5 Δεκεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Τουρκικού Καφέ

Ο τουρκικός καφές, μία από τις γεύσεις που πρέπει να δοκιμάσει κανείς στην Τουρκία, ξεχωρίζει χάρη στο μοναδικό του άρωμα και στην εξίσου μοναδική διαδικασία παρασκευής του.

Ωστόσο, λόγω της βαθιάς επίδρασης που έχει ασκήσει στον τουρκικό τρόπο ζωής, ο καφές στον τόπο αυτό δεν είναι απλώς ένα ρόφημα, αλλά και ένα σύμβολο φιλοξενίας και φιλίας που φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά χαρίζοντας στις συζητήσεις μεγαλύτερο βάθος.

Όπως λέει και η παροιμία, «Ένα φλιτζάνι καφέ που πίνουμε μαζί παραμένει στην καρδιά μας για σαράντα χρόνια». Κατά συνέπεια, η UNESCO πρόσθεσε τον τουρκικό καφέ στον κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2013. Από τότε, η 5η Δεκεμβρίου έχει αναδειχθεί σε «Παγκόσμια Ημέρα  του Τουρκικού Καφέ». 

Άφιξη στην Τουρκία  

Ο καφές έφτασε για πρώτη φορά στο παλάτι του σουλτάνου Σουλεϊμάν στην Κωνσταντινούπολη μέσω της Υεμένης στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι αρχιμάγειρες στην κουζίνα του παλατιού ανέπτυξαν μια νέα τεχνική για την παρασκευή του και ο τουρκικός καφές πήρε το όνομά του από αυτή τη μέθοδο παρασκευής που επινόησαν οι Τούρκοι. Αφού αποτέλεσε εξέχον ρόφημα στο παλάτι, ο τουρκικός καφές έφτασε στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης.

Τον 16ο αιώνα άρχισαν να ανοίγουν δημόσια καφενεία όπου οι άνθρωποι κοινωνικοποιούνταν πίνοντας καφέ. Καθώς η Κωνσταντινούπολη ήταν κοσμοπολίτικο και εμπορικό κέντρο, ο καφές διέσχισε και πάλι τα σύνορα τα επόμενα χρόνια. Ενώ οι έμποροι άρχισαν να πωλούν κόκκους καφέ σε μακρινές χώρες, Ευρωπαίοι διπλωμάτες και άλλοι αξιωματούχοι εισήγαγαν την κουλτούρα του καφέ στις χώρες τους. 

Μια παράδοση εγγεγραμμένη στην τουρκική κουλτούρα 

Ο τουρκικός καφές έγινε αναπόσπαστο μέρος της τουρκικής κουλτούρας στο πέρασμα των αιώνων. Αυτό που τον κάνει τόσο μοναδικό είναι η μέθοδος παρασκευής του, η οποία έχει παραμείνει αναλλοίωτη. Για έναν νόστιμο τουρκικό καφέ, είναι απαραίτητος ο ψιλά αλεσμένος (λεπτόκοκκος) καφές. Στη συνέχεια, ο καφές παρασκευάζεται σε ένα δοχείο με μακρύ χερούλι και χείλος έκχυσης, που ονομάζεται τσεσβέ (cezve), και σερβίρεται σε μικρά φλιτζάνια. Όσον αφορά τη ζάχαρη στον καφέ, μπορεί κανείς να τον προτιμήσει σκέτο, με ολίγη (ζάχαρη), ελαφρά γλυκό ή γλυκό. 

Ο τουρκικός καφές συνοδεύεται παραδοσιακά από ένα ποτήρι νερό και κάποιο τουρκικό γλύκισμα. Το νερό βοηθά αυτούς που τον απολαμβάνουν να καθαρίσουν τον ουρανίσκο τους και να γευτούν τη γεύση του καφέ στο έπακρο. Ο καφές είναι τόσο απαραίτητος στην τουρκική κουλτούρα που ακόμη και το καχβαλτί (kahvaltı), η τουρκική λέξη για το πρωινό, σημαίνει κυριολεκτικά το γεύμα πριν από τον καφέ. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για να απολαύσει κανείς τον καφέ στην Τουρκία. Καθώς καταναλώνεται μετά από κάθε γεύμα ως χωνευτικό, συνοδεύει συζητήσεις με φίλους ή επισκέψεις στο σπίτι.

Ένα διασκεδαστικό τουρκικό χόμπι που συνδέεται με τον τουρκικό καφέ κατά τη διάρκεια αυτών των ειλικρινών συζητήσεων είναι η μαντεία. Οι Τούρκοι γυρίζουν τα φλιτζάνια του καφέ τους ανάποδα για να πουν τη μοίρα τους διαβάζοντας τα σχήματα που αφήνει ο καφές στον πάτο του φλιτζανιού, όταν έχουν ελεύθερο χρόνο. Το σερβίρισμα του τουρκικού καφέ αποτελεί επίσης αναπόσπαστο κομμάτι σε ειδικές περιστάσεις, από θρησκευτικές γιορτές μέχρι αρραβώνες.

Ποικιλίες τουρκικού καφέ για γευσιγνώστες

Αν και ο κλασικός τουρκικός καφές καταναλώνεται καθημερινά σε όλη τη χώρα, υπάρχουν πολλές ποικιλίες σε κάθε περιοχή. Για παράδειγμα, ο τουρκικός καφές παρασκευάζεται με μαστίχα στην περιοχή του Αιγαίου, όπου υπάρχουν άφθονα μαστιχόδεντρα. Ο καφές μενένγκιτς (menengiç), χωρίς καφεΐνη και με πιο φρουτώδη γεύση, αποτελεί τοπικό προϊόν του Γκαζιαντέπ (Gaziantep) και παρασκευάζεται από κόκκους του δέντρου Pistacia terebinthus, ενδημικό είδος στη νοτιοανατολική Τουρκία. Ομοίως, ο καφές μίρα (mırra) προτιμάται στις νοτιοανατολικές πόλεις Μαρντίν (Mardin) και Σανλιούρφα (Şanlıurfa). Ο mırra είναι ένας από τους πιο δυνατούς καφέδες στον κόσμο και σερβίρεται σε μικρά φλιτζάνια χωρίς λαβές. Για όσους προτιμούν πιο ελαφρύ καφέ, ο κοπανισμένος σε πέτρινα γουδιά καφές ντιμπέκ (dibek) μπορεί να είναι ιδανικός. Οι τύποι τουρκικού καφέ διαφέρουν επίσης ανάλογα με τις μεθόδους παρασκευής του, όπως σε θερμαινόμενη άμμο, κάρβουνα ή στάχτη.