Δημήτρης Σκάλκος: Η ευρωπαϊκή συνδρομή στην επανεκκίνηση της οικονομίας

O Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων  κ.Δημήτρης Σκάλκος ανήρτησε σήμερα στην ιστοσελίδα του υπουργείου το ακόλουθο άρθρο για την ευρωπαϊκή συνδρομή στην επανεκκίνηση της οικονομίας:

Τα ευρωπαϊκά κράτη αφήνουν σταδιακά πίσω τους την πρωτόγνωρη κατάσταση του lockdown και ετοιμάζονται για μία ακόμη δύσκολη μάχη, αυτή της ταχείας ανάκαμψης των οικονομιών τους. Στην πρώτη φάση οι πολιτικές αντιμετώπισης των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της νόσου covid-19 επικεντρώθηκαν στην ενίσχυση των υγειονομικών συστημάτων, στη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων στους κλάδους που επλήγησαν. Η Ελλάδα κινητοποίησε ιδιαίτερα αυξημένους πόρους (περίπου 10% του ΑΕΠ), με βάση το μέτρο των δημοσιονομικών δυνατοτήτων της, χωρίς δηλαδή να διακινδυνεύσει την οικονομική της αξιοπιστία και τη διεθνή πιστοληπτική της θέση. Ένα σημαντικό μέρος αυτής της χρηματοδότησης (περίπου 4 δισ. ευρώ) προήλθε από τα επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014-2020 καθώς και το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Συγκεκριμένα, συγχρηματοδοτούμενοι πόροι κατευθύνθηκαν στην ενίσχυση της ρευστότητας της οικονομίας (Ταμείο Εγγυοδοσίας, ΤΕΠΙΧ, πρόγραμμα επιδότησης επιτοκίου υφιστάμενων επιχειρηματικών  δανείων, κ.ά.) και στη θωράκιση του τομέα της δημόσιας υγείας.

Η δεύτερη φάση της ανάκαμψης των οικονομιών θα είναι περισσότερο απαιτητική. Κάθε οικονομική κρίση έχει ασύμμετρες επιπτώσεις στον καταμερισμό της εργασίας και την κατανομή των εισοδημάτων, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η τωρινή κρίση δεν θα αποτελέσει εξαίρεση και οι επιπτώσεις θα είναι άνισες, ανάλογα με τη δομή κάθε εθνικής οικονομίας. Ευρωπαϊκές και διεθνείςαλυσίδες αξίας αναδιατάσσονται, νέες ανισότητες αναδεικνύονται. Η αποτελεσματική απάντηση στην πρόκληση της δυναμικής οικονομικής ανάκαμψης θα είναι ουσιαστικά συνάρτηση των δυνατοτήτων των εθνικών οικονομιών.

Είναι προφανές ότι χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος και (κατ’ επέκταση) περιορισμένους εθνικούς πόρους, όπως η ελληνική, θα δυσκολευτούν να βρουν τους αναγκαίους πόρους για να χρηματοδοτήσουν ένα εθνικό πρόγραμμα ανάκαμψης, το οποίο στις παρούσες συνθήκες συνιστά εθνική αναγκαιότητα. Το ίδιο και το προσωρινό πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων, στο βαθμό που τα δημοσιονομικά ισχυρά κράτη μπορούν ναχρηματοδοτούν απλόχερα τις επιχειρήσεις τους, διευρύνοντας περαιτέρω το οικονομικό χάσμα με τα λιγότερο ισχυρά κράτη στην μετά-covid εποχή.

Το υπό επεξεργασία ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης είναι σημαντικό να περιλαμβάνει μεγάλης έκτασης άμεσες ενισχύσεις (grants) που θα κατευθυνθούν στις προτεραιότητες και τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε οικονομίας. Η πρόσφατη κοινή  ανακοίνωση των Μέρκελ και Μακρόν, αναμφίβολα κινείται στην ορθή κατεύθυνση. Μένει βέβαια να δούμε την τελική μορφή αυτής της «αμοιβαιοποίησης του χρέους» (debt mutualisation), κάτι που, αξίζει να σημειωθεί, στην κρίση που παραλίγο να γονατίσει την ευρωζώνη δεν είχε καταστεί πολιτικά δυνατό.

Σε ότι αφορά στους πόρους της Πολιτικής Συνοχής, καθώς αυτοί στοχεύουν στην ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων με στόχο τη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων και τη σύγκλιση των ευρωπαϊκών οικονομιών, αποτελούν εξ ορισμού ένα κατάλληλο μέσο/εργαλείο για τη χρηματοδότηση των σχεδίων ανάκαμψης των κρατών-μελών. Για το λόγο αυτό είναι εξίσου κρίσιμο το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027 της Ε.Ε. (για το οποίο οι διακρατικές διαπραγματεύσεις παρέμεναν έως πρόσφατα βαλτωμένες) να είναι για την πολιτική συνοχής ενισχυμένο και εμπροσθοβαρές.

Για τη χώρα μας είναι σημαντικό να χρηματοδοτήσουμε υποδομές υψηλής προστιθέμενης αξίας (όπως οι ψηφιακές) αλλά και μεγάλου οικονομικού πολλαπλασιαστή (όπως μία νέα γενιά μεγάλων δημόσιων έργων). Η εμφάνιση της σημερινής κρίσης δεν έχει επιβραδύνει στο ελάχιστο την υλοποίηση ανάλογων έργων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020. Και ο σχεδιασμός του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο αυτές τις κατηγορίες παρεμβάσεων, με προτεραιότητα την καινοτομική επιχειρηματικότητα, την αναβάθμιση των εργασιακών δεξιοτήτων, τις «πράσινες επενδύσεις».

Η έκταση της ευρωπαϊκής συνδρομής στα παραπάνω, ως έμπρακτη έκφραση της κοινοτικής αλληλεγγύης αλλά και ως οικονομική αναγκαιότητα,σήμερα περισσότερο παρά ποτέ άλλοτε, θα αποτελέσει το μέτρο της επιτυχούς υπέρβασης της παρούσας κρίσης.