Νίκος Ζώρζος: Ο υπερ-τουρισμός απειλεί την Σαντορίνη

Τους προβληματισμούς του για τον «υπερτουρισμό» στη Σαντορίνη εξέφρασε ο  Δήμαρχος Θήρας κ. Νίκος Ζώρζος, μιλώντας χθες Τρίτη σε εκδήλωση του Δήμου στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Είπε συγκεκριμένα:

...Το 2017 ήταν κατά γενική ομολογία, μία ακόμη καλή χρονιά για τον τουρισμό στα νησιά μας. Συνεχίζουμε να βρισκόμαστε παγκοσμίως στις πρώτες θέσεις  προτίμησης των ταξιδιωτών και δεχόμαστε  επισκέπτες  καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Στην περσινή μας συνάντηση αναφέρθηκα στις ανησυχίες μου για το μέλλον του τόπου του οποίου έχω την ευθύνη διαχείρισής του. Αυτές παραμένουν και ενισχύονται καθώς οι ξέφρενοι ρυθμοί ανάπτυξης στον τουριστικό τομέα χωρίς έλεγχο, μου δημιουργούν ένα αίσθημα κάθειρξης αφού είναι γνωστό πως η Αυτοδιοίκηση δεν έχει αυτοτέλεια και επομένως την δυνατότητα θέσπισης κανονιστικού πλαισίου για την ανάσχεση αυτής της ξέφρενης και αλόγιστης πορείας.

Επίσης η έλλειψη ανθρωπίνου δυναμικού στις διάφορες υπηρεσίες και η έλλειψη ελεγκτικών μηχανισμών φοβούμαι πως θα οδηγήσουν σε αντίθετα των επιθυμιών μας αποτελέσματα. Γι’ αυτό ζητούμε επίμονα από την πολιτεία γρήγορα την θέσπιση θεσμικού πλαισίου τέτοιου που να διασφαλίζει ότι η Σαντορίνη θα παραμένει πολύ ψηλά στις προτιμήσεις των επισκεπτών και θα παρέχει συνθήκες ποιότητας ζωής στους κατοίκους της.

Ως υπόμνηση θα αναφερθώ συνοπτικά σε όσα και πέρσυ αναφέρθηκα για να καταδείξω, πως θα είναι αδύνατο, αν έγκαιρα δεν ληφθούν μέτρα να ανασχεθεί μια αρνητική εξέλιξη που θα οδηγήσει τον ιδιαίτερο αυτό τόπο γρήγορα σε υποβάθμιση.

Η υπέρμετρη και άναρχη δόμηση εξακολουθεί με έντονους ρυθμούς, με αποτέλεσμα την αλλοίωση των παραδοσιακών οικισμών, την κυριολεκτικά «εξαφάνισή» τους από τον όγκο των προστιθεμένων κτιρίων. Αναφέρω  ότι το 1971 η Σαντορίνη είχε 3755 κατοικίες ενώ το 2011 είχε 13758, χωρίς να υπολογίζονται τα πάσης φύσεως τουριστικά καταλύματα. Η κατανάλωση νερού από το 2012 ως το 2016 αυξήθηκε στην Οία κατά 110%, στα Φηρά κατά 86%, στο Ακρωτήρι κατά 439% και στον Πύργο κατά 8815%. Η κατανάλωση ενέργειας το 2013 κατά την περίοδο αιχμής, δηλαδή για δύο περίπου μήνες, ήταν 32 ΜV και εφέτος για τέσσερεις μήνες χρειαζόμασταν 48 ΜV.

Με δεδομένη την έλλειψη κατάλληλου θεσμικού πλαισίου και επαρκών υποδομών η δημοτική αρχή προσπαθεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του μεγάλου τουριστικού ρεύματος.

Την χρονιά αυτή υπογράψαμε σύμφωνο συνεργασίας με την ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ σε δύο τομείς: Για την αξιοποίηση του εντοπισμένου γεωθερμικού πεδίου για πιθανή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και για την διαχείριση των στερεών αποβλήτων των νησιών μας.

Ολοκληρώνεται επίσης η διαδικασία για να ξεκινήσει το έργο νέας μονάδας αφαλάτωσης, της μεγαλύτερης στην Ελλάδα, με προϋπολογισμό 10 εκατομμυρίων ευρώ, χρηματοδοτούμενη από το ΕΠΠΕΡΡΑ και δημοπρατήθηκαν επίσης και άλλα έργα ύδρευσης.

Εντάχθηκε  στο ΕΣΠΑ η επέκταση του βιολογικού καθαρισμού των Φηρών.

Στον τομέα των λιμενικών έργων, προχωράει η υλοποίηση της μαρίνας στο Μονόλιθο, καθώς έχει ολοκληρωθεί και η μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Εγκρίθηκε από την Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος (ΕΥΠΕ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων των εναλλακτικών λιμενικών πυλών του νησιού.

Επιπλέον, έχει εγκριθεί και εντός ολίγου δημοπρατείται, έργο 8,4 εκατομμυρίων ευρώ που αφορά την αποκατάσταση των καταστροφών αλλά και τη βελτίωση εν γένει του λιμένα του Αθηνιού, χρηματοδοτούμενο από το Υπουργείο Υποδομών.

Ως δημοτική αρχή, στο μέτρο που μας δίνεται η δυνατότητα, αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες για να ελεχθούν οι τουριστικές ροές Έτσι μετά από πολυετή και επίπονη προσπάθεια εγκαταστήσαμε σύστημα ελέγχου των αφίξεων των κρουαζιεροπλοίων (berth allocation) και ορίσαμε τον ανώτατο αριθμό επισκεπτών καθ’ ημέρα ώστε να αποφεύγεται ο συνωστισμός.

Προσπαθούμε να συγκροτήσουμε μηχανισμό ρύθμισης των τουριστικών ροών με την λειτουργία Παρατηρητηρίου Βιώσιμου Τουρισμού και δημιουργία Φορέα Διαχείρισης και Προβολής του Προορισμού.

Στην προσπάθεια αναβάθμισης και διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος έχουμε τη βοήθεια ενός σημαντικού εταίρου, της GOOGLE Ελλάδος.

50 χρόνια από την ανασκαφή στο Ακρωτήρι

Η εφετινή εκδήλωση στο Μουσείο της Ακρόπολης, όπως είπε ο κ.Ζώρζος, έγινε  μέσα στον επετειακό τόνο των πενήντα χρόνων της ανασκαφής στο Ακρωτήρι που προσέθεσε στην γεωμορφολογική και αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα των νησιών μας έναν σημαντικό αρχαιολογικό θησαυρό, ενός κόσμου που έζησε χιλιάδες χρόνια πριν στον ίδιο τόπο και του κληροδότησε τα έργα του. Η ανασκαφή που άρχισε το 1967 ο  καθηγητής αρχαιολογίας  Σπυρίδων Μαρινάτος, στον τόπο που τα σημάδια ενίσχυαν τις επιστημονικές του σκέψεις για την ύπαρξη προϊστορικού οικισμού,  γρήγορα έφερε στο φως απομεινάρια μιας πόλης  ενός πολιτισμού που εξακολουθεί να γοητεύει τον επισκέπτη με οποιαδήποτε ιδιότητα και αν φθάνει στο Ακρωτήρι ή και αν μόνον βλέπει τα ευρήματα που βρέθηκαν σε αυτόν. Έκτοτε το έργο της ανασκαφής συνδράμει πλήθος επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων, των οποίων οι έρευνες  βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα τον σπουδαίο αυτό πολιτισμό.

Η Ανασκαφή στο Ακρωτήρι, με την εντυπωσιακή πόλη που άρχισε να αποκαλύπτεται και τα εντυπωσιακά ευρήματα, αποτέλεσε τα παλιότερα χρόνια  σημαντικό πόλο έλξης  επισκεπτών που έφθαναν στο νησί κυρίως για την επίσκεψη του χώρου της ανασκαφής.

Ο χώρος της ανασκαφής με τα χρόνια έγινε μέρος της ζωής του σημερινού οικισμού του Ακρωτηριού που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από αυτόν και η ονομασία  Ακρωτήρι παραπέμπει στην προϊστορική πόλη παρ’ όλο που δεν γνωρίζουμε ποιο ήταν το όνομά της.

Για την σπουδαιότητα όμως της ανασκαφής  και τον πολιτισμό που συνεχίζει να αποκαλύπτεται, μίλησαν ο καθηγητής κ. Χρήστος Ντούμας, που ανέλαβε την ανασκαφή  του Ακρωτηρίου μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Σπυρίδωνα Μαρινάτου και ο Προϊστάμενος της Εφορίας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων διδάκτωρ Δημήτρης Αθανασούλης.

Σήμερα που η τουριστική ανάπτυξη έφερε τη Σαντορίνη στους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς, τόνισε ο κ.Ζώρζος, το Ακρωτήρι, όπως με τα χρόνια καθιερώθηκε να ονομάζουμε τον χώρο της ανασκαφής της προϊστορικής πόλης, δεν αποτελεί μόνον άλλο ένα προσόν στο προσφερόμενο  τουριστικό προϊόν. Αποτελεί λόγο που αυξάνει αφ’εαυτού την προσέλκυση επισκεπτών και προδιαθέτει τον σεβασμό τους για τον τόπο που κράτησε στα σπλάχνα του έργα των κατοίκων του πριν χιλιετίες, που επιβεβαιώνουν την ανάγκη του ανθρώπου να αναζητά  και δημιουργεί συνθήκες πολιτισμού. 

Η διαχείριση του τόπου από τους προηγηθέντες από εμάς, έχει πολλά να μας διδάξει και να μας προβληματίσει για τον σημερινό τρόπο διαχείρισής του. Ασφαλώς οι συνθήκες του βίου και η οικονομική δραστηριότητα μεταβάλλονται συνεχώς. Η ανάγκη όμως του ανθρώπου να ζει σε οργανωμένη κοινωνία-πόλη όπως την αντελήφθηκε η κλασσική ελληνική αρχαιότητα, παραμένει αίτημα και των σημερινών κοινωνιών. 

Η δημοτική αρχή αναγνωρίζοντας την σπουδαιότητα της πολιτιστικής κληρονομιάς, που τα πενήντα χρόνια ανασκαφής στο Ακρωτήρι έρχονται εφέτος να υπενθυμίσουν, δίνει ιδιαίτερο βάρος στον σχεδιασμό για την προστασία, την ανάδειξη και την προβολή της, είπε ο κ.Ζώρζος.

Ιστορική αναδρομή για τα 50 πραγματικά χρόνια της Ανασκαφής στο Ακρωτήρι παρουσίασε ο καθηγητής κ. Χρίστος Ντούμας, διευθυντής της Ανασκαφής. Μισός Αιώνας ανακάλυψης, διάσωσης και συντήρησης ενός αρχαιολογικού οικισμού παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Τις δράσεις που σχεδιάζει και υλοποιεί η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στα μνημεία και τα μουσεία της Σαντορίνης παρουσίασε ο δρ Δημήτρης Αθανασούλης, διευθυντής της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Συντήρηση, ανάδειξη, εκθέσεις στο εξωτερικό είναι κάποιες από τις δράσεις που αφορούν αρκετά μνημεία πολιτισμού στη Σαντορίνη. Παράλληλα, σχεδιάζεται επέκταση του Μουσείου Προϊστορικής Θήρας, καθώς και αναδιαμόρφωση του Αρχαιολογικού Μουσείου για να μπορέσει να στεγάσει την Κόρη. Ο κ. Αθανασούλης εξήρε το έργο και τη θέληση του Δημάρχου να προστατέψει και να διασώσει τον μεγάλο πολιτιστικό πλούτο της Σαντορίνης και δήλωσε ευτυχής για την τόσο καλή συνεργασία Υπουργείου Πολιτισμού και Δήμου Θήρας.

Στην τοποθέτηση του ο κ. Σταύρος Μπένος – ο πρόεδρος του μη κερδοσκοπικού σωματείου ΔΙΑΖΩΜΑ – μίλησε για την ολιστική ποιότητα που θα πρέπει να έχει κάθε ενέργεια της κοινωνίας αλλά και τη συνέργεια όλων των πολιτών για ένα καλύτερο αύριο. Ο κ. Μπένος ζήτησε τη βοήθεια και τη στήριξη όλων για αυτό το εγχείρημα.

Οι ομιλίες ολοκληρώθηκαν με τον κ. Γρηγόρη Ζαριφόπουλο, Country Manager της Google για Ελλάδα, Βουλγαρία, Κύπρο και Μάλτα, ο οποίος παρουσίασε τα αποτελέσματα της πρωτοβουλίας Grow Greek Tourism Online: «Στη Google Ελλάδας είμαστε πραγματικά υπερήφανοι για τα 3 χρόνια ζωής του Grow Greek Tourism Online, κατά τη διάρκεια του οποίου έχουμε εκπαιδεύσει πάνω από 70.000 επαγγελματίες του τουρισμού πανελλαδικά σε ψηφιακές δεξιότητες».

Σε συνεργασία με το Δήμο Θήρας και την πρωτοβουλία 'Σαντορίνη Προορισμός όλο τον χρόνο', πάνω από 900 τοπικές επιχειρήσεις, με προτεραιότητα αυτές που μένουν ανοιχτές το χειμώνα, έχουν εκπαιδευτεί σε ψηφιακές δεξιότητες και έχουν ενισχύσει σημαντικά τη διαδικτυακή τους παρουσία. Επιπλέον, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά μια εντυπωσιακή εικονική ξενάγηση στα τουριστικά αξιοθέατα, τα τοπία, τα μνημεία και τα γραφικά χωριά της Σαντορίνης, που είναι πλέον διαθέσιμη στους χρήστες από όλο τον κόσμο μέσω του Google Earth <https://earth.app.goo.gl/b3kq> (https://earth.app.goo.gl/b3kq), ώστε να έρχονται βιωματικά σε επαφή με τα όσα μπορούν να δουν και να κάνουν στη Σαντορίνη καθ' όλη τη διάρκεια της χρονιάς.