Γιάννης Παράσχης: Οι θετικές επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού δεν είναι δεδομένες τα επόμενα χρόνια

Οι θετικές επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού μετά την πανδημία, δεν θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες για τα επόμενα χρόνια, τόνισε ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ Γιάννης Παράσχης, μιλώντας στο ετήσιο Συνέδριο του ΣΕΤΕ, με τίτλο “Shaping the Future of Tourism”, που πραγματοποιείται σήμερα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Για να μπορέσει να διατηρήσει και να ενισχύσει τη θέση του ο κλάδος, υπογράμμισε ο κ.Παράσχης, απαιτούνται ξεκάθαρες θεσμικές παρεμβάσεις για τη μετάβαση του τουρισμού σε ένα βιώσιμο και ολοκληρωμένο μοντέλο ανάπτυξης.

Οι επιδόσεις το 2024

Στην αρχή της ομιλίας του ο κ.Παράσχης έδωσε επιγραμματικά στοιχεία για την επίδοση του ελληνικού τουρισμού το 2024, που ήταν καλύτερη από το 2023.

"Παρά τις γεωπολιτικές αναταράξεις και τις προκλήσεις της Ευρωπαϊκής οικονομίας, η Ελλάδα κατάφερε να διατηρήσει τον τουρισμό της σε σταθερή τροχιά ανάπτυξης", είπε.

Τα στοιχεία:

• Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΝΣΕΤΕ και της Τράπεζας της Ελλάδος για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου, οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 9,3%, ενώ τα έσοδα σε ονομαστικές τιμές υπολείπονται μεν του ρυθμού αύξησης των αφίξεων, αλλά και αυτά ήταν υψηλότερα του 2023 κατά 4,1%.
• Η συνδρομή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία παραμένει πολύ σημαντική:

** Οι τουριστικές επενδύσεις, όντας το 2023 διπλάσιες του 2019 με 5.1 δισ. ευρώ, συμβάλουν στην μείωση του επενδυτικού κενού το οποίο παραμένει ένα διαρθρωτικό πρόβλημα της Ελληνικής Οικονομίας.
** Η άμεση συμβολή αφορά στο 13% του ΑΕΠ, ενώ η έμμεση φτάνει το 30%
** Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις καλύπτουν το 63.8% του ελλειμματικού ισοζυγίου αγαθών, και αυτό ένα διαχρονικό πρόβλημα της οικονομίας μας
** Ως προς την αγορά εργασίας, στο τρίτο τρίμηνο ο τουρισμός κάλυπτε άμεσα το 16,4% της απασχόλησης, ενώ άμεσες και έμμεσες θέσεις  αντιστοιχούν περίπου στο ένα τρίτο του συνόλου.

Όσον αφορά στις ευρύτερες τάσεις, που διαμορφώνονται, όπως είπε ο κ.Παράσχης, οι μήνες εκτός αιχμής δείχνουν σημάδια σημαντικής βελτίωσης σε αφίξεις αλλά και εισπράξεις, κάτι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό για την προσπάθεια επιμήκυνσης της σεζόν. Η ευαισθησία και άμεση απόκριση των καταναλωτών στη σχέση value for money του τουριστικού προϊόντος αυξάνεται συνεχώς. Το είδαμε φέτος στους καλοκαιρινούς μήνες αιχμής, αλλά και συγκεκριμένους προορισμούς των Κυκλάδων. Οι επισκέπτες αναζητούν αυθεντικές εμπειρίες, βιωσιμότητα και υψηλή ποιότητα υπηρεσιών.

Οι 5 άξονες 

Ο προγραμματισμός δράσεων του ΣΕΤΕ στηρίζεται σε πέντε βασικούς άξονες – προτεραιότητες, τόνισε ο κ.Παράσχης. Είναι:

1. Επενδύσεις και ανταγωνιστικότητα

2. Ενίσχυση υποδομών

3. Καθιέρωση των DMO’s για διαχείριση και προβολή προορισμών

4. Βελτίωση της απασχόλησης και τα θέματα της αγοράς εργασίας

5. Βιωσιμότητα

Για τη θωράκιση της ανταγωνιστικότητας και του θετικού επενδυτικού κλίματος ξεχωρίζουμε 4 κρίσιμα επιμέρους ζητήματα, τόνισε ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ. Είπε:

Για τη χωροταξία

Ο χωροταξικός σχεδιασμός είναι, ίσως, το πιο κρίσιμο αλλά και το πιο χρονίζον ζήτημα αναφορικά με την προσέλκυση επενδύσεων, την ασφάλεια δικαίου και την καταπολέμηση της παραβατικότητας στην δόμηση. Το περασμένο καλοκαίρι έγινε ένα σημαντικό βήμα με την κατάθεση προς διαβούλευση του Ειδικού Χωροταξικού για τον Τουρισμό.

Ως ΣΕΤΕ έχουμε δουλέψει εντατικά για τους σκοπούς της διαβούλευσης με την επιτροπή χωροταξίας μας και καταθέσαμε ουσιώδεις προτάσεις. Στο σημείο, αυτό θέλω και από το βήμα αυτό να ευχαριστήσω τον Κώστα Κωνσταντινίδη και τα μέλη της επιτροπής για την εξαιρετικό τους έργο.

Θεωρούμε πολύ σημαντικό  αυτήν τη φορά η προσπάθεια για την ψήφιση του χωροταξικού να μην μείνει στη μέση, καθώς  ένα χωροταξικό με κάποιες ελλείψεις είναι καλύτερο από την έλλειψη χωροταξικού.

Για τη ρύθμιση της βραχυχρόνιας μίσθωσης

Η άνοδος της βραχυχρόνιας μίσθωσης έχει δημιουργήσει νέες ευκαιρίες αυξάνοντας σημαντικά την φέρουσα ικανότητά των προορισμών, αλλά και μεγάλες προκλήσεις που επιτακτικά – αλλά χωρίς αφορισμούς – καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Απαιτείται ένα πλαίσιο κανόνων που θα αποτρέπουν τον αθέμιτο ανταγωνισμό και τις στρεβλώσεις στην αγορά στέγης, αλλά και την υπερσυγκέντρωση τουριστικών ροών σε προορισμούς χωρίς έλεγχο.

Στην κατεύθυνση αυτή, έχουν γίνει σημαντικά βήματα το τελευταίο διάστημα. Ο νόμος που ψηφίστηκε πριν από έναν χρόνο διαμόρφωσε ένα σαφές πλαίσιο φορολόγησης διαχωρίζοντας την επαγγελματική δραστηριότητα από τη περιστασιακή ιδιωτική εκμετάλλευση την οποία προσδιορίζει ρητά, ενώ δίνει περαιτέρω δυνατότητες για περιορισμό των ημερών μίσθωσης σε κορεσμένες περιοχές.

Με το φετινό νομοσχέδιο του Υπ. Τουρισμού εισάγονται λειτουργικές προδιαγραφές. Ενώ με τον τελευταίο  φορολογικό νόμο μπαίνουν πρόσθετοι όροι αναφορικά με τις πλατφόρμες και αναστέλλονται άδειες σε 3 διαμερίσματα της πρωτεύουσας. Υπό την προϋπόθεση επάρκειας ελεγκτικών μηχανισμών θεωρούμε ότι το θεσμικό πλαίσιο που διαμορφώνεται κινείται στη σωστή κατεύθυνση για να διασφαλίσουμε τις θετικές επιδράσεις αποφεύγοντας τις αρνητικές συνέπειες από  τη βραχυχρόνια μίσθωση.

Το ζήτημα της φορολογίας

Η φορολόγηση του κλάδου παραμένει ένα ευαίσθητο ζήτημα που μας ανησυχεί ιδιαίτερα. Δεν μπορεί η θετική πορεία του ελληνικού τουρισμού να αποτελεί την αιτιολογική βάση για την επιβολή βαρών. Ο φόρος διαμονής – ένα μέτρο προσωρινό καθαρά εισπρακτικού και δημοσιονομικού χαρακτήρα – αντικαταστάθηκε πέρυσι από το Τέλος Ανθεκτικότητας στην Κλιματική Κρίση,αυξημένο για την καλοκαιρινή σεζόν σε ποσοστό 150-200%. Το συγκεκριμένο τέλος αυξήθηκε ξανά φέτος πριν συμπληρωθεί ένα έτος,χωρίς απολογισμό για τα έσοδα που εισπράχθηκαν και την ανταποδοτικότητα σε έργα και δράσεις.  

Ταυτόχρονα αυξάνεται το δικαίωμα των δήμων για το τέλος παρεπιδημούντων από 0,50% σε 0,75%. Η αύξηση των τελών αυτών αποφασίστηκε χωρίς διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς και χωρίς να έχουν μελετηθεί οι συνέπειες στην ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος.

Επαναλαμβάνω ότι αναγνωρίζουμε την ανάγκη για την αποκατάσταση των ζημιών από τις φυσικές καταστροφές που έπληξαν και θα εξακολουθούν να πλήττουν τη χώρα ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, η χρηματοδότηση των δαπανών αυτών δεν μπορεί να είναι ευθύνη μόνο ενός κλάδου της ελληνικής οικονομίας. Το ζήτημα των τελών και άλλων φόρων, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, πρέπει να επανεξεταστεί, και σε κάθε περίπτωση η πάγια θέση του ΣΕΤΕ είναι ότι τα όποια ποσά εισπράττονται από τα τέλη πρέπει να διοχετεύονται στην αναβάθμιση των υποδομών και της λειτουργίας των προορισμών σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.            

Πρόσβαση των τουριστικών επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση και αναπτυξιακά προγράμματα

Σύμφωνα με τα στοιχεία των μελών μας, το ποσοστό απόρριψης αναπτυξιακών σχεδίων που έχουν υποβληθεί από τουριστικές επιχειρήσεις στις πρόσφατες προκηρύξεις αγγίζει το 90%. Το γεγονός αυτό προβληματίζει ιδιαίτερα. Απαιτείται ένα σωστό μείγμα φοροαπαλλαγών, επιδοτούμενης χρηματοδότησης, αλλά και άμεσων ενισχύσεων, το οποίο θα ανταποκρίνεται  στις ανάγκες των μεγάλων, αλλά κυρίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του τουριστικού τομέα.

Απαιτείται ουσιαστική αναθεώρηση στην προσέγγιση των  αναπτυξιακών προγραμμάτων, αν θέλουμε να στηρίξουμε ουσιαστικά την ποιοτική αναβάθμιση των τουριστικών επιχειρήσεων και τη μετάβασή τους στην πράσινη και ψηφιακή λειτουργία.

Μετά την ανταγωνιστικότητα, το δεύτερο μεγάλο θέμα είναι αυτό των Υποδομών, για το οποίο υπάρχει έντονος προβληματισμός το τελευταίο διάστημα. Όσο οι ιδιωτικές επενδύσεις στον τουρισμό αυξάνονται, αλλά και τάσεις όπως η βραχυχρόνια μίσθωση ή η κρουαζιέρα αυξάνουν τις τουριστικές ροές, χωρίς οι δημόσιες υποδομές να μπορούν να ακολουθήσουν το πρόβλημα στις τοπικές κοινωνίες, αλλά και αναφορικά με την σχέση ποιότητας και τιμής του τουριστικού προϊόντος, θα οξύνεται.

Εδώ, θα ήθελα να επαναλάβω τις εκατοντάδες των σχετικών προτάσεων για υποδομές  που έχουμε καταθέσει μέσα από το «Στρατηγικό Σχέδιο | Ελληνικός Τουρισμός 2030». Προφανώς, νέες υποδομές δεν μπορούν να κατασκευαστούν και να λειτουργήσουν από τη μία στιγμή στην άλλη. Για αυτό πιστεύουμε ότι πέραν των έργων, ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί σε καινοτόμες επιχειρησιακές λύσεις και χρήση της τεχνολογίας.

Τα slots στην πρόσβασης  στην Ακρόπολη αποτελούν ένα πολύ ενθαρρυντικό παράδειγμα για το πώς μπορούμε να βελτιώσουμε την λειτουργία τουριστικών προορισμών με αποτελεσματικές επιχειρησιακές παρεμβάσεις.

Για να υπάρξουν, όμως, ουσιαστικές παρεμβάσεις στη λειτουργία των προορισμών, η θέσπιση και λειτουργία σοβαρών DMOs, είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι οι DMOs έρχονται να καλύψουν ένα κενό στρατηγικής διαχείρισης και όχι μόνο προώθησης του προορισμού, φέρνοντας σε επαφή όλους τους τοπικούς παράγοντες.

Παρά τη σημασία τους, οι DMOs δεν έχουν αναπτυχθεί με την ταχύτητα που απαιτείται στη χώρα μας. Ελλείψεις σε χρηματοδότηση, υποδομές, και κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό συχνά υπονομεύουν την αποτελεσματικότητά τους. Αν λειτουργήσουν σωστά, μπορούν να αλλάξουν το παιχνίδι, διασφαλίζοντας ότι οι τουριστικοί προορισμοί θα είναι εξίσου ελκυστικοί και για τους κατοίκους και για τους επισκέπτες. Γι’ αυτό και απαιτείται να γίνουν ακόμα πιο γενναία βήματα στη θεσμική τους κατοχύρωση και τη διασφάλιση πόρων με ουσιαστική εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα.

Ο τέταρτος πυλώνας  αφορά στα  εργασιακά ζητήματα τα οποία αποτελούν μια διαρθρωτική πρόκληση όχι μόνο για τον τουρισμό αλλά για το σύνολο της ελληνικής και Ευρωπαϊκής Οικονομίας, όπως αναδεικνύει με ιδιαίτερη έμφαση η έκθεση Draghi.

Για τα εργασιακά έχουμε μια ευρεία ατζέντα συνεργασίας με την κυβέρνηση και τους λοιπούς κοινωνικούς εταίρους. Τα κύρια θέματα αφορούν στο ζήτημα επάρκειας ανθρώπινου δυναμικού και:

• τη βελτίωση της ελκυστικότητας της αγοράς εργασίας σε σχέση με ομάδες εργαζομένων, όπως συνταξιούχοι, γυναίκες, φοιτητές, Έλληνες που εργάζονται στο εξωτερικό, κ.λπ.
• στα προγράμματα upskilling και reskilling του εργατικού δυναμικού,
• τη βελτίωση της διαδικασίας των μετακλήσεων
• αλλά και το θέμα των ασφαλιστικών εισφορών, στο οποίο είχαμε πρόσφατα θετικές εξελίξεις.

Ειδικά τούς τελευταίους δύο μήνες υπήρξαν δυο κρίσιμες πρωτοβουλίες του Υπουργείου Εργασίας σε σχέση με τον κατώτατο μισθό, αλλά και την έναρξη εφαρμογής της ψηφιακής κάρτας εργασίας στα καταλύματα. Τόσο ο αριθμός όσο και η βαρύτητά των ζητημάτων αυτών αναδεικνύουν  την κρισιμότητα της αγοράς εργασίας για τον τουρισμό.

Ένα είναι σαφές. Οι εργαζόμενοι αποτελούν το κρίσιμο κεφάλαιο του τουριστικού κλάδου. Ο σεβασμός των δικαιωμάτων των εργαζομένων και οι καλές συνθήκες εργασίας  αποτελούν για τον ΣΕΤΕ αδιαπραγμάτευτες αρχές.

Ταυτόχρονα, οι όποιες προσαρμογές στα εργασιακά πρέπει να συνεκτιμούν την ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, την πίεση του πληθωρισμού, αλλά και τις αντοχές των επιχειρήσεων.

Για τη διασφάλιση του υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος, είναι σημαντικό η πολιτεία να εντείνει τους ελέγχους της, όχι μόνο προς όφελος των εργαζομένων, αλλά και προς όφελος της χρηστής επιχειρηματικότητας που συμμορφώνεται με τους νόμους και σέβεται τους κανόνες.

Για τον ΣΕΤΕ, ο κοινωνικός διάλογος και η διαβούλευση, είναι στοιχεία απαραίτητα, για να μπορέσουμε μαζί, χωρίς αιφνιδιασμούς, κυβέρνηση, εργαζόμενοι και επιχειρήσεις να εργαστούμε προς όφελος του ελληνικού τουρισμού.

Αναφερόμενος στις ευκαιρίες και προκλήσεις του αύριο και τον 5ο και κύριο άξονα, αυτόν της βιωσιμότητας που βρίσκεται και στο επίκεντρο του φετινού συνεδρίου, ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ είπε:

Μπορεί η Ελληνική οικονομία και ο κλάδος μας να κινούνται τα τελευταία χρόνια με θετικούς ρυθμούς, και σε πολλές περιπτώσεις καλύτερα από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, αλλά θα ήταν αφελές να πιστεύουμε ότι οι εξαιρετικά πολύπλοκες έως και επικίνδυνες εξελίξεις στο ευρύτερο διεθνές περιβάλλον θα μας αφήσουν ανεπηρέαστους.

Ειδικά δε την τουριστική δραστηριότητα που είναι εξόχως εξωστρεφής και εξαγωγική.

Αναφέρω σε τίτλους μερικές από τις εξελίξεις αυτές:

• Πολεμικές Συρράξεις στην γειτονιά μας
• Νέα Αμερικανική Διοίκηση
• Προστατευτισμός, δασμοί, αναστροφή της παγκοσμιοποίησης
• Δυσμενές πολιτικό και οικονομικό κλίμα σε Γερμανία και Γαλλία  
• Νέα Ευρωπαϊκή επιτροπή, φθίνουσα ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής οικονομίας και σκεπτικισμός για τη πράσινη μετάβαση

Πέρα από την απαιτούμενη εσωτερική θωράκιση του κλάδου, λοιπόν, στο περιβάλλον αυτό, το γεγονός ότι η χώρα μας έχει την τύχη να ηγείται στη διαμόρφωση των  ευρωπαϊκών θέσεων σε θέματα Μεταφορών και Βιώσιμου Τουρισμού είναι κάτι πάρα πάνω από ευτυχής συγκυρία. Με την ευκαιρία αυτή, θέλω να καλωσορίσω και να συγχαρώ και από βήματος τον Έλληνα επίτροπο Απόστολο Τζιτζικώστα, τον οποίον θα ακούσουμε σε λίγο με μεγάλη προσοχή.

Στην ίδια κατεύθυνση, και πέραν των ευρωπαϊκών συνόρων, στηρίζουμε την υποψηφιότητα του πρώην Υπουργού Τουρισμού, Χάρη Θεοχάρη, για τη θέση του Γενικού Γραμματέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, και του ευχόμαστε καλή επιτυχία.

Σε πείσμα των μεγάλων διεθνών προκλήσεων πιστεύουμε ότι η χώρα μας, κεφαλαιοποιώντας το πολύ ισχυρό της brand, διαθέτει μεγάλες δυνατότητες να προσαρμοστεί στις νέες τάσεις και να εξασφαλίσει την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού με όρους βιωσιμότητας.

Η έννοια της βιωσιμότητας δεν είναι πια απλώς μια τάση ή μια θεωρητική επιδίωξη, αλλά μια αναγκαιότητα για την επιβίωση και την εξέλιξη του κλάδου. Όπως έδειξε και η έρευνα μας που θα παρουσιαστεί λίγο αργότερα, οι βασικές προκλήσεις και ανησυχίες των συμπολιτών μας στις οποίες καλούμαστε να απαντήσουμε, πέραν από τις οικονομικές επιπτώσεις του τουρισμού και τις επιδόσεις σε αφίξεις και έσοδα, συνοψίζονται στο τρίπτυχο:

• Περιβαλλοντικό αποτύπωμα
• Εργασιακό περιβάλλον, και
• Κοινωνικό μέρισμα

Στο τρίπτυχο αυτό και πέραν από τις θέσεις και τα αιτήματα του ΣΕΤΕ απέναντι στην πολιτεία, αναλαμβάνουμε δράση ως υπεύθυνος κοινωνικός εταίρος με το πρόγραμμα METRON Sustainable Tourism.

Το METRON αποτελεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην λογική της εθελοντικής αυτορρύθμισης για την μετάβαση των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων στην βιώσιμη λειτουργία. Ήταν μια περσινή μας δέσμευσή η οποία φέτος γίνεται πράξη μέσα από την πιλοτική εφαρμογή των τελευταίων μηνών σε επιλεγμένες επιχειρήσεις.

Η βιώσιμη ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού πρέπει να βασίζεται σε ένα όραμα που συνδυάζει την Ανταγωνιστικότητα με την Υπευθυνότητα. Ο ΣΕΤΕ, ως η φωνή της μεγάλης τουριστικής οικογένειας στην Ελλάδα, δεσμεύεται να ενώνει δυνάμεις, να συνθέτει απόψεις, να ηγηθεί αυτής της προσπάθειας με Σύνεση και Υπευθυνότητα, χωρίς εσωστρέφεια και παρωχημένες συνδικαλιστικές λογικές του παρελθόντος. Να συνεργαστεί με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και να συνεχίσει να στηρίζει με συνέπεια τις επιχειρήσεις αλλά και τους εργαζόμενους του κλάδου.

Κλείνοντας, ο κ.Παράσχης κάλεσε τα μέλη του ΣΕΤΕ να δουν "το βιώσιμο μέλλον του ελληνικού τουρισμού ως μια κοινή υπόθεση, μια συλλογική πρόκληση αλλά και μια μοναδική ευκαιρία να δείξουμε τι μπορούμε να πετύχουμε όταν συνδυάζουμε το όραμα με τη δράση".

Ας κάνουμε τον ελληνικό τουρισμό σημείο αναφοράς και βέλτιστης βιώσιμης πρακτικής, κατέληξε την ομιλία του ο κ.Παράσχης.