Δυναμική είσοδος της Σερβίας στις ΑΠΕ

Το 2021, θεωρείται ορόσημο για την ενεργειακή μετάβαση της Σερβίας, με πληθώρα νέων νόμων και διαταγμάτων σχετικά με τις ΑΠΕ ενώ βάσει των ανακοινώσεων της Κυβέρνησης, αναμένεται στα τέλη του 2021-ή αρχές 2022- να ξεκινήσουν οι πρώτες δημοπρασίες.

Σχετικά με τις ΑΠΕ, ο νέος νόμος («Εφημερίδα της RS», αρ. 40/2021) εισάγει μεταξύ άλλων, την διαδικασία δημοπρασιών για την δυνατότητα λήψης κινήτρων μέσω της καθιέρωσης του καθεστώτος του προνομιούχου παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, απαλλάσσει τις μικρές μονάδες πράσινης ενέργειας (με ισχύ έως 500 kW) από την έκδοση άδειας κατασκευής, επιτρέπει στους πολίτες και τις εταιρείες να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια για δική τους κατανάλωση, ενώ εισάγει επίσης τη δυνατότητα του κράτους να προκηρύσσει διαγωνισμούς για τη σύναψη στρατηγικής εταιρικής σχέσης σχετικά με επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια.

Η νέα νομοθεσία εισαγάγει δύο συστήματα επενδυτικών κινήτρων: Το ασφάλιστρο αγοράς “market premium” και την προσαύξηση επί της αγοραίας τιμής, «feed-in tariff», για ορισμένα μικρά έργα. Το “market premium” αποτελεί «συμπλήρωμα» της αγοραίας τιμής ηλεκτρικής ενέργειας που παραδίδουν στην αγορά οι ιδιώτες παραγωγοί ενώ εκφράζεται σε λεπτά του ευρώ ανά kWh. Μπορεί να αποκτηθεί για το σύνολο ή μέρους της δυναμικότητας του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής και καταβάλλεται μηνιαία για την ηλεκτρική ενέργεια που χορηγεί η μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο. Το δικαίωμα στο “market premium” αποκτάται με τη διαδικασία πλειστηριασμού που διεξάγει το Υπουργείο Ενέργειας βάσει των διαθέσιμων ποσοστώσεων που ορίζει η κυβέρνηση. Μετά την ανακοίνωσή της, βάσει δημόσιας πρόσκλησης, η διαδικασία δημοπρασίας αποτελείται από τρία στάδια: προεπιλογή, υποβολή προσφορών και επιλογή των καλύτερων προσφορών.

Στην στάδιο της προεπιλογής, αποκλείονται από την διαδικασία της δημοπρασίας όσοι δεν πληρούν τις νομικά προβλεπόμενες προϋποθέσεις, οι σημαντικότερες από της οποίες είναι οι εξής:

-καταβολή χρηματοδοτικού μέσου με τη μορφή τραπεζικής εγγύησης ή κατάθεσης

μετρητών (το ποσό προσδιορίζεται πολλαπλασιάζοντας την εγκατεστημένη ισχύ της προσφερόμενης ισχύος σε kW επί 30 ευρώ για τo ‘’market premium’’ και 10 ευρώ για τo ‘’feed in tariff’’),

-κατάθεση ενεργειακής άδειας για τη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας,

-έγκυρους όρους χωροταξίας ή οικοδομικής άδειας,

- βεβαίωση του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς ότι η σύνδεση με το δίκτυο συνάδει με τα ανάλογα έγγραφα σχεδιασμού, καθώς και με τον σχεδιασμό για την σύνδεση του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής με το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας κ.ά.

Στο στάδιο της υποβολής προσφορών, οι συμμετέχοντες ανταγωνίζονται για να προσφέρουν το χαμηλότερο “market premium”, του οποίου το αρχικό ποσό προσδιορίζεται εκ των προτέρων ως η μέγιστη τιμή, την οποία οι συμμετέχοντες στη δημοπρασία δεν επιτρέπεται να υπερβούν. Με την ολοκλήρωση της φάσης υποβολής προσφορών, οι υποψήφιοι κατατάσσονται με βάση την τιμή που έχουν υποβάλλει, και συμπληρώνουν την εγκριθείσα ποσόστωση με αυτή τη σειρά. Η προσφορά μπορεί να αναφέρεται σε ολόκληρη τη δυναμικότητα ή να αφορά μέρος της δυναμικότητας του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής.

Το άθροισμα της δυναμικής όλων των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής που συμμετέχουν στην υποβολή προσφορών, συμπληρώνει το επίπεδο της προβλεπόμενης ποσόστωσης. Μετά τη συμπλήρωση των ποσοστώσεων, η αρμόδια Επιτροπή, η οποία συγκροτείται με απόφαση του αρμόδιου για θέματα ενέργειας Υπουργού, καταρτίζει πίνακα κατάταξης μαζί με έκθεση για τη διεξαγόμενη διαδικασία και υποβάλλει τα έγγραφα στο Υπουργείο.

Σύμφωνα με τη λίστα κατάταξης και την έκθεση διεξαγωγής της διαδικασίας που υποβάλλεται από την ειδική επιτροπή, το Υπουργείο Ενέργειας εκδίδει απόφαση για την απονομή της προκαταρκτικής ιδιότητας του Προνομιούχου Παραγωγού Ενέργειας. Εφόσον η ιδιότητα αυτή αποκτηθεί, ο επενδυτής πρέπει να καταβάλλει, μέσω τραπεζικής κατάθεσης ένα ποσό στο Υπουργείο ως εγγύηση ότι θα αποκτήσει την ιδιότητα του

Προνομιούχου Παραγωγού Ενέργειας εντός της προθεσμίας που ορίζει ο νόμος. Με την υποβολή της εγγύησης, ο επενδυτής υπογράφει τη σχετική σύμβαση για το «Market Premium» με το αρμόδιο συμβαλλόμενο μέρος (δηλαδή τον θεσμικό προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας), της οποίας το υπόδειγμα συντάσσεται από τη σερβική κυβέρνηση.

Σημειώνεται ότι ο εγγυημένος προμηθευτής θα είναι κατά πάσα πιθανότητα η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού της Σερβίας.

Για να αποκτήσει μια οντότητα την ιδιότητα του Προνομιούχου Παραγωγού Ενέργειας, είναι απαραίτητο να λάβει ενεργειακή άδεια και η παραγωγική του μονάδα να είναι μόνιμα συνδεδεμένη σε σύστημα μεταφοράς, ή διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Η περίοδος κατά την οποία καταβάλλεται το ασφάλιστρο αγοράς στον επενδυτή είναι 15 έτη.

Σημειώνεται ότι, κατά τη διάρκεια της περιόδου εφαρμογής κινήτρων, μπορεί να παρέχεται στον παραγωγό ένα ορισμένο ποσοστό ‘’απόκλισης εξισορρόπησης’’ (το μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό απόκλισης μεταξύ της πραγματικά παραγόμενης ποσότητας σε σύγκριση με την προγραμματισμένη), χωρίς υποχρέωση επιστροφής ‘’εξόδων εξισορρόπησης’’. Όσον αφορά τους δικαιούχους του “market premium”, το κόστος αυτό της ‘’ευθύνης εξισορρόπησης’’, βαρύνει τον εγγυημένο προμηθευτή, μόνο έως ότου δρομολογηθεί η «ενδο-ημερήσια» αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Την υποχρέωση κάλυψης του κόστους, ωστόσο, έχουν οι παραγωγοί εάν η συνεισφορά τους στο δίκτυο αποκλίνει από την αρχικά προγραμματισμένη. Σημειώνεται, ότι ο εγγυημένος προμηθευτής και ο παραγωγός συνάπτουν σύμβαση για την ανάληψη ‘’ευθύνης ισορροπίας’’.

Όπως προαναφέρθηκε, το καθεστώς του «feed-in tariff», αποτελεί επιδότηση της αγοραίας τιμής (εγγυημένη τιμή ανά kWh), υπολογίζεται και καταβάλλεται σε μηνιαία βάση και διατηρείται μόνο για μικρούς σταθμούς (ισχύος κάτω των 500 kW ή κάτω των 3 MW για αιολικούς σταθμούς).

Όπως και με το “market premium”, το δικαίωμα σε «feed-in tariff» απονέμεται από το Υπουργείο με διαδικασία δημοπρασίας βάσει των διαθέσιμων ποσοστώσεων που ορίζονται από την κυβέρνηση. Σε αντίθεση με το σύστημα “market premium”, η διάρκεια του καθεστώτος κατοχής της ιδιότητας του Προνομιούχου Παραγωγού Ενέργειας, υπολογίζεται από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης για την ανάθεση της ιδιότητας αυτής, και όχι από την ημερομηνία που η απόφαση καθίσταται οριστική και δεσμευτική. Επιπλέον, την ‘’ευθύνη εξισορρόπησης’’ αναλαμβάνει ο εγγυημένος προμηθευτής με τον οποίο ένας παραγωγός συνάπτει τη σχετική Συμφωνία «feed-in tariff». Σε αντίθεση με τα “market premium”, όσον αφορά το «feed-in tariff», δεν υφίσταται υποχρέωση υποβολής χρηματοοικονομικού μέσου για την εξασφάλιση προσφορών σχετικά με μικρές εγκαταστάσεις ή έργα επίδειξης εγκεκριμένης ισχύος μικρότερης των 100 kW. Η περίοδος εφαρμογής του κινήτρου διαρκεί 15 χρόνια από την ημερομηνία της πρώτης πληρωμής του «feed-in tariff».

Τέλος, σημειώνεται, επίσης, ότι οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές εκτός των συστημάτων κινήτρων δικαιούνται να απαλλάσσονται από την ‘’ευθύνη εξισορρόπησης’’ και έχουν δικαίωμα προτεραιότητας πρόσβασης στο σύστημα. Ένα εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής μπορεί να υπόκειται σε κίνητρα μόνο εάν είναι νεόδμητο ή ανακατασκευασμένο, αλλά όχι εάν είναι υπό κατασκευή.

Ο Νόμος προβλέπει επίσης την εισαγωγή καταναλωτών-παραγωγών, καθορίζοντας το νομικό πλαίσιο για τους τελικούς χρήστες που παράγουν ενέργεια μέσω ΑΠΕ για τις δικές τους ανάγκες και πωλούν την περίσσεια ηλεκτρικής ενέργειας στον προμηθευτή τους. Η νομοθεσία εισάγει, επίσης, τη δυνατότητα προκήρυξης δημόσιου διαγωνισμού αναφορικά με στρατηγικές συμπράξεις για επενδύσεις στην κατασκευή σταθμών παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Τονίζεται ότι, οι εν λόγω διαγωνισμοί αφορούν τις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα και τις δημόσιες συμβάσεις. Τέλος, προκειμένου να αυξηθεί η χρήση των ΑΠΕ, ενδέχεται να δοθούν κίνητρα σε τεχνολογίες που χρησιμοποιούν νέες ανανεώσιμες πηγές, όπως το πράσινο υδρογόνο.

Προ ολίγων ημερών, η Κυβέρνηση της Σερβίας και η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Σερβίας (AERS) καθόρισαν τα μέγιστα ‘’premium’’ για τις δημοπρασίες σχετικά με αιολικά πάρκα, καθώς και την ποσόστωση για την πρώτη δημοπρασία. Ειδικότερα, η AERS όρισε την τιμή στα 5,57 λεπτά του ευρώ ανά κιλοβατώρα και η Κυβέρνηση όρισε ποσόστωση 400 MW για την πρώτη δημοπρασία για αιολικά πάρκα. Επιπλέον, ψηφίστηκε σχετικό διάταγμα το οποίο προβλέπει την ύπαρξη ‘’αμφίδρομων premium’’, κατά το οποίο, τα ‘’premium’’ καταβάλλονται στους παραγωγούς μόνο εάν η τιμή «νίκης» είναι χαμηλότερη από την τιμή αναφοράς και τη διαφορά μεταξύ των δύο τιμών. Στην αντίθετη περίπτωση, όταν η τιμή αναφοράς είναι υψηλότερη, ο παραγωγός είναι υποχρεωμένος να καταβάλει στο κράτος τη διαφορά μεταξύ της τιμής που «κέρδισε» κατά την δημοπρασία και της τιμής αναφοράς. Το ‘’premium’’ αποτελεί τη διαφορά μεταξύ της τιμής της ‘’κερδισμένης’’ προσφοράς και της τιμής αναφοράς της αγοράς για την παραδοθείσα ηλεκτρική ενέργεια. Η τιμή αναφοράς καθορίζεται σύμφωνα με την αγοραία τιμή της επόμενης ημέρας του εθνικού χρηματιστηρίου ηλεκτρικής ενέργειας SEEPEX.