Η Ιταλία, το ευρώ και η "έξοδος" από τα μνημόνια

Ποια θα είναι η πορεία της χώρας μας μετά το πέρας του τρίτου μνημονίου τον Αύγουστο; Η απάντηση στο ερώτημα είναι εξαιρετικά δύσκολη, καθώς   θα πρέπει να δούμε μέτρα ελάφρυνσης του χρέους έως τότε, ώστε ο  στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα από 3,5% να μειωθεί περίπου στο 2% του ΑΕΠ. Και παράλληλα να δρομολογηθούν δράσεις για ένα νέο παραγωγικό πρότυπο ανάπτυξης, που θα προσελκύσει σωρεία επενδύσεων τα επόμενα χρόνια.

Πέραν, όμως, από το τι πρέπει να γίνει στα εσωτερικά τα δικά μας, ενδέχεται να υπάρξουν κλυδωνισμοί στις δομές της ευρωζώνης εάν η νέα ιταλική κυβέρνηση, που απαρτίζεται από το αντισυστημικό Κίνημα των Πέντε Αστέρων και το δεξιό κόμμα της Λέγκας, προχωρήσει στην υλοποίηση όσων υποσχέθηκε (ακόμη και αν η Ιταλία οδηγηθεί σε νέες εκλογές τα εν λόγω κόμματα φαίνεται ότι θα ενισχυθούν). 

Η ρητορική της, σημειώνει το περιοδικό SPIEGEL θυμίζει τις απειλές του Γιάνη Βαρουφάκη. Γράφει:

"Στην πραγματικότητα, όμως, η επίθεση από τη Ρώμη είναι θρασύτερη και πιο επικίνδυνη. Είναι πιο επικίνδυνη, γιατί η Ιταλία, σε αντίθεση με την πολύ μικρότερη Ελλάδα, θα μπορούσε να στηριχθεί το πολύ για ένα-δύο χρόνια από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό διάσωσης. Στη συνέχεια το ευρώ θα κυλούσε αναπόφευκτα σε μία κρίση, η οποία θα απειλούσε την ίδια την ύπαρξή του, συμπαρασύροντας στην άβυσσο τράπεζες και χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς σε όλον τον κόσμο. Αν η Ελλάδα ήταν ο εκρηκτικός μηχανισμός, η Ιταλία είναι η πυρηνική βόμβα".

Ένα από τα εγκυρότερα think tank στον κόσμο, το Stratfor, αναφέρει ότι πολλές από τις υποσχέσεις της νέας κυβέρνησης είναι πολύ ακριβές. 

“Η  μείωση του φόρου εισοδήματος, η αύξηση των επιδοτήσεων για τις φτωχές οικογένειες και η κατάργηση της πρόσφατης μεταρρύθμισης που αύξανε το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, για παράδειγμα, αναμένεται να αυξήσουν τις δημόσιες δαπάνες ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τα κρατικά έσοδα. Αυτά τα μέτρα θα μπορούσαν επίσης να αυξήσουν το έλλειμμα της Ιταλίας –μια όχι και τόσο μικρή ανησυχία δεδομένου ότι το δημόσιο χρέος της χώρας ξεπερνά το 130% του ΑΕΠ”, τονίζεται στην ανάλυση.

Και σε άλλο σημείο τονίζεται:

“Στις υποσχέσεις και τους στόχους της, η νέα κυβέρνηση της Ιταλίας μοιάζει με αυτήν της Ελλάδας που ανέλαβε την εξουσία στις αρχές του 2015 υποσχόμενη να βάλει τέλος στη λιτότητα και να επαναδιαπραγματευτεί το χρέος της χώρας. (Η ελληνική κυβέρνηση, φυσικά, όχι μόνο δεν κατάφερε να πάρει αυτό που ήθελε, αλλά έπρεπε επίσης να ζητήσει από τους δανειστές της μια ακόμα διάσωση –κάτι που δεν θα ήθελαν οι Ιταλοί ηγέτες).

Όμως η Ιταλία έχει μια πολύ μεγαλύτερη οικονομία απ’ ότι η Ελλάδα. Ως αποτέλεσμα, η προοπτική της αποχώρησής της από την ευρωζώνη αποτελεί πολύ μεγαλύτερη απειλή για τη συνέχεια της νομισματικής ένωσης απ’ ότι η πιθανότητα μιας εξόδου της Ελλάδας. Και ο πραγματικός κίνδυνος για την ευρωζώνη είναι πως οι Ιταλοί ηγέτες γνωρίζουν τη βαρύτητα της χώρας τους και θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν αυτό στη διαπραγματευτική τους στρατηγική. Το πρόβλημα με τις απειλές, όμως -ιδιαίτερα αυτές που αφορούν το οικονομικό μέλλον μιας χώρας- είναι πως θα μπορούσαν να βγουν εκτός ελέγχου και να προκαλέσουν ακούσιες συνέπειες”.

Τα προβλήματα του ευρώ

Η αμερικανική οικονομική ιστοσελίδα zerohedge.com, στην δική της ανάλυση, επισημαίνει ότι η Ιταλία  (περισσότερο από την Ισπανία), θα είχε από καιρό καταρρεύσει, εάν ο Μάριο Ντράγκι, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δηλαδή, δεν αγόραζε τρισεκατομμύρια ιταλικά κρατικά ομόλογα. 

Η εν λόγω ανάλυση αποδίδει όλα τα προβλήματα του ευρωπαϊκού νότου στη δομή του ευρώ, που δεν παρέχει εναλλακτική λύση. “Το ευρώ έχει γίνει ένα κλουβί, μια φυλακή για τις φτωχότερες χώρες της ΕΕ, αλλά αν κοιτάξετε λίγο περισσότερο, είναι επίσης μια φυλακή για τη Γερμανία, η οποία θα αναγκαστεί είτε να διασώσει την Ιταλία είτε να την συντρίψει με τον τρόπο που η Ελλάδα συνθλίβεται”, υπογραμμίζεται χαρακτηριστικά.

Εάν οι χώρες είχαν τη δυνατότητα να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους, σύμφωνα με την ανάλυση, δεν θα υπήρχαν τα σημερινά προβλήματα, τουλάχιστον στη διάσταση, που έλαβαν.

“Εάν θέλετε να ορίσετε το κύριο σφάλμα του ευρώ, είναι ότι: δημιουργεί προβλήματα που δεν θα υπήρχαν αν το ίδιο το κοινό νόμισμα δεν τα προκαλούσε”, επισημαίνει ο αναλυτής, ο οποίος θεωρεί ότι σήμερα η ανάγκη για ένα κοινό νόμισμα έχει εξαφανιστεί, καθώς η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα στον κάθε πολίτη να συναλάσσεται με πλαστικό χρήμα και να λαμβάνει τοπικό νόμισμα από ΑΤΜ.

Πλέον με την αυτόματη προσαρμογή των συναλλαγματικών ισοτιμιών χωρίς τη χρήση οποιουδήποτε άλλου μηχανισμού διαμεσολάβησης, που υπήρχαν κατά την εισαγωγή του ευρώ, όπως αναφέρεται, το ενιαίο νόμισμα είναι εντελώς περιττό. 

“Αλλά το ευρώ είναι εδώ, και πρόκειται να προκαλέσει πολύ περισσότερο πόνο και χάος. Οποιαδήποτε χώρα σκέφτεται να εγκαταλείψει το σύστημα θα τιμωρηθεί σκληρά, ακόμα κι αν αυτό είναι το πιο λογικό πράγμα που πρέπει να κάνουμε”, υπογραμμίζει ο αναλυτής, καταλήγοντας:

“Η Ευρώπη δεν είναι έτοιμη να προχωρήσει στο τέλος του πειράματος. Επειδή έχει επενδύσει τόσα πολλά στη φήμη του ευρώ και επειδή τα πλουσιότερα κράτη και οι τράπεζές τους ωφελούνται ακόμη περισσότερο  από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι φτωχότεροι... 

Το ευρώ επινοήθηκε και εισήχθη, φαινομενικά, για την επίλυση προβλημάτων. Προβλήματα με το διασυνοριακό εμπόριο μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών, με συναλλαγματικές ισοτιμίες. Αλλά αντ' αυτού έχει δημιουργήσει μια εντελώς νέα σειρά προβλημάτων που αποδεικνύονται πολύ χειρότερα από αυτά που έπρεπε να επιλύσει”.

Σύμφωνα με την ανάλυση, πλέον η Ιταλία είναι η μεγάλη απειλή για την ΕΕ. Εάν η νέα κυβέρνηση εφαρμόσει το πρόγραμμα, που εξήγγειλε, η κρίση στην ευρωζώνη θα είναι αναπόφευκτη, όπως και η έξοδος της Ιταλίας από το ευρώ. Εάν τα ιταλικά ομόλογα υποβαθμιστούν αρκετά από τις αγορές, η ΕΚΤ του Ντράγκι δεν θα επιτρέπεται να αγοράζει ιταλικά ομόλογα.

Καλόν είναι όλοι μας να έχουμε στο μυαλό μας τα παραπάνω, καθώς οι εξελίξεις θα έχουν άμεσο αντίκτυπο και στην Ελλάδα και, βέβαια, στο ζωή μας. Όλα τα υπόλοιπα περί “καθαρής” η μη καθαρής εξόδου από τα μνημόνια έχουν αξία μόνο για τις αντιπαραθέσεις των κομμάτων...