ΙΟΒΕ | Μελέτη: Η συμβολή του γκολφ στην ελληνική οικονομία

H νέα μελέτη του ΙΟΒΕ «Η συμβολή του γκολφ στην ελληνική οικονομία» παρουσιάστηκε σήμερα, Δευτέρα 25 Νοεμβρίου 2024 σε διαδικτυακή Συνέντευξη Τύπου, 

Στη μελέτη εξετάζονται η σημασία και τα οφέλη της ανάπτυξης του γκολφ στην ελληνική οικονομία, καταγράφονται τα βασικά μεγέθη του αθλήματος διεθνώς και στην Ελλάδα, προσδιορίζονται οι άμεσες, έμμεσες και προκαλούμενες επιδράσεις από την ανάπτυξη του γκολφ στην Ελλάδα σε όρους ΑΕΠ, απασχόλησης και φορολογικών εσόδων, ενώ αναλύεται η επίδραση στον τουρισμό, στην αγορά κατοικίας και στις τοπικές κοινωνίες.

Όπως προκύπτει από τη μελέτη, η Ελλάδα υστερεί πολύ στην ανάπτυξη του γκολφ παρά τη σημασία του αθλήματος για τον τουρισμό και την ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος. Σήμερα η χώρα μας διαθέτει μόνο 10 γήπεδα γκολφ, τη στιγμή που η Πορτογαλία, ευρωπαϊκή χώρα αντίστοιχου μεγέθους, διαθέτει 113 γήπεδα απολαμβάνοντας σημαντικά οφέλη τόσο σε έσοδα όσο και στην απασχόληση. Η ανάπτυξη του γκολφ στην Ελλάδα θα μπορούσε να επεκτείνει τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου και να προσελκύσει επισκέπτες υψηλού εισοδηματικού επιπέδου, δίνοντας παράλληλα ώθηση στην αγορά ακινήτων, αλλά και να τονώσει τις τοπικές οικονομίες.

Το γκολφ αποτελεί παγκοσμίως μια ιδιαίτερα δυναμική αγορά, με περισσότερους από 62,3 εκατ. αθλητές και 38 χιλ. γήπεδα γκολφ. Εκτός από δημοφιλές άθλημα σε πολλές χώρες, σημαντική είναι η διασύνδεσή του με τον τουρισμό. Η ζήτηση εγκαταστάσεων υψηλών προδιαγραφών, η δυνατότητα πραγματοποίησης ταξιδιών στη διάρκεια του έτους για αγώνες ή για παρακολούθηση διοργανώσεων και το υψηλό εισοδηματικό επίπεδο, αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά των επισκεπτών - αθλητών του γκολφ. Το γκολφ συμβάλλει στην άμβλυνση της έντονης εποχικότητας του τουρισμού, καθώς η βασική περίοδος ενασχόλησης με το άθλημα εντοπίζεται συνήθως την περίοδο από Οκτώβριο μέχρι Μάιο, συμπληρώνοντας έτσι την κύρια τουριστική περίοδο. Η λειτουργία εγκαταστάσεων γκολφ ευνοεί επίσης την ανάπτυξη της αγοράς παραθεριστικής κατοικίας, καθώς και την τοπική οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Επιπλέον, μπορεί να προσφέρει αντιπλημμυρική και αντιπυρική προστασία, ενίσχυση της βιοποικιλότητας, και φιλοξενία εκπαιδευτικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων.

Σε περισσότερες από 200 χώρες σε όλο τον κόσμο υπάρχουν περίπου 38 χιλ. γήπεδα γκολφ, ενώ αρκετά γήπεδα είναι στη φάση υλοποίησης ή προγραμματισμού. Στην Ευρώπη ο αριθμός των γηπέδων πλησιάζει τα 9 χιλ. το 2023, με τα περισσότερα να βρίσκονται στην Αγγλία (2.423 γήπεδα) και στη Γερμανία (1.068 γήπεδα). Οι ΗΠΑ αποτελούν τη χώρα με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη του αθλήματος, με περίπου 27 εκατ. ερασιτέχνες ή επαγγελματίες αθλητές το 2023 και περισσότερα από 16 χιλ. γήπεδα γκολφ. Στην Ευρώπη, οι εγγεγραμμένοι αθλητές γκολφ φτάνουν τα 4,7 εκατ. το 2023, ενώ περίπου το 1,6% του πληθυσμού (ή 13 εκατ. άτομα) εκτιμάται ότι ασχολείται με το άθλημα. Αξιοσημείωτη είναι τα τελευταία χρόνια η απήχηση του αθλήματος σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων, καθώς οι εγγεγραμμένοι αθλητές υπερ-διπλασιάστηκαν μεταξύ 2010 και 2023.

Σημαντικά είναι τα πολλαπλασιαστικά οφέλη στην οικονομία από τη δραστηριότητα γκολφ, όπως αποτυπώνουν στοιχεία σε «ώριμες» αγορές του αθλήματος. Στις ΗΠΑ, η επίδραση στην οικονομία από τη λειτουργία των γηπέδων γκολφ εκτιμάται σε περίπου $226,5 δισεκ. το 2022, υποστηρίζοντας περίπου 1,65 εκατ. θέσεις εργασίας και περισσότερα από $80 δισεκ. σε εισοδήματα από εργασία. Η Ισπανία αποτελεί τον κυριότερο προορισμό για τουρισμό γκολφ στην Ευρώπη. Το 2018 εκτιμάται ότι ο τουρισμός γκολφ προσέλκυσε 1,2 εκατ. ξένους επισκέπτες, ενώ το συνολικό όφελος στην οικονομία έφτασε τα €12,8 δισεκ. Στην Πορτογαλία, όπου το γκολφ αποτελεί μία από τις κυριότερες εκφάνσεις του τουριστικού προϊόντος, τα έσοδα από τον τουρισμό γκολφ στην περιοχή Algarve το 2017 ανήλθαν σε €370 εκατ. με την άμεση και έμμεση επίδραση, σε όρους Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας, να εκτιμώνται σε €500 εκατ. και την επίδραση στην απασχόληση να ξεπερνά τις 16 χιλ. θέσεις εργασίας.  

Στο Ην. Βασίλειο εκτιμήθηκε ότι για κάθε £1 που δαπανάται δημιουργούνται πρόσθετες £1,7 στην οικονομία (πολλαπλασιαστής 2,7). Ισχυρές διασυνδέσεις της δραστηριότητας γκολφ στο Ην. Βασίλειο παρατηρούνται με τον τουρισμό, καθώς το 63% του τομέα τουριστικών υπηρεσιών σχετίζονται με το γκολφ, με δραστηριότητες άθλησης αλλά και με την αγορά ακινήτων, την εκπαίδευση, το εμπόριο και τις κατασκευές.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η επίδραση των γηπέδων γκολφ στην αγορά κατοικίας, καθώς τα γήπεδα γκολφ μπορούν να αναβαθμίσουν το οικιστικό και ευρύτερο περιβάλλον, ενώ μπορούν να αυξήσουν την αξία των ακινήτων με διάφορους τρόπους. Υπολογίζεται ότι οι κατοικίες που βρίσκονται σε εγκαταστάσεις γκολφ έχουν μεγαλύτερη αξία από αντίστοιχες κατοικίες εκτός των εγκαταστάσεων. 

Η Ελλάδα διαθέτει 10 γήπεδα γκολφ σε αυτόνομες εγκαταστάσεις ή σε ξενοδοχειακά συγκροτήματα. Σε λειτουργία βρίσκονται τα γήπεδα στην Αθήνα (Γλυφάδα), τη Μεσσηνία, την Κρήτη, τη Χαλκιδική και την Κέρκυρα, ενώ στη Ρόδο αναμένεται να λειτουργήσει μαζί με ξενοδοχειακή μονάδα. Τα γήπεδα αυτά είναι σχεδιασμένα με προδιαγραφές αντίστοιχες γηπέδων γκολφ στο εξωτερικό και έχουν λάβει πιστοποιήσεις από διεθνείς οργανισμούς του αθλήματος και διακρίσεις, συμβάλλοντας στην αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος, την ενίσχυση της εισερχόμενης τουριστικής κίνησης και την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών. Οι εγγεγραμμένοι αθλητές γκολφ στην Ελλάδα ανέρχονται σε 1.040 το 2023, με περίπου 1 στους 3 να είναι ηλικίας κάτω των 19 ετών. Περισσότεροι, ωστόσο, ασχολούνται με το σπορ ερασιτεχνικά, με τον συνολικό αριθμό τους να ανέρχεται σε περίπου 3,5 χιλ. άτομα. 

Η Ελλάδα υστερεί σημαντικά στην αξιοποίηση του γκολφ ως μέσου προώθησης ενός βιώσιμου υποδείγματος τουριστικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Η σύγκριση με άλλες χώρες της Μεσογείου, όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία, αναδεικνύει αυτή την υστέρηση αλλά και τις δυνατότητες για περαιτέρω ανάπτυξη στη χώρα. Ενώ στην Ελλάδα λειτουργούν σήμερα μόλις 9 γήπεδα, στην Πορτογαλία, χώρα με παρόμοιο μέγεθος, κλίμα και πληθυσμό, έχουν αναπτυχθεί 113 γήπεδα γκολφ. Η αναλογία αθλητών - φίλων του γκολφ ανέρχεται σε 34 άτομα ανά 100 χιλ. κατοίκους, όταν στην Πορτογαλία - χώρα με αντίστοιχο πληθυσμό, αλλά περισσότερα γήπεδα γκολφ -  η αναλογία είναι στα 341 άτομα, γεγονός που υποδεικνύει το περιθώριο ανάπτυξης του αθλήματος στην Ελλάδα. 

Ο μικρός αριθμός των γηπέδων στη χώρα περιορίζει τη δραστηριότητά τους, καθώς η ζήτηση για τουριστικές υπηρεσίες που συνδέονται με το γκολφ έχει άμεση σχέση με τον αριθμό των γηπέδων γκολφ που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους. Η ύπαρξη ικανού αριθμού γηπέδων γκολφ (ιδανικά 4), που αντιστοιχούν σε διαφορετικά επίπεδα δυσκολίας και αθλητικών δεξιοτήτων, θεωρείται προϋπόθεση για την ανάδειξη μιας περιοχής σε προορισμό γκολφ και την προσέλκυση επισκεπτών. 

Στην Ελλάδα η συμβολή του γκολφ στην οικονομία είναι ακόμα σχετικά περιορισμένη. Τα έσοδα από τη λειτουργία των γηπέδων γκολφ το 2022 εκτιμώνται σε πάνω από €10 εκατ., μόνο από τη δραστηριότητα γκολφ, χωρίς τις διασυνδεδεμένες υπηρεσίες φιλοξενίας και εστιατορίων, με σημαντική αύξηση σε σύγκριση με το 2019 (€6,35 εκατ.) Αντίστοιχα, ο συνολικός αριθμός των επισκεπτών της χώρας που αθλούνται στα γήπεδα γκολφ εκτιμώνται σε περίπου 50 χιλ. 

Η συνολική συμβολή των εγκαταστάσεων γκολφ σε όρους ΑΕΠ από τη λειτουργία των γηπέδων, καθώς και τις ευρύτερες επιδράσεις στον τουρισμό, εκτιμάται σε €111,4 εκατ. Σε όρους απασχόλησης, η συνολική επίδραση εκτιμάται σε περίπου 4,3 χιλ. θέσεις εργασίας, με τις περισσότερες από αυτές να σχετίζονται με την τουριστική δαπάνη των επισκεπτών. Επίσης, η κατασκευή ενός γηπέδου γκολφ μπορεί να συνεισφέρει επιπλέον €25 εκατ. σε όρους ΑΕΠ συνολικά κατά την κατασκευή τους, στηρίζοντας έως και 250 θέσεις εργασίας ευρύτερα στην οικονομία.

Εκτός από τις οικονομικές επιδράσεις,  επηρεάζεται θετικά και η δομή του τουριστικού προϊόντος. Η λειτουργία ξενοδοχειακών συγκροτημάτων με εγκαταστάσεις γηπέδων γκολφ συμβάλλει στην επιμήκυνση της ζήτησης για τουριστικές υπηρεσίες κατά τις περιόδους χαμηλής ζήτησης. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της λειτουργίας της Costa Navarino όπου οι αφίξεις εξωτερικού (εκτός καλοκαιρινής περιόδου) στον αερολιμένα «Καπετάν Βασ. Κωνσταντακόπουλος» έχουν 10πλασιαστεί από το 2010. Επιπλέον, τα οφέλη διαχέονται και στην ευρύτερη περιοχή, καθώς οι αφίξεις αλλοδαπών στα ξενοδοχειακά καταλύματα της Π.Ε. Μεσσηνίας είναι περίπου 6 φορές υψηλότερες το 2023 σε σχέση με το 2012. 

Η περαιτέρω ανάπτυξη του γκολφ στην Ελλάδα μπορεί να προσφέρει αξιοσημείωτα οφέλη, αλλά έρχεται αντιμέτωπη με σημαντικές προκλήσεις. Απαιτείται μια κρίσιμη μάζα γηπέδων για να προσδιοριστεί μια περιοχή ως προορισμός για γκολφ. Χρειάζονται κατάλληλες υποδομές και καλές διεθνείς διασυνδέσεις για τη μεταφορά των επισκεπτών προς τα γήπεδα όχι μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες._