό σύστημα και την κοινωνία απέναντι στην επιχειρηματικότητα. 

7. Σημαντική προϋπόθεση εξόδου της χώρας από την κρίση είναι μια ολοκληρωμένη και αποτελεσματική στρατηγική διαχείρισης του δημόσιου χρέους, που να περιλαμβάνει: μελέτες βιωσιμότητας του χρέους, μεσοπρόθεσμη εξομάλυνση της καμπύλης των τόκων, ορθή προβολή των χρηματοδοτικών αναγκών και παρέμβαση στο σύνολο των επίσημων δανείων.  Στις ενδιαφέρουσες προτάσεις που έχουν κατατεθεί περιλαμβάνονται: i) συμβιβασμός για τα απαιτούμενα πρωτογενή πλεονάσματα σε χαμηλότερα και πιο ρεαλιστικά επίπεδα, ii) μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος με μείωση των κύριων εισφορών και την εισαγωγή κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στις επικουρικές συντάξεις, iii) απλοποίηση του φορολογικού συστήματος με ενοποίηση και μείωση συντελεστών iv) αναζωογόνηση της οικονομίας με στήριξη των επενδύσεων, ώστε να μειωθεί η ανεργία και να ενισχυθούν οι εξαγωγές, v) ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων και vi) μείωση των κινήτρων απόκρυψης διαθέσιμου εισοδήματος.

8. Η Ελλάδα είναι μία χώρα με εκπληκτικές δυνατότητες. Διαθέτει σπάνιας ομορφιάς φυσικό τοπίο, ήπιο κλίμα όλο το χρόνο, πλούσια πολιτιστική κληρονομιά με διεθνή αναγνώριση. Τα σημαντικότατα αυτά συγκριτικά πλεονεκτήματα πρέπει να τα αξιοποιήσουμε, εφαρμόζοντας καινοτόμες δραστηριότητες στους τομείς-κλειδιά για τη χώρα με στόχο: α) την ανάπτυξη του ποιοτικού, πολυθεματικού τουρισμού, την αξιοποίηση των τουριστικών, φυσικών και ανθρωπογενών πόρων, ώστε να επιτυγχάνεται η αειφόρος τουριστική ανάπτυξη στη χώρα μας μέσα από την προβολή της ασύγκριτης μοναδικότητάς μας, β) την παραγωγή μεσογειακών προϊόντων υψηλής ποιότητας με έμφαση στην τυποποίηση, στη μεταποίηση και στο branding, γ) την αξιοποίηση του τεράστιου δυναμικού ήπιων μορφών ενέργειας. Παράλληλα θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην εξωστρέφεια δυναμικών κλάδων της ελληνικής οικονομίας (ναυτιλία, τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, φαρμακοβιομηχανία, επιλεγμένων κλάδων μεταποίησης). Ο εκσυγχρονισμός όλων των παραπάνω τομέων συνδέεται άμεσα με την παραγωγή διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων και με τη δημιουργία σύγχρονων και ποιοτικών θέσεων απασχόλησης, το οποίο είναι και το ζητούμενο για την ελληνική κοινωνία.

9. Υπάρχει ανάγκη για έναν θεσμοθετημένο, στο πλαίσιο της ΟΚΕ, πολύπλευρο και υπεύθυνο κοινωνικό διάλογο, με στόχο ένα κοινά αποδεκτό εθνικό σχέδιο ανάπτυξης. Υπάρχει ανάγκη να διαμορφωθούν κοινές θέσεις και συν-αντίληψη για το ρόλο του κράτους στην οικονομία, τη σημασία των θεσμών για τη δημοκρατία και τη διαφάνεια, τη σημασία της παιδείας στην ανάπτυξη και στην κοινωνική συνοχή, το βαθμό ασφάλειας και την ποιότητα στην εργασία, τον κοινωνικό χαρακτήρα του κεφαλαίου, το δίχτυ κοινωνικής προστασίας, τη βιώσιμη διαχείριση του περιβάλλοντος. 

1. Τα μεγάλα θέματα που δημιουργούν συγκρούσεις παραμένουν ανοιχτά. Περισσότερο σήμερα από ποτέ υπάρχει ανάγκη κοινωνικής συνεννόησης και διάθεσης δημιουργικής σύνθεσης των αντιτιθεμένων απόψεων και συμφερόντων. Κοινωνικοί εταίροι, παραγωγικοί φορείς, πολιτικά κόμματα οφείλουν να ξεπερνούν τα επιμέρους συμφέροντα και ιδεοληψίες και να προτάσσουν πάνω από όλα το ευρύτερο κοινωνικό και εθνικό συμφέρον. Όλοι οι πολίτες έχουμε και ατομική ευθύνη για τη δημοκρατία, για την ποιότητα της καθημερινότητας μας και για τη χώρα που θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές.