Φυγή ξένων επενδυτών από τη Βουλγαρία

Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις στη Βουλγαρία για το 2018 ανήλθαν σε 1,74 δισ. ευρώ.

Η σύνθεση των άμεσων ξένων επενδύσεων ανά χώρα για το 2018 δείχνει ότι το μεγαλύτερο μερίδιο των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων προήλθε από την Ολλανδία (1,26 δισ.ευρώ), την Ουγγαρία (588 εκατ. ευρώ) και τη Γερμανία (185 εκατ. ευρώ). Αναφορικά με την κατανομή των ΑΞΕ ανά οικονομική δραστηριότητα, μόνο οι τομείς της μεταποίησης και του χονδρικού και λιανικού εμπορίου προσέλκυσαν ποσοστό 65% των συνολικών εισροών ΑΞΕ για το έτος 2018.

Σε γενικές γραμμές, κατά τη διάρκεια του έτους 2018 σημειώθηκε σημαντική πτώση των εισροών ΑΞΕ προς τη Βουλγαρία σε σχέση με το έτος 2017. Ως οι κυριότεροι λόγοι για τη σταδιακή φυγή των ξένων επενδυτών από τη Βουλγαρία, επισημαίνονται κατά καιρούς από τους εδώ οικονομικούς αναλυτές οι ακόλουθοι δύο:

-Το μικρό μέγεθος της αγοράς της Βουλγαρίας, το οποίο συνδυαζόμενο με τον «κορεσμό» της (overcrowdedness) την καθιστούν σταδιακά λιγότερο «ελκυστική» για τους ξένους επενδυτές σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.

Αριθμός μεγάλων ξένων ομίλων από διάφορους κλάδους που δραστηριοποιούνται στη Βουλγαρία, θεωρούν ασύμφορη πλέον την «παραμονή» τους στην εγχώρια αγορά αν δεν συγκαταλέγονται μεταξύ των δύο ή τριών πιο κερδοφόρων επιχειρήσεων του κλάδου τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της απόφασης της νορβηγικής εταιρείας του κλάδου τηλεπικοινωνιών Telenor να «αποσυρθεί» από την εγχώρια αγορά, παρά το γεγονός ότι τα περιθώρια κέρδους στον εν λόγω κλάδο (υπολογιζόμενα με βάση τον δείκτη EBITDA που χρησιμοποιείται από οικονομικούς και χρηματιστηριακούς αναλυτές) κυμαίνονται σε ποσοστά της τάξης του 37%-38%.

Επίσης χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις «απόσυρσης» από την αγορά ακινήτων της Βουλγαρίας μεγάλων αυστριακών, γερμανικών και αμερικανικών επιχειρήσεων του κλάδου (την ίδια στιγμή που εισέρχονται σε αυτήν μεγάλοι νοτιοαφρικανικοί όμιλοι), παρά το γεγονός ότι η κερδοφορία στον εν λόγω κλάδο κυμαίνεται 7 με 8 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

-Οι συχνά απροκάλυπτες παρεμβάσεις των βουλγαρικών κρατικών αρχών σε ζητήματα ξένων επενδύσεων, με την παροχή εύνοιας σε συγκεκριμένους ξένους επενδυτές ή/και με τον αποκλεισμό άλλων στο πλαίσιο ακολουθούμενων πρακτικών αδιαφάνειας και διαφθοράς. Οι παρεμβάσεις αυτές καθίστούν συχνά ακόμη πιο «αποθαρρυντική» τη διενέργεια ΑΞΕ, καθώς συνοδεύονται από ένα προβληματικό και αδύναμο σύστημα απονομής δικαιοσύνης και ένα εξίσου προβληματικό επενδυτικό περιβάλλον με υψηλά επίπεδα γραφειοκρατίας. Οι κρατικές παρεμβάσεις σε ξένες επενδύσεις είναι ιδιαίτερα εμφανείς στους κλάδους της ενέργειας και των κατασκευών.

Ενδεικτικά παραδείγματα της διαπίστωσης αυτής αποτελούν αυτό της απόσυρσης του τσεχικού ομίλου CEZ (παρόχου και διανομέα) από την εγχώρια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και η παρατηρούμενη παντελής έλλειψη ενδιαφέροντος συμμετοχής σε διαγωνισμούς για έργα οδοποιίας – οποία μάλιστα χρηματοδοτούνται από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ - από μεγάλους διεθνείς κατασκευαστικούς ομίλους. Η αίσθηση που έχει δημιουργηθεί σε ξένους επενδυτές που δραστηριοποιούνται ήδη ή ενδιαφέρονται να δραστηριοποιηθούν στη χώρα είναι ότι η κυβέρνηση έχει δημιουργήσει έναν δικό της κύκλο «ευνοουμένων» (circle of protégés) οι οποίοι απολαμβάνουν «εξ υπαρχής» πλεονέκτημα ως προς τη διεκδίκηση συμβάσεων υλοποίησης έργων υποδομής σε σχέση με ξένους υποψηφίους που αποκλείονται από αυτές με αδιαφανή κριτήρια.

Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την Ελλάδα, βάσει των στοιχείων 12μήνου 2018 που έχει στη διάθεσή της η Κεντρική Τράπεζα της Βουλγαρίας η χώρα μας έως και τις 31/12/2018 εμφάνιζε συνολικά καθαρές εκροές ελληνικών κεφαλαίων αξίας 20,1 εκατ. ευρώ, έναντι συνολικών επενδύσεων ύψους 15,8 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2017. Το μεγαλύτερο μερίδιο των όποιων ελληνικών ΑΞΕ διενεργήθηκαν στη Βουλγαρία κατά την ως άνω περίοδο κατευθύνθηκε κυρίως σε 2 κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο και τις χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες.