Βαρκελώνη: Πρωτεύουσα του υπερτουρισμού – και της τουρισμοφοβίας

Η Βαρκελώνη είναι πλέον η πόλη με τον υψηλότερο συνωστισμό τουριστών στον κόσμο, σύμφωνα με μελέτη της Nomad eSIM. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, η πυκνότητα επισκεπτών στη Βαρκελώνη ξεπερνά ακόμη και το Κολοσσαίο της Ρώμης ή το Σινικό Τείχος της Κίνας.

Με περισσότερους από 20,37 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως και μια πυκνότητα 201.722 τουριστών ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, η Βαρκελώνη αφήνει πίσω της προορισμούς όπως το Κανκούν (147.887), το Πόρτο (143.902) και τη Νέα Υόρκη (137.712). Το τίμημα όμως αυτής της επιτυχίας είναι ολοένα και πιο ορατό: μια έντονη τουρισμοφοβία διαπερνά την καθημερινότητα των κατοίκων.

Όταν η αγάπη των επισκεπτών γίνεται βάρος για τους ντόπιους

Η τουρισμοφοβία – η αρνητική στάση απέναντι στον μαζικό τουρισμό – δεν είναι νέα έννοια για τη Βαρκελώνη, ωστόσο τα τελευταία χρόνια αποκτά μεγαλύτερη ένταση. Κάτοικοι αναφέρουν ότι αποφεύγουν ολόκληρες γειτονιές της πόλης, όπως το Γοτθικό Τετράγωνο, την παραλία, την Plaça Catalunya και φυσικά το μνημείο-ορόσημο της πόλης, τη Σαγράδα Φαμίλια.

«Κάνουμε κύκλο για να αποφύγουμε το κέντρο», δηλώνουν πολλοί. Η καθημερινότητα μοιάζει με διαρκή αποφυγή τουριστικών σημείων. Ορισμένοι κάτοικοι ζητούν πιο αυστηρά μέτρα περιορισμού των ροών και ενίσχυση των τοπικών καταστημάτων που εκτοπίζονται από τουριστικού προσανατολισμού επιχειρήσεις.

Οι συνέπειες του υπερτουρισμού: από το θόρυβο έως την πολιτιστική αλλοίωση

Το 2025, οι διαμαρτυρίες πλήθυναν, φέρνοντας στο προσκήνιο την πίεση στους πόρους της πόλης αλλά και το αίσθημα απώλειας της πολιτιστικής ταυτότητας. Πέρα από τις προφανείς συνέπειες – κυκλοφοριακή συμφόρηση, ουρές, θόρυβος, αυξημένα ενοίκια και σκουπίδια – υπάρχουν και λιγότερο ορατές επιπτώσεις.

Σύμφωνα με έρευνα της Evaneos, 4 στους 10 κατοίκους τουριστικών περιοχών πιστεύουν ότι οι τουριστικές μισθώσεις εκτοπίζουν τους ντόπιους, ενώ η πλειονότητα εκφράζει την άποψη ότι τα hotspots είναι υπερβολικά γεμάτα.

Η διατάραξη της κοινωνικής συνοχής και η αλλοίωση της αυθεντικής εμπειρίας ενδέχεται, όπως λένε ειδικοί, να πλήξουν τη μακροπρόθεσμη ελκυστικότητα της Βαρκελώνης ως προορισμού.

Η άλλη όψη του νομίσματος: Ο τουρισμός ως μοχλός ανάπτυξης

Παρά τα προβλήματα, δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει την οικονομική σημασία του τουρισμού. Σύμφωνα με την Turespaña, ο τουριστικός κλάδος απασχολούσε πάνω από 2,9 εκατομμύρια άτομα στην Ισπανία τον Απρίλιο του 2025, ενώ δημιουργήθηκαν σχεδόν 100.000 νέες θέσεις εργασίας.

Όπως επισημαίνει ανώτερος αξιωματούχος του UN Tourism, ο τουρισμός συμβάλλει σημαντικά στη δημιουργία πλούτου, την ανταλλαγή πολιτισμών και την κοινωνική κινητικότητα – στοιχεία που δεν μπορούν να παραγνωριστούν στον δημόσιο διάλογο.

Οι ταξιδιωτικές τάσεις αλλάζουν: Οι τουρίστες αποφεύγουν τον συνωστισμό

Η πανδημία φαίνεται ότι άλλαξε και τον τρόπο που ταξιδεύουμε. Σύμφωνα με την έρευνα Travel Trends 2025 της Simon-Kucher, 29% των ταξιδιωτών στην Ισπανία έχουν ήδη τροποποιήσει ή ακυρώσει σχέδια εξαιτίας του υπερτουρισμού, ενώ το 63% δηλώνει πως στο μέλλον θα αποφεύγει δημοφιλείς προορισμούς.

Παρόμοια τάση καταγράφεται και στη Γαλλία, όπου 69% των ταξιδιωτών αποφεύγουν πια τα "πολυσύχναστα" μέρη. Η νέα τάση ευνοεί λιγότερο γνωστούς, αυθεντικούς και βιώσιμους προορισμούς, με καλύτερη κατανομή των επισκεπτών.

Τι προκαλεί τελικά τον υπερτουρισμό;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην έκθεσή της «Unbalanced Tourism Growth at the Destination Level», αποδίδει την αύξηση των ταξιδιών σε διάφορους παράγοντες: ταξιδιωτικές συνήθειες των millennials, αυξημένο προσδόκιμο ζωής, μεγαλύτερο διαθέσιμο εισόδημα, περισσότερες ημέρες άδειας, τεχνολογική πρόοδος και, φυσικά, η ανάπτυξη των low-cost αερομεταφορών.

Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων έχει οδηγήσει σε μια κουλτούρα «ταξιδιών με κάθε κόστος», με αποτέλεσμα η ισορροπία μεταξύ επισκεπτών και κατοίκων να διαταράσσεται ολοένα και περισσότερο.

Η πρόκληση της επόμενης ημέρας

Η Βαρκελώνη αποτελεί πλέον σύμβολο των προκλήσεων του σύγχρονου τουρισμού. Ο διάλογος δεν αφορά πια μόνο την προσέλκυση περισσότερων επισκεπτών, αλλά τη βιώσιμη διαχείρισή τους. Αν δεν βρεθεί ισορροπία, κινδυνεύουν όχι μόνο η ποιότητα ζωής των κατοίκων, αλλά και το ίδιο το μέλλον της πόλης ως εμβληματικού προορισμού.

Το μεγάλο στοίχημα των επόμενων ετών θα είναι η μετάβαση από τον τουρισμό μαζικής κλίμακας σε έναν τουρισμό ισορροπημένο, ενταγμένο και κοινωνικά αποδεκτό.