Γιώργος Βερνίκος: Σχέδιο δράσης για κυκλική οικονομία, καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής & βελτίωση των υποδομών

Την ανάγκη σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία, την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και τη βελτίωση των υποδομών με στόχο την υποστήριξη της βιώσιμης χωρητικότητας των προορισμών επισήμανε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και γενικός γραμματέας του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων κ. Γιώργος Βερνίκος συμμετέχοντας σε Στρογγυλό Τραπέζι στο πλαίσιο της διοργάνωσης του 1ου Φόρουμ Κυκλικής Οικονομίας.

Όπως σημείωσε ο κ. Βερνίκος ο τουρισμός είναι η ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας με 33 εκατ. διεθνείς αφίξεις και περισσότερα από 16 δισ. ευρώ εισπράξεις. Η άμεση συνεισφορά του τουρισμού στο ΑΕΠ υπερβαίνει το 10%, ενώ έμμεσα και άμεσα υπερβαίνει το 25 %, συνεισφέροντας σημαντικά στις τοπικές κοινωνίες. Όμως, η τουριστική δραστηριότητας -όπως άλλωστε κι άλλες δραστηριότητες-  δημιουργεί πιέσεις στους προορισμούς λόγω της παραγωγής των απορριμμάτων, της χρήσης των πόρων του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των μεταφορών, τη συνεισφορά στην κλιματική αλλαγή (αν και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως υψηλή).

O γενικός γραμματέας του Συνδέσμου τόνισε ότι «τα οφέλη από την εφαρμογή αειφόρων πρακτικών διαχείρισης αποβλήτων – ανακύκλωσης, υγρών αποβλήτων και υλικών στον τουριστικό τομέα, είναι περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά. Η βιώσιμη διαχείριση των πόρων υπό το πρίσμα της κυκλικής οικονομίας μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην αναβάθμιση της εμπειρίας των πελατών, στην προστασία της φύσης και των φυσικών πόρων, στη μείωση της ρύπανσης, αλλά και σε σημαντικές εξοικονομήσεις χρημάτων και μείωση του επιχειρηματικού ρίσκου, μέσω της αποτελεσματικής τήρησης της νομοθεσίας. Ο τουριστικός τομέας είναι έτοιμος και δείχνει έμπρακτά τις καλές του πρακτικές».

Πάνω σε αυτό, κ. Βερνίκος ανέφερε ότι το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων στο πλαίσιο των δράσεων ενημέρωσης των μελών του Συνδέσμου το 2018 και με αφορμή το νέο νόμο της ανακύκλωσης, εκπόνησε σχετική μελέτη και παραγωγή εξειδικευμένων οδηγών με θέμα «Ανακύκλωση και διαχείριση στερεών αποβλήτων στις τουριστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας» για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, τις μαρίνες και τις μεταφορές. Στη μελέτη προσδιορίστηκε η υφιστάμενη κατάσταση και δομήθηκαν οδηγοί που στόχο έχουν να βοηθήσουν τους επαγγελματίες να ανακυκλώσουν, να μειώσουν τα απόβλητα τους όπως και να τα μετατρέψουν σε αξιοποιήσιμο πόρο.

Η μετατροπή των αποβλήτων σε αξιοποιήσιμο πόρο προϋποθέτει:

-Τη πλήρη εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας για τα απόβλητα, η οποία περιλαμβάνει την ιεράρχηση των αποβλήτων, την ανάγκη να διασφαλιστεί η χωριστή αποκομιδή των αποβλήτων, τους στόχους εκτροπής από την υγειονομική ταφή κ.λπ.

-Τη μείωση της παραγωγής αποβλήτων και της κατά κεφαλήν παραγωγής αποβλήτων σε απόλυτους αριθμούς και

-τον περιορισμό της ανάκτησης ενέργειας στα μη ανακυκλώσιμα υλικά και σταδιακή κατάργηση της υγειονομικής ταφής των ανακυκλώσιμων ή αξιοποιήσιμων αποβλήτων.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο τουριστικός τομέας παράγει 35 εκατ. τόνους στερεών αποβλήτων το χρόνο, ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου στο 7% της συνολικής παραγωγής αποβλήτων του τομέα των υπηρεσιών. Αντίστοιχα είναι και τα στοιχεία στην Ελλάδα, όπου η μέση παραγωγή ανά διανυκτέρευση για κάθε άτομο, κυμαίνεται από 1,7 έως 2,5 κιλά. Έτσι ο ξενοδοχειακός τομέας μαζί με την κρουαζιέρα στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι παράγει μεταξύ 400.000 και 550.000 τόνους στερεά απόβλητα, ενώ μαζί με την εστίαση η ποσότητα ανέρχεται μεταξύ 600.000 και 650.000 τόνους τον χρόνο. Σε αυτές τις ποσότητες η δυνατότητα για ανακύκλωση υπολογίζεται μεταξύ 250.000 και 350.000 τόνους, ενώ για τα οργανικά μεταξύ 200.000 και 250.000 τόνους ανά έτος. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι παραπάνω παραγόμενες ποσότητες, προέρχονται από την επτάμηνη κατά μέσο όρο λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων.

Κατά τον κ. Βερνίκο η έννοια της κυκλικής οικονομίας ταιριάζει απόλυτα στη λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων καθώς τα υλικά που διακινούνται είναι καθαρά και πλήρως αξιοποιήσιμα. Θέματα ενέργειας, πόρων, υδάτων και υλικών αφορούν στην έννοια της κυκλικής οικονομίας και ο τουριστικός τομέας είναι απόλυτα συμβατός και έτοιμος να συνεισφέρει.

Ήδη υπάρχουν εξαιρετικά παραδείγματα από την Ελληνική τουριστική βιομηχανία σε δράσεις κυκλικής οικονομίας τα οποία ενδεικτικά έχουν ως εξής:

-Η διαχείριση των οργανικών αποβλήτων για την παραγωγή compost –μια σειρά από μονάδες στην Κρήτη ακολουθούν το πρόγραμμα food for feed και άλλα.

-Επεξεργασμένα υγρά απόβλητα χρησιμοποιούνται για πότισμα –αυτό συμβαίνει σε πολλές εκτός σχεδίου μονάδες, τύπου resort.

-Πολλές τουριστικές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν συστήματα ανάκτησης θερμότητας, εξοικονόμησης ενέργειας κ.α.

-Μέσω δωρεών πολλά υλικά, έπιπλα κτλ αποκτούν δεύτερη ζωή –ο τουριστικός τομέας είναι αφανής αρωγός πολλών κοινωνικών δράσεων.

-Η τουριστική βιομηχανία ήδη βρίσκεται ένα βήμα μπροστά με τη κατάργηση σε πολλές περιπτώσεων πλαστικών μιας χρήσης, ενώ υποστηρίζει λύσεις βιοδιασπώμενων υλικών.

-Σημαντικός αριθμός τουριστικών επιχειρήσεων είναι πιστοποιημένες με ένα πρότυπο αειφορίας. Ο τομέας είναι πολύ φιλικός στις πιστοποιήσεις αποδεικνύοντας τη λειτουργική του αρτιότητα.

-Αναδεικνύοντας τη πολιτιστική και κοινωνική διάσταση της κυκλικής οικονομίας τουριστικές επιχειρήσεις αναβιώνουν τα ήθη και τα έθιμα και κάνουν πλούσιες κοινωνικές δράσεις με τη συμμετοχή των πελατών τους.

Στο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία της ΕΕ υπογραμμίζεται η ανάγκη μετάβασης σε μια «κυκλική» οικονομία που θα βασίζεται στον κύκλο ζωής, στο πλαίσιο της οποίας γίνεται επαναχρησιμοποίηση των πόρων σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βαθμό και τα υπολειμματικά απόβλητα καθίστανται σχεδόν μηδενικά. Στην Ελλάδα όμως, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της ΕΕ για την κατάσταση του περιβάλλοντος σε σχέση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία η κυκλική (δευτερογενής) χρήση υλικών στην Ελλάδα ήταν μόνο 2,4 % το 2014 (μέσος όρος στην ΕΕ των 28: 11,4 %) ενώ στα θέματα διαχείρισης αποβλήτων υπάρχουν αρκετά δομικά προβλήματα που κρατούν τα ποσοστά ανακύκλωσης εξαιρετικά. Η Ελλάδα έχει χαμηλότερες επιδόσεις από τον μέσο όρο της ΕΕ των 28 όσον αφορά τον αριθμό των ατόμων που απασχολούνται στον τομέα της κυκλικής οικονομίας (1,65% της συνολικής απασχόλησης το 2016 σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ των 28, ήτοι 1,73 %)

Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα του Συνδέσμου στα θετικά της έκθεσης, αναγνωρίζονται ως θετικά τα παρακάτω μέτρα:

-Το πρόσφατα θεσπισθέν εθνικό σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, στο οποίο προβλέπονται βραχυπρόθεσμα μέτρα και μακροπρόθεσμες προτεραιότητες·

-Ο νόμος του 2017 για την ανακύκλωση, ο οποίος προσαρμόζει την ισχύουσα νομοθεσία στις αρχές της κυκλικής οικονομίας και φυσικά

-Το παρόν φόρουμ για την κυκλική οικονομία, που ενθαρρύνει τον διάλογο μεταξύ των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών για την ενίσχυση της ανάπτυξης επιχειρηματικών μοντέλων και καινοτομιών προσαρμοσμένων στην κυκλική οικονομία.