ΕΠΟΤ | Οδικός χάρτης για τη μετάβαση του ευρωπαϊκού τουρισμού στο 2030

Άρθρο της  ΕΠΟΤ  Tourism Think Tank (*)

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) υιοθέτησε μια επικαιροποιημένη νέα κλαδική πολιτική, τον Μάϊο 2021, ώστε η Ευρωπαϊκή οικονομία να πραγματοποιήσει  τον  πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό και να πετύχει την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της στρατηγικής της αυτονομίας. Η πολιτική αυτή επεκτείνεται σε όλους τους κλάδους και πρωτίστως στον Τουρισμό, όπου το ζητούμενο είναι η διαδικασία έγκαιρης Μετάβασης σε ένα πιο Ανθεκτικό, Καινοτόμο και Βιώσιμο Τουριστικό Οικοσύστημα.

Σε συνεργασία με τους  εταίρους- φορείς (stakeholders) των κρατών - μελών, πρότεινε τη δημιουργία ενός μεταβατικού χάρτη που θα αποτελέσει το συνεργατικό εργαλείο για τον μετασχηματισμό των λεγόμενων κλαδικών οικοσυστημάτων. Ο τουριστικός κλάδος είναι το πρώτο κλαδικό οικοσύστημα για το οποίο ετοιμάστηκε ένας χάρτης μετάβασης για πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό ώστε μέχρι το 2030 να έχει αποκτήσει ανθεκτικότητα και να συμβαδίζει με τις δεσμεύσεις και το σύμφωνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για πράσινη και ψηφιακή Ευρώπη.

Μέσα από τη διαβούλευση, η ΕΕ κατέληξε σε ένα κείμενο αναφοράς  όπου συγκεντρώνονται δράσεις και πολιτικές που έχουν την πλήρη στήριξη των εμπλεκομένων φορέων. Η ΕΠΟΤ συμμετείχε στη διαδικασία διαβούλευσης με την επιστημονική υποστήριξη που παρείχε στο Επιμελητήριο Δωδεκανήσου. Έτσι κατατέθηκε εμπεριστατωμένη αναφορά που περιγράφει πολιτικές προς την κατεύθυνση της επιθυμητής μετάβασης του Τουριστικού Οικοσυστήματος με πυλώνες τον ψηφιακό  μετασχηματισμό, την καινοτομία και την ανθεκτικότητα. Επί πλέον, δόθηκε περιγραφή του τρόπου συνδρομής του φορέα – Επιμελητήριο Δωδεκανήσου, σε περιφερειακό, εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και ενδεικτική κοστολόγηση (budget) για την υλοποίηση των προτεινόμενων δράσεων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέθεσε σε εμπειρογνώμονες να συντάξουν  μελέτη βάσει της οποίας θα εκδώσει οδηγία η οποία θα είναι νόμος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι εμπειρογνώμονες μετά από διαβουλεύσεις τριών μηνών με τους ενδιαφερόμενους εταίρους σε όλη την Ευρώπη κατέθεσαν το τελικό κείμενο το οποίο είναι πολύ χρήσιμο και το οποίο περιγράφουμε με το σημερινό μας άρθρο. Το πλήρες κείμενο των εισηγητών μπορεί να ανακτηθεί στην ηλεκτρονική διεύθυνση:  https://ec.europa.eu/docsroom/documents/45977/attachments/1/translations/en/renditions/native. 

Η ΕΠΟΤ, θεωρεί το κείμενο αυτό πολύ σημαντικό γιατί περιγράφει πλήρως την υφισταμένη κατάσταση, παρέχει πληθώρα πληροφοριών και πηγών για καλές πρακτικές στον Τουριστικό κλάδο και περιγράφει το πλαίσιο μετασχηματισμού του κλάδου ώστε να είναι βιώσιμος και ανθεκτικός. Επίσης σκιαγραφεί και τονίζει τις πολιτικές που απαιτούνται να προωθηθούν από την Επιτροπή, τα κράτη και τους ενδιαφερόμενους εταίρους σε επίπεδο τουριστικού προορισμού. Κάθε τουριστικός προορισμός θα στοχεύσει να συμβαδίσει με τις κατευθυντήριες γραμμές της μελέτης αυτής προκειμένου να μη μείνει πίσω και χάσει την ανταγωνιστικότητά του τα επόμενα χρόνια.

Για κάθε ενότητα και περιοχή ανάληψης δραστηριότητας, η έκθεση περιγράφει, την υφιστάμενη κατάσταση, τους ενδεικτικούς στόχους για το 2030, πολιτικές και εργαλεία, ενδεικτικές ενέργειες και κόστος σε επίπεδο επιτροπής, χώρας και τοπικών φορέων, οργανισμών προώθησης και διαχείρισης προορισμού και τέλος των επιχειρήσεων.

Η πρωτεύουσα σημασία που δίδεται στην έκθεση για την ανάληψη πρωτοβουλιών σε επίπεδο τουρισμού φαίνεται από τις ενέργειες που απαιτούνται από το μέλος κράτος, την τοπική αυτοδιοίκηση, τον οργανισμό διαχείρισης προορισμού. Στο γράφημα 1 που ακολουθεί, απεικονίζεται  η δυναμική που αναπτύσσεται, με οριζόντιο και ολιστικό τρόπο, έτσι ώστε τα οφέλη να μεγιστοποιηθούν μέσα από τις συμπράξεις, τις συνέργειες αλλά και την ενιαία στρατηγική των εμπλεκόμενων φορέων (stakeholders) σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Στο επίκεντρο του υποστηρικτικού πλαισίου της ΕΕ βρίσκονται δεκαεπτά (17) περιοχές δράσης ομαδοποιημένες σε πέντε (5) κεντρικούς στρατηγικούς άξονες:

1. Ενεργοποίηση πλαισίου Διακυβέρνησης και εφαρμογής Πολιτικών

• Έξυπνες και βιώσιμες (Smart & Sustainable) στρατηγικές για τον τουρισμό
• Πλαίσιο συλλογής δεδομένων αειφορίας (Sustainability Data Collection framework)
• Ολιστικό και δίκαιο πλαίσιο πολιτικών για συνεργατικές πλατφόρμες
• Συνεργατικά σχήματα διακυβέρνησης/διαχείρισης του προορισμού 

2. Πράσινη Μετάβαση

• Μέτρηση και Ανάλυση Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος (Environmental Footprint)
• Μείωση εκπομπών (GhG) μεταφορικών μέσων
• Μείωση χρήσης και ανακύκλωση πλαστικών
• Μείωση διατροφικών απορριμμάτων (Food Waste)
• Βελτίωση Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίω 

3. Ψηφιακή Μετάβαση 

• Ενιαίος χώρος δεδομένων (Data Space) για τον Ευρωπαϊκό Τουρισμό
• Τεχνολογίες Εικονικής Πραγματικότητας για τις Τουριστικές Υπηρεσίες
• Ψηφιακή Πληροφορία για την Τουριστική Προσφορά για πιο ενημερωμένη διαδικασία λήψης απόφασης
• Διαχείριση και παροχή προσωποποιημένων τουριστικών υπηρεσιών σε πραγματικό χρόνο
• Ψηφιακές δυνατότητες για τους προορισμούς και τις Μικρομεσαίες επιχειρήσεις του Τουρισμού 

4. Ισότητα και Προσβασιμότητα στον Τουρισμό

• Τουριστικές υπηρεσίες και υποδομές προσβάσιμες σε όλους
• Ισότητα και καλή ποιότητα για την απασχόληση στον τουρισμό

5. Εκπαίδευση και Κατάρτιση για τους Πολίτες και τους Οργανισμούς (Φορείς)

• Εκπαίδευση και αναβάθμιση δεξιοτήτων για το ανθρώπινο δυναμικό στον Τουρισμό

Για κάθε περιοχή δράσης υπάρχει συγκεκριμένη δομή και βήματα προς την επίτευξη των επιθυμητών στόχων,  ορίζεται σαφές χρονοδιάγραμμα (2023, 2025, 2030) καθώς και  μεθοδολογία  παρακολούθησης/ μέτρησης των επιδόσεων (measurement/monitoring). Με βάσει τα ανωτέρω, αναπτύσσεται ένα ολιστικό και διασυνδεδεμένο πλέγμα δράσεων και πολιτικών που ακουμπάει πάνω σε θεμελιώδεις στρατηγικούς άξονες.

Κατά την γνώμη μας, για να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά το πλαίσιο αυτό από χώρες, περιφέρειες και προορισμούς, χρειάζεται:

• Να αναπτυχθούν οριζόντιες και ανοιχτές συνεργασίες που θα ενισχύσουν την αξιοπιστία και τη διαφάνεια λειτουργίας του τουριστικού οικοσυστήματος στους προορισμούς κάτι που παραπέμπει άμεσα σε οργάνωση δομών στα πρότυπα ενός DMO.
• Να αξιοποιηθεί τεχνογνωσία ώστε να συσταθούν μηχανισμοί μέτρησης και ανάλυσης δεδομένων τα οποία σχετίζονται άμεσα με δράσεις και πολιτικές που έχουν συγκεκριμένους στόχους (π.χ. Παρατηρητήριο Αειφορίας και Ανταγωνιστικότητας)
• Να διευρυνθεί με διαφάνεια και δικαιοσύνη ένα πλέγμα ποιοτικών τουριστικών υπηρεσιών και προϊόντων, προσβάσιμο από όλους.
• Να οργανωθούν σύγχρονες δομές κατάρτισης και εκπαίδευσης που θα ενσωματώνουν καινοτομία, εμπλουτισμό-αναβάθμιση δεξιοτήτων και τις αξίες με τις οποίες θα λειτουργούν επιχειρήσεις και ανθρώπινο δυναμικό.
• Να αξιοποιηθεί η ψηφιακή τεχνολογία για να επιταχύνει διαδικασίες και λειτουργίες στην επιτυχημένη μετάβαση του τουρισμού
• Να υπάρξει άμεση στροφή στην πράσινη οικονομία με περιβαλλοντική προστασία, κοινωνική ευαισθησία οικονομική βιωσιμότητα 

(*) Η ΕΠΟΤ  Tourism Think Tank με 31 μέλη, επαγγελματίες με επιστημονική γνώση και συσσωρευμένη εμπειρία, με δικτύωση και συνεργασίες, καλύπτει όλο το φάσμα ειδικοτήτων και τεχνογνωσίας που απαιτεί ένα τέτοιο ολιστικό εγχείρημα με δημιουργικές συνθέσεις και συνέργειες. Στις προκλήσεις που είναι μπροστά μας διαθέτει εργαλεία, μεθοδολογία και τους ανθρώπους, προϋπόθεση για να πετύχει ένας τουριστικός προορισμός τον βιώσιμο επαναπροσδιορισμό της οικονομίας του. 

Βιβλιογραφία:

D1.1 Summary of Stakeholder Survey – European Commission.
https://ec.europa.eu/docsroom/documents/48355/attachments/1/translations/en/renditions/native 

EU Green Deal.
https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal/

Digital Decade. 
https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age/europes-digital-decade-digital- targets-2030_en

COMMISSION STAFF WORKING DOCUMENT Scenarios towards co-creation of transition pathway for tourism for a more resilient, innovative and sustainable ecosystem - SWD(2021) 164 final
https://ec.europa.eu/docsroom/documents/45977/attachments/1/translations/en/renditions/native