Πώς επηρέασε η πανδημία τον αμπελονοοινικό τομέα παγκοσμίως και στην Ελλάδα

Τα αποτελέσματα του 2020 όσον αφορά την παγκόσμια παραγωγή, κατανάλωση και το διεθνές εμπόριο οίνου παρουσίασε ο Γενικός Διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου (Organisation Internationale de la Vigne et du Vin – ΟΙV) κ. Pau Roca.

Οι βασικές επιπτώσεις της πανδημίας στον αμπελοοινικό τομέα μπορούν να συνοψιστούν στις εξής:

- Σημαντική ετερογένεια στις καταναλωτικές συμπεριφορές στις διάφορες χώρες, ανάλογα τόσο με τις καταναλωτικές συνήθειες των ατόμων (μερίδιο οίνων σε σχέση με τα υπόλοιπα αλκοολούχα ποτά, βάρος καναλιού Horeca κ.λπ.), αλλά και με τη χρονική διάρκεια και αυστηρότητα των μέτρων περιορισμού και των συναφών πολιτικών, όπως απαγορεύσεις πωλήσεων, καθώς και με τη σημασία του τουρισμού στην εθνική κατανάλωση οίνων.

- Ριζική αλλαγή/μετατόπιση στα κανάλια διανομής, λόγω του πλήρους ή μερικού κλεισίματος του καναλιού Horeca (ξενοδοχεία, εστίαση, καφέ) προκαλώντας πτώση στην αξία των πωλήσεων και σε μικρότερο βαθμό στον όγκο, με ταυτόχρονη αύξηση των πωλήσεων μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου και μεγάλων λιανοπωλητών, αντισταθμίζοντας τις απώλειες που προκλήθηκαν από το κλείσιμο του καναλιού Horeca.

- Οι premium οίνοι επλήγησαν περισσότερο από το κλείσιμο των εστιατορίων και της διακοπής διοργάνωσης εκδηλώσεων γευσιγνωσίας, σε αντίθεση με άλλους παραγωγούς που συνεργάζονταν με μεγάλους χονδρέμποροι και οι οποίοι είχαν καλές αποδόσεις.

- Με εξαίρεση του Prosecco, ο αφρώδης οίνος είναι η κατηγορία που υπέφερε περισσότερο (μείωση 18% σε όγκο, απώλειες 1 δισ. ευρώ). Αντίθετα, οι πωλήσεις οίνων σε κουτί παρουσίασαν απότομη αύξηση του όγκου και της αξίας πωλήσεων στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία και τις Σκανδιναβικές χώρες.

- Μεταβολές στα παγκόσμια εμπορικά πρότυπα λόγω του συνδυασμού της αναμενόμενης μείωσης της παγκόσμιας ζήτησης λόγω της κρίσης και της επιβολής νέων εμπορικών εμποδίων (δασμοί των ΗΠΑ, δασμοί της Κίνας για το αυστραλιανό κρασί, Brexit).

Ο Γενικός Διευθυντής του OIV τόνισε ότι τα διδάγματα που αντλήθηκαν από αυτήν την κρίση θα διαμορφώσουν το μέλλον του τομέα, σημειώνοντας ότι η νέα 'κανονικότητα' θα διαφέρει από αυτή που γνωρίζαμε έως σήμερα. Σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχει άμεση ανάγκη οι οινοπαραγωγοί να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, προκειμένου να μπορέσουν να επιβιώσουν. Η προσαρμογή αυτή περιλαμβάνει τη διαφοροποίηση των αγορών και των καναλιών διανομής, την ενσωμάτωση διαδικτυακών και offline υπηρεσιών, την ευρύτερη χρήση των λύσεων που προσφέρει η τεχνολογία. Από την πλευρά τους, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αποδώσουν τη σημασία που αρμόζει στον αμποελοοινικό τομέα, αναγνωρίζοντας την οινοπαραγωγή ως βασική δραστηριότητα και παρέχοντας έμπρακτη υποστήριξη στους αμπελουργούς και οινοπαραγωγούς που έχουν πληγεί ιδιαίτερα από την διακοπή λειτουργίας του καναλιού Horeca.

Αναλυτικά, κατά το 2020, ο αμπελοοινικός τομέας παρουσίασε τα εξής βασικά μεγέθη: η επιφάνεια του παγκόσμιου αμπελώνα το 2020 εκτιμάται στα 7,3 εκ. εκτάρια (mha), παραμένοντας σταθερή από το 2017. Η παγκόσμια παραγωγή οίνου, μη συμπεριλαμβανομένων των χυμών και του μούστου, εκτιμάται σε 260 εκ. εκατόλιτρα (mhl) (+1% σε σχέση με το 2019), επίπεδο ελαφρώς χαμηλότερο του μέσου όρου για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά. Η παγκόσμια κατανάλωση οίνου εκτιμάται στα 234 εκ. εκατόλιτρα (mhl), σημειώνοντας μείωση 3% σε σύγκριση με το 2019 και φτάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο κατανάλωσης από το 2002. Το 2020, οι παγκόσμιες εξαγωγές οίνου συρρικνώθηκαν ελαφρώς σε όγκο φθάνοντας τα 105,8 mhl (-1,7% σε σχέση με το 2019), αλλά σημείωσαν σχετικά σημαντική πτώση σε αξία, κατά 6,7%, φθάνοντας τα 29,6 δισ. ευρώ.

Το 2020, η επιφάνεια των αμπελοκαλλιεργειών παγκοσμίως ανήλθε σε 7,3 εκ. εκτάρια. Η συνολική έκταση των αμπελώνων εμφανίζει μια σταθεροποίηση από το 2017, μετά την πτώση που προκλήθηκε από τη σημαντική μείωση των εκτάσεων σε χώρες όπως η Τουρκία, το Ιράν, οι ΗΠΑ , η Πορτογαλία και το Ουζμπεκιστάν. Η σταθεροποίηση που παρατηρείται, ωστόσο, κρύβει ετερόκλιτες εξελίξεις σε διάφορες περιοχές του κόσμου.

Πιο συγκεκριμένα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρατηρείται σταθερότητα των επιφανειών αμπελοκαλλιεργειών για έβδομο συνεχές έτος, στα 3,3 εκ. εκτάρια, εμφανίζοντας ισορροπία μεταξύ εκριζώσεων και νέων φυτεύσεων από το 2015. Αυτή η σταθερότητα μπορεί να αποδοθεί στην έναρξη εφαρμογής το 2016 του Κανονισμού (ΕΕ) 1308/2013 σχετικά με τη διαχείριση του αμπελουργικού παραγωγικού δυναμικού, ο οποίος έδωσε τη δυνατότητα στα κ-μ της ΕΕ να επιτρέψουν μία ετήσια αύξηση της φύτευσης έως 1% του αμπελώνα που έχει ήδη φυτευτεί.

Στην Ελλάδα, η έκταση των αμπελώνων παρουσιάζει μία σταθερότητα τα τελευταία έτη, στα 109 χιλ. εκτάρια (kha), κατέχοντας το 1,5% της παγκόσμιας επιφάνειας αμπελώνων. Όσον αφορά την παραγωγή οίνου της Ελλάδας, αυτή κατέγραψε μείωση κατά 6% σε σχέση με το 2019 και διαμορφώθηκε σε 2,3 εκ. εκατόλιτρα.