Ο τουριστικός τομέας του αύριο και το μέλλον των νησιών

Πώς πρέπει να είναι ο τουριστικός τομέας του αύριο; Και πώς θα φτάσουμε εκεί; Ποιο είναι το μέλλον των νησιών ως τουριστικών προορισμών; Σε ποιο οικονομικό περιβάλλον θα κινηθούμε το 2023; Και τελικά: Πώς πρέπει να ξανασχεδιάσουμε το τουριστικό μας μέλλον;

Σε αυτά τα ερωτήματα, που απασχολούν όσους ασχολούνται με τον Τουρισμό, απασχόλησαν στο μεγαλύτερο μέρος τους τόσο τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού όσο και άλλους έγκυρους οικονομικούς και τουριστικούς φορείς. 

Η MTC Group ερεύνησε διεθνείς δημοσιεύσεις για το θέμα και καταγράφει τα συμπεράσματα:

• «Η ευρωζώνη και το Ηνωμένο Βασίλειο πιθανότατα βρίσκονται ήδη σε ύφεση, κυρίως λόγω των αυξανόμενων τιμών της ενέργειας που επιβαρύνουν το εισόδημα, την κατανάλωση και τη βιομηχανική παραγωγή. Οι οικονομολόγοι μας αναμένουν ότι η ύφεση στην Ευρώπη θα είναι ήπια, εν μέρει επειδή οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου έχουν ήδη περικοπεί χωρίς να συντριβεί η οικονομική δραστηριότητα. Η οικονομία θα μπορούσε επίσης να λάβει υποστήριξη από τη χαλάρωση των σημείων συμφόρησης στην προσφορά και οι καταναλωτικές δαπάνες θα μπορούσαν να στηριχθούν από την πτώση του ποσοστού αποταμίευσης και την αύξηση της πίστωσης». (Goldman Sachs)

• «Ο παγκόσμιος τουρισμός βρίσκεται τώρα στο 70% περίπου των προ-πανδημικών επιπέδων και το παράθυρο της ευκαιρίας δεν θα μείνει ανοιχτό για πάντα. Πρέπει να ξανασκεφτούμε τον τουρισμό: ως πάροχο θέσεων εργασίας, ως οικονομικό πυλώνα και, στο πλαίσιο της COP27, ως λύση για την κλιματική έκτακτη ανάγκη». (Pololikashvili Γενικός Γραμματέας του ΠΟΤ)
• «Ένας κόσμος μετά την πανδημία αποκάλυψε συναρπαστικές ευκαιρίες και μας έδωσε μια ευκαιρία που δίνεται μια φορά στη ζωή μας να επανεξετάσουμε τον τουρισμό και να αναρωτηθούμε πώς μπορούμε να ξαναχτίσουμε και να προετοιμαστούμε καλύτερα για το μέλλον». (Juliette Losardo, Exhibition Director at World Travel Markets)

Πρώτο συμπέρασμα: Το οικονομικό περιβάλλον δεν αναμένεται να είναι απόλυτα «εχθρικό» προς τον καταναλωτή που, ωστόσο, πιέζεται ήδη όσον αφορά την εκπλήρωση των βασικών του αναγκών.

Δεύτερο συμπέρασμα: Οι ευκαιρίες που προσέφερε η πανδημική περίοδος δεν είναι ανεξάντλητες. Αποτελούν όμως πρόσκληση να ξανασκεφτούμε το μέλλον του τουρισμού.

Σε αυτά τα δεδομένα χρήσιμο είναι να υπενθυμίσουμε παλιότερη επισήμανσή μας, τονίζει η MTC Group, ότι η εφετινή χρονιά χαρακτηρίστηκε από το λεγόμενο “revenge travel” (ταξίδι εκδίκησης) που προήλθε από τη λαχτάρα του ανθρώπου να ταξιδέψει και να ξεφύγει από τον ψυχολογικό εξαναγκασμό του εγκλεισμού. Αυτό σημαίνει ότι όσοι σπεύδουν να προβλέψουν ότι και το 2023 θα είναι μια εξίσου καλή χρονιά με το 2022, καλά θα κάνουν να είναι περισσότερο επιφυλακτικοί. Γιατί η όποια «εκδίκηση» ως κίνητρο διακοπών δεν είναι αέναη. Πολύ περισσότερο που ακόμα και στην εφετινή, ομολογουμένως, ικανοποιητική τουριστική περίοδο, ελάχιστοι προορισμοί τόλμησαν να δώσουν μαζί με τα στοιχεία των αυξήσεων στις αφίξεις και τις αντίστοιχες εισοδηματικές καταγραφές. Και ακόμα περισσότερο όταν οι συγκρίσεις με το 2019 δεν ήταν απόλυτα έγκυρες για ορισμένους προορισμούς αφού εκείνη τη χρονιά είχαν μείωση έναντι της προηγούμενης και άρα δεν μπορεί να θεωρείται έτος αναφοράς. 

Μιλώντας λοιπόν για την επανεξέταση (rethink) που θα οδηγήσει στην επανεκκίνηση (restart), θα πρέπει να λάβουμε υπόψη όσα ο ΠΟΤ προβλέπει :

• Επανεξέταση του τουρισμού σημαίνει αντιμετώπιση των μεγαλύτερων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα ταξίδια και ο τουρισμός με ταυτόχρονη αξιοποίηση της ευκαιρίας για την οικοδόμηση ενός πιο περιεκτικού,  ανθεκτικού και βιώσιμου τομέα. Αυτό, σύμφωνα με τη δική μας ερμηνεία σημαίνει πλουσιότερο τουριστικό προϊόν προσαρμοσμένο στις ανάγκες της διεθνούς ζήτησης ώστε να είναι περιεκτικό, με διασπορά στο χώρο και στο χρόνο για να είναι ανθεκτικό και με κάλυψη βασικών αναγκών σε επίπεδο υπηρεσιών και υποδομών για να παραμείνει βιώσιμο

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού έθεσε μια σειρά ερωτημάτων προς όσους ασχολούνται με τη διαχείριση τουριστικών προορισμών:

• Σε ποια σημαντική αλλαγή θα θέλατε να δοθεί προτεραιότητα;
• Ποιες ενέργειες λαμβάνετε για να βοηθήσετε στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής;;
• Τι ρόλο θα διαδραματίσει η καινοτομία και η ψηφιακή τεχνολογία στον επαναπροσδιορισμό του τουρισμού ως μοχλού κοινωνικής ένταξης;
• Πώς μπορεί να διασφαλιστεί η αποτελεσματική διακυβέρνηση του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα για την επιτυχή επανεξέταση του τουρισμού;
• Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι οι νέοι θα συμπεριληφθούν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων ως ενεργοί πρωταγωνιστές;
• Με μια φράση, τι σημαίνει για εσάς το «Rethinking Tourism»? .

ΤΑ ΝΗΣΙΑ

Τα νησιά, σύμφωνα με τον ΠΟΤ,  αποτελούν κορυφαίο προορισμό για εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο. Η ιδιαίτερη γεωγραφική τους θέση και ο πλούτος της φυσικής και πολιτιστικής τους κληρονομιάς τα καθιστούν μοναδικά για τους επισκέπτες, αλλά ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν μια σειρά από προκλήσεις και τρωτά σημεία.

Στην ειδική επισήμανση του Οργανισμού επισημαίνονται τέσσερις βασικές διακριτές προκλήσεις για τα νησιά: 

• ο κρίσιμος ρόλος του τουρισμού στη βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών, ακολουθώντας την προσέγγιση της Διάσκεψης Ρίο+20, η οποία έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στον τουρισμό και τη συμβολή του στη βιώσιμη ανάπτυξη.
•  η κλιματική αλλαγή, η οποία αποτελεί μεγάλη απειλή για πολλά νησιά και απαιτεί απάντηση από τον τουριστικό τομέα.
• η αεροπορική συνδεσιμότητα, που απαιτεί ισχυρή σύνδεση μεταξύ των πολιτικών τουρισμού και αεροπορικών μεταφορών. 
  και
• η τοποθέτηση στην αγορά, συμπεριλαμβανομένης της διαφοροποίησης των τουριστικών προϊόντων και της δημιουργίας εξειδικευμένων αγορών που θα συμβάλλουν στην ανταγωνιστικότητα και θα μειώνουν την ευπάθεια.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : Η βιώσιμη ανάπτυξη κάθε τουριστικού προορισμού οφείλει να εναρμονίζεται με πρακτικές που απαντούν σε όσα οι αγορές και η ζήτηση απαιτούν. Οφείλει, πάνω από όλα, να αφουγκράζεται τις συλλογικές αλλά και τις ατομικές αναζητήσεις και να δίνει πειστικές απαντήσεις που να διαφοροποιούν το προσφερόμενο προϊόν έναντι του ανταγωνισμού. Οι πρακτικές του παρελθόντος ανήκουν απλά.. στο παρελθόν. Με λίγα λόγια, βιώσιμοι θα είναι όσοι καινοτομούν και όχι, όσοι ακολουθούν «μονοπάτια» που έχουν «διαβρωθεί» από την πολυετή χρήση τους.