Αποκαλυπτήρια της προτομής του Μίνωα Καλοκαιρινού, του πρώτου ανασκαφέα του Ανακτόρου της Κνωσού

TornosNews.gr 04.03.2019 | 10:28

Τα αποκαλυπτήρια της προτομής του πρώτου ανασκαφέα του Μινωικού Ανακτόρου της Κνωσού του Μίνωα Καλοκαιρινού έγιναν από τον Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη, τον Δήμαρχο Ηρακλείου Βασίλη Λαμπρινό, παρουσία του Αρχιεπισκόπου, θεσμικών εκπροσώπων, Αρχαιολόγων, Πανεπιστημιακών, συγγενών του Μίνωα Καλοκαιρινού και πλήθος κόσμου. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν σε κλίμα χαράς και συγκίνησης στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού και όπως τόνισε ο Περιφερειάρχης, ο Δήμαρχος, και οι άλλοι ομιλητές, ήταν μια οφειλόμενη απόδοσης τιμής που γίνεται με καθυστέρηση στον πρώτο ανασκαφέα του Μινωικού Ανακτόρου, στον άνθρωπο που με το έργο του “έδειξε τον δρόμο” της ανασκαφικής έρευνας στον Έβανς, στο εμβληματικό μνημείο της Κρητικής και παγκόσμιας κληρονομιάς. Παράλληλα για την απόδοση τιμής, ο κ Αρναουτάκης, ο κ Λαμπρινός, ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κκ Ειρηναίος, οι βουλευτές Σωκράτης Βαρδάκης, Νίκος Ηγουμενίδης και άλλοι θεσμικοί εκπρόσωποι ευχαρίστησαν θερμά την ομάδα των πολιτών που ανέλαβε την πρωτοβουλία αλλά και τους ανθρώπους, τους χορηγούς -επιχειρηματίες που ανέλαβαν τις δαπάνες.

Στον χαιρετισμό του ο Περιφερειάρχης αναφερόμενος μεταξύ άλλων στην σημαντικότητα του Μίνωα Καλοκαιρινού είπε, ότι, «για την Περιφέρεια Κρήτης η σημαντική πολιτιστική κληρονομιά του νησιού μας, η ιδιαίτερη ιστορική και πνευματική μας παράδοση, αποτελεί μια ξεχωριστή πηγή πλούτου, την οποία έχουμε υποχρέωση να αναδείξουμε και να διαφυλάξουμε. Στόχος μας να μεταλαμπαδεύσουμε τα ιδανικά της Κρήτης, όπως αυτά διαμορφώνονται στο πέρασμα των χρόνων, στη νέα γενιά του τόπου μας. Να ενθαρρύνουμε τους νέους και τις νέες να ασχοληθούν με την τοπική ιστορία, με τα τοπικά πολιτιστικά πράγματα».

Ο κ. Αρναουτάκης, απευθυνόμενος στην επιτροπή πολιτών ανέφερε: «Η πρωτοβουλία σας για την απόδοση της αρμόζουσας τιμής στο Μίνωα Καλοκαιρινό, εδώ στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού αξίζει θερμά και ειλικρινή συγχαρητήρια. Πρόκειται για μια συμβολική κίνηση, καθώς από σήμερα δίπλα στην προτομή του Έβανς θα στέκεται η προτομή του πρώτου λαμπαδηδρόμου που φώτισε τα ερείπια ενός πολιτισμού, που διέδωσε το όνομα της Κρήτης στον κόσμο. Θερμά συγχαρητήρια επίσης σε όλους τους γλύπτες που συμμετείχαν στον καλλιτεχνικό διαγωνισμό αλλά και ιδιαίτερα στον Αλτίν Πατσέλη για την τελική επιλογή.»

Ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός στον δικό του χαιρετισμό αναφέρθηκε στην σημαντική συμβολή και αποκάλυψη της Κνωσού από τον Μίνωα Καλοκαιρινό, δίδοντας συγχαρητήρια στην επιτροπή πρωτοβουλίας.

Συγκεκριμένα ο κ Λαμπρινός είπε μεταξύ άλλων: «Η οφειλόμενη τιμή στον Μίνωα Καλοκαιρινό, αποτελούσε ένα χρέος όλων των Κρητών προς τον πρώτο ανασκαφέα της Κνωσού. Με τα αποκαλυπτήρια της προτομής του και τις συνακόλουθες εκδηλώσεις, αποκαθίσταται, εν μέρει, μια ιστορική αδικία στο πεδίο της συλλογικής μας πορείας, με την ένταξη αυτής της εξαιρετικής προσωπικότητας, στην χορεία εκείνων των προσώπων που εργάστηκαν με γνώση και με πάθος για την ανάδειξη του μακραίωνου Πολιτισμού μας.

Θερμά συγχαρητήρια στους εμπνευστές αυτών των εκδηλώσεων και στην πρωτοβουλία τους για την δημιουργία προτομής του Μίνωος Καλοκαιρινού, καθώς και στους χορηγούς που συνέβαλαν στην δαπάνη της.»

Επίσης χαιρετισμούς απεύθυναν για τον εμπνευστή, τον πρώτο ανασκαφέα της Κνωσού εκφράζοντας την ικανοποίησή τους για την αποκατάσταση μιας αδικίας και την ευγνωμοσύνη τους προς την επιτροπή των πολιτών οι κ.κ.:

- Β. Συθιακάκη, προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου.

- Gerald Cadogan, ομ. καθηγητής, Αντιπρόεδρος της Βρετανικής Σχολής Αθηνών.

-Κ. Χριστάκης επιμελητής της Αγγλικής αρχαιολογικής σχολής.

Εκ μέρους της επιτροπής μίλησαν:

- Κατερίνα Κόπακα, καθ. προϊστορικής αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης, που αναφέρθηκε στο ιστορικό της ανασκαφής του Μίνωα Καλοκαιρινού και στη μελέτη των καταλοίπων του που φυλάσσονται σήμερα στη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη.

- Ηρακλής Πυργιανάκης, αρχιτέκτων, που μίλησε αναλυτικά για το ιστορικό της ανέγερσης της προτομής, ευχαριστώντας όλους όσοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά της.

- Νίκος Ψιλάκης, Συγγραφέας - Δημοσιογράφος, που αναφέρθηκε στον ρόλο των πολιτών που συγκροτούν άτυπες ομάδες ή επιτροπές προσφέροντας κοινωνικό και πολιτιστικό έργο.

Με συγκίνηση και θερμές ευχαριστίες προς όλους, μίλησε η δισέγγονη του Μίνωα Καλοκαιρινού Μαριέλη Σφακιανάκη.

Σε όλους τους χορηγούς απονεμήθηκαν τιμητικοί έπαινοι φιλοτεχνημένοι καλαίσθητα σε ειδική περγαμηνή στην οποία παρατίθεται το παρακάτω απόσπασμα από επιγραφή του 313 π.Χ.: «ΓΛΑΥΚΙΔΗΣ ΣΩΣΙΠΠΟΥ ΕΙΠΕΝ· ΕΠΕΙΔΗ ΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ ΚΑΛΩΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΤΙΜΩΣ ΕΧΟΡΗΓΗΣΑΝ ΔΕΔΟΧΘΑΙ ΤΟΙΣ ΔΗΜΟΤΑΙΣ ΣΤΕΦΑΝΩΣΑΙ ΑΥΤΟΥΣ ΧΡΥΣΩ ΣΤΕΦΑΝΩ...»

Η ΟΜΑΔΑ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΑΠΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ

Η ομάδα πολιτών που αποφάσισε να αποκαταστήσει μια σοβαρή παράλειψη της Πολιτείας, να ανεγείρει την προτομή του πρώτου ανασκαφέα της Κνωσού Μίνωα Α. Καλοκαιρινού μέσα στον αρχαιολογικό χώρο που ο ίδιος ανακάλυψε πριν από 140 χρόνια, είναι η Κατερίνα Κόπακα, ο Γιώργος Νικολακάκης, ο Νίκος Ψιλάκης, ο Ηρακλής Πυργιανάκης, ο Ανδρέας Μανιός, ο Βεγγάλης Καπετανάκης.

Όλα ξεκίνησαν το 1913, τότε που η Κρήτη γιόρταζε τα 100 χρόνια από την Ένωσή της με την Ελλάδα. Ανάμεσα στις πολλές εκδηλώσεις εκείνης της χρονιάς ήταν και ένα υψηλού επιπέδου επιστημονικό συνέδριο με τον τίτλο «Τέχνη και Πολιτισμός στα χρόνια της Ένωσης», που είχε οργανωθεί από την Ενορία Παναγίτσας Μασταμπά Ηρακλείου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ Κρήτης και την αμέριστη συμπαράσταση της Περιφέρειας Κρήτης, με επιχορήγηση της οποίας εκδόθηκαν και τα Πρακτικά του. Ανάμεσα στα θέματα που συζητήθηκαν ήταν ανάγκη να τιμηθεί ο πρωτοπόρος για την εποχή του λόγιος που, χωρίς ειδικές γνώσεις, άρχισε να σκάβει τον λόφο Τσελεμπή Κεφάλα, όπου πίστευε ότι βρίσκονταν τα κατάλοιπα της Κνωσού. Τις επόμενες μέρες συγκροτήθηκε η άτυπη επιτροπή πρωτοβουλίας, στην οποία συμπεριελήφθησαν συμβολικά ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, ο Δήμαρχος, ο Περιφερειάρχης. Η επιτροπή , όπως έγινε γνωστό, αν και θα μπορούσε να αναζητήσει κρατική χρηματοδότηση η επιτροπή προτίμησε να συγκεντρώσει το σοβαρό ποσόν που απαιτούνταν για την ολοκλήρωση του έργου της από ιδιώτες, όπως και έγινε τελικά, χωρίς να επιβαρύνει ούτε με ένα ευρώ το δημόσιο ταμείο. Είκοσι περίπου πολίτες και επιχειρήσεις του νησιού ανταποκρίθηκαν πρόθυμα στο κάλεσμά της.Χρειάστηκε να πραγματοποιηθούν πολλές συνεδριάσεις και να εξασφαλιστεί η συναίνεση και η συνεργασία της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, που πρόθυμα έδωσε τη συγκατάθεσή της.

Ακολούθησε πανελλήνιος διαγωνισμός γλυπτικής με ευθύνη της Εταιρείας του Πανεπιστημίου Κρήτης και συμμετοχή του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, εκπρόσωποι του οποίου συμμετείχαν στην επιτροπή αξιολόγησης των έργων εξασφαλίζοντας το αδιάβλητο της διαδικασίας. Στον διαγωνισμό αυτό συμμετείχαν 17 καλλιτέχνες και το πρώτο βραβείο δόθηκε στην πρόταση του κ. Αλτίν Πατσέλη.”

Ο ΜΙΝΩΑΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΑΝΑΣΚΑΦΕΑΣ ΤΗΣ ΚΝΩΣΟΥ

O Mίνως Α. Kαλοκαιρινός γεννήθηκε στο Ηράκλειο το 1843, τέλειωσε το Γυμνάσιο στη Σύρο, και σπούδασε στη Νομική Σχολή Αθηνών. Υπήρξε επιτυχημένος επιχειρηματίας στους τομείς του εμπορίου, της σαπωνοποιίας, της αμπελοκαλλιέργειας και της οινοποιίας. Yπεύθυνος αστός πολίτης και προεστός, ο ίδιος διετέλεσε Έφορος και Ταμίας των Σχολείων Ηρακλείου, μεταφραστής στο Υποπροξενείο της Αγγλίας και Υποπρόξενος της Ισπανίας στην ίδια πόλη.

Ο Καλοκαιρινός υπήρξε όμως, επίσης, ένας διανοούμενος και οραματιστής, με έφεση στους κλασικούς συγγραφείς και πάθος για τα αρχαία κρητικά μνημεία, ιδίως τα κνωσιακά. Ακολουθώντας, ακριβώς, τον Όμηρο, πραγματοποίησε το τολμηρό, καινοτόμο έργο ζωής του: την πρώτη, έστω περιορισμένη, ανασκαφή στο Ανάκτορο της Κνωσού το 1878/79, είκοσι περίπου χρόνια πριν το ξεκίνημα της συστηματικής διερεύνησής του από τον Άρθουρ Έβανς.

Ο ίδιος όχι μόνο επέλεξε τον ακόμη τότε άσημο λόφο της Κεφάλας του Τσελεμπή, όπου βρίσκεται το ανάκτορο, αλλά και ταύτισε το κτήριο που αποκάλυψε τμηματικά εκεί με το “Βασίλειον Μέγαρον Μίνωος του Πρώτου”. Φρόντισε επιπλέον, επίμονα, να κάνει διεθνώς γνωστά τα ευρήματά του, για παράδειγμα δωρίζοντας πίθους από τις Δυτικές Αποθήκες σε μεγάλα μουσεία του κόσμου (Λούβρο, Βρετανικό, Μουσείο Αθηνών...). Σηματοδότησε έτσι την έρευνα για την Προϊστορία της Κρήτης, που παρέμενε άγνωστη, και παρακίνησε αποφασιστικά τον Έβανς να επικεντρωθεί στην Κνωσό.

Με τις ανασκαφές της Βρετανικής Σχολής και τη θυελλώδη ανάδειξη της Κνωσού στις αρχές του 20ού αι., η συμβολή του Καλοκαιρινού ξεχάστηκε για έναν περίπου αιώνα. Ανασύρεται σήμερα από τη λήθη χάρη σε γραπτά του προσωπικού του αρχείου που εντοπίζονται από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Η μελέτη τους ξεκίνησε με μια χειρόγραφη έκθεσή του στα Γαλλικά που δώρισε η διισεγγονή του Μαριέλη Σφακιανάκη στη Βικελαία Βιβλιοθήκη και ένα σχετικό ερευνητικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Kρήτης, και βρίσκεται σε εξέλιξη παρέχοντας σταθερά πληροφορίες για την προσωπικότητα, τη ζωή και το έργο του.

Ο Καλοκαιρινός βρίσκει έκτοτε, σταδιακά, τη θέση που του αξίζει στην ελληνική και τη διεθνή βιβλιογραφία. Η τοποθέτηση της προτομής του στον χώρο με τον οποίο συνδέθηκε άρρηκτα αποτελεί, πιστεύουμε, μια δίκαιη όσο και αργοπορημένη τιμή, μια αποκατάσταση της μνήμης του πρώτου ανασκαφέα και εμπνευστή του μινωικού ανακτόρου της Κνωσού, του εμβληματικού αυτού μνημείου της κρητικής και της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ

Ειρηναίος, Αρχιεπίσκοπος Κρήτης

Αρναουτάκης Σταύρος, Περιφερειάρχης Κρήτης

Λαμπρινός Βασίλειος, Δήμαρχος Ηρακλείου

Κόπακα Αικατερίνη, Καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας, Παν/μιο Κρήτης

Καπετανάκης Ευάγγελος, Ομ. Καθηγητής - τ. Πρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης

Δρακάκης Εμμανουήλ, Επ. Καθηγητής Ιονίου Παν/μίου

Νικολακάκης Γεώργιος, Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Παν/μιο Κρήτης

Μανιός Ανδρέας, Πλαστικός Χειρουργός, Δ/ντής ΕΣΥ, ΠΑΓΝΗ

Πυργιανάκης Ηρακλής, Αρχιτέκτονας Μηχανικός

Ψιλάκης Νίκος, Συγγραφέας – Δημοσιογράφος

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΧΟΡΗΓΩΝ Έπαινοι στους/στις χορηγούς