Η ενεργειακή διασύνδεση της Κρήτης και η διαχρονική ομηρία του Μαλεβιζίου- Γράφει ο Μ. Μποκέας (*)

Οι πρόσφατες εξελίξεις έπειτα από τη ρητή αναφορά του αρμόδιου Επιτρόπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κ. Κανιέτε, που κάνει λόγο για καμία παράταση της μεταβατικής περιόδου λειτουργίας των μονάδων παραγωγής ενέργειας των Λινοπεραμάτων, του Αθερινόλακκου, και των Χανίων πέραν του 2019, εγείρουν ξανά ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας για την Κρήτη. Συν τοις άλλοις, η εικόνα περιπλέκεται εκ νέου, καθώς για το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Αττικής οι τεχνικές διαπραγματεύσεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της Κομισιόν φέρεται πως κατέρρευσαν και πλέον η λύση θα αναζητηθεί σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας ανάμεσα στον κ. Σταθάκη και τον κ. Κανιέτε. Είναι πλέον ορατός ο κίνδυνος το έργο αυτό να βρεθεί στον αέρα.

Είναι δεδομένο ότι η ενεργειακή διασύνδεση της Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα είναι ζήτημα υπερτοπικού χαρακτήρα και μάλιστα μείζονος εθνικής σημασίας. Εξίσου, όμως, δεδομένο πρέπει να θεωρείται και το γεγονός ότι το Μαλεβίζι είναι, διαχρονικά, πολλαπλά επιβαρυμένο από τη ρύπανση που επιφέρουν οι πολυάριθμες βιομηχανικές μονάδες των Λινοπεραμάτων. Είναι αναντίρρητη, ορατή και επιστημονικά αποδεδειγμένη η ατμοσφαιρική - ακουστική ρύπανση, καθώς και η μόλυνση του εδάφους και των υδάτων της ευρύτερης περιοχής (βλ. σχετική έρευνα του πανεπιστημίου Κρήτης).

Είναι, επίσης,  γεγονός ότι η λειτουργία των ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων του νησιού τελεί σε καθεστώς εξαίρεσης ως το τέλος του 2019, λόγω της μεγάλης υπέρβασης των ορίων εκπομπής ρύπων σε αυτές. Ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της διασύνδεσης Χανίων - Πελοποννήσου έχει ορίζοντα το τέλος του 2020, ενώ το αντίστοιχο χρονοδιάγραμμα διασύνδεσης Κορακιάς – Αττικής, αν και αναμενόταν να έχει ορίζοντα υλοποίησης το 2023 (με πλήρη λειτουργία το 2024), πλέον βρίσκεται στον αέρα, μετά το αδιέξοδο σε τεχνικό επίπεδο ανάμεσα στο Υπουργείο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Με αυτά τα δεδομένα καθίσταται σαφές ότι η πέραν του 2019 συνέχιση λειτουργίας  του  ΑΗΣ Λινοπεραμάτων θα φέρει τη χώρα μας αντιμέτωπη με βαριά πρόστιμα.

Το καθεστώς αυτό δε μπορεί να συνεχιστεί. Χρόνια τώρα δοκιμάζονται τα όρια και οι αντοχές του φυσικού περιβάλλοντος και της κοινωνίας. Από τη μια, η περιβαλλοντική επιβάρυνση των Λινοπεραμάτων, που διαχρονικά έχει αιχμαλωτίσει το Μαλεβίζι σε συνθήκες υποβάθμισης, στασιμότητας και άτυπης ομηρίας. Από την άλλη, η αδήρητη ανάγκη ενεργειακής ασφάλειας του νησιού, ειδικά το καλοκαίρι, στη διάρκεια του οποίου η ζήτηση είναι μεγάλη και οι διακυμάνσεις υψηλές, καθώς η Κρήτη αποτελεί κατεξοχήν τουριστικό προορισμό.

Πρέπει άμεσα και συντονισμένα, Τοπική Αυτοδιοίκηση Α΄και Β’ Βαθμού, Βουλευτές, φορείς, να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια παρέμβασης σε Υπουργείο, ΡΑΕ, ΑΔΜΗΕ, προκειμένου να εξασφαλιστεί και να επιταχυνθεί η υλοποίηση ολοκληρωμένου και ασφαλούς ενεργειακού συστήματος, που θα συνδέει την Κρήτη με το ηπειρωτικό δίκτυο. Εξίσου συντονισμένα πρέπει να εξασφαλιστεί η δέσμευση για πλήρη απομάκρυνση των υφιστάμενων ρυπογόνων μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από την περιοχή, αλλά και η δέσμευση για καμία προσθήκη νέων μονάδων στα Λινοπεράματα.

 Εξάλλου, κι ο  χωροταξικός σχεδιασμός που έχει καταστεί, επιτέλους, εδώ και μερικούς μήνες νόμος του κράτους, προβλέπει την απομάκρυνση των οχλουσών βιομηχανικών εγκαταστάσεων από τα Λινοπεράματα. Υπάρχει όμως συγκεριμένο σχέδιο μεταφοράς αυτών των δραστηριοτήτων; Εάν ναι, πότε και πώς προβλέπεται ότι θα υλοποιηθεί αυτή η προοπτική; Η κοινωνία του Μαλεβιζίου δίκαια ζητά να γνωρίζει ποιο μέλλον επιφυλάσσεται για την ίδια και τα παιδιά της. 

Πόσο, όμως, έχει προετοιμαστεί και θωρακιστεί ο Δήμος Μαλεβιζίου για όλα αυτά; Υπάρχει στρατηγικός σχεδιασμός για την ανάπτυξη της περιοχής την επόμενη μέρα; 

Η αξιοποίηση της Αμμουδάρας και του προστατευμένου υδροβιότοπου του Αλμυρού, η ανάδειξη του φυσικού κάλλους της ευρύτερης περιοχής, η ένταξή τους στη λογική του «Γεωπάρκου Ψηλορείτη» είναι το μέλλον. Οι διαπιστώσεις περί αναγκαιότητας προστασίας και ανάδειξης του φυσικού, πολιτισμικού και ιστορικού περιβάλλοντος πρέπει να γίνουν και πράξεις. Τα λόγια περί συγκριτικών πλεονεκτημάτων πρέπει με επίγνωση των δυσκολιών, αλλά και με έξυπνο και μακρόπνοο σχεδιασμό, να γίνουν έργα. 

(*) Μενέλαος Μποκέας, Bsc Πανεπιστημίου Κρήτης, Msc Alba Business College, Διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού