Πορτογαλία | Μέτρα για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης- κίνητρα κατά των βραχυχρόνιων μισθώσεων

Η πορτογαλική κυβέρνηση λαμβάνει δέσμη μέτρων για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης που αντιμετωπίζει η Πορτογαλία.

Τα τελευταία χρόνια, οι τιμές των κατοικιών στην Πορτογαλία έχουν αυξηθεί απότομα, ειδικά στα αστικά κέντρα, και τα ενοίκια έχουν ακολουθήσει στενά την εν λόγω τάση. Για μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, οι τρέχουσες τιμές δεν είναι προσιτές και το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει έντονη κοινωνική δυσαρέσκεια.

Σύμφωνα με τον δείκτη «Confidencial Imobiliário», έναν από τους πιο αξιόπιστους δείκτες στην αγορά ακινήτων, οι τιμές πωλήσεων στην Πορτογαλία αυξήθηκαν κατά 18,7%, το 2022, το μεγαλύτερο ποσοστό τα τελευταία τριάντα έτη.

Σημαντικός είναι ο ρόλος των αλλοδαπών αγοραστών στην άνοδο των τιμών πώλησης. Το 2022, τους αντιστοιχούσε μερίδιο 12% της συνολικής αξίας των πωλήσεων, ενώ η τιμή στην οποία αγοράζουν είναι κατά 63% υψηλότερη από την αντίστοιχη των Πορτογάλων. Σε μια χώρα όπου τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης και οι «χρυσές βίζες» συνεχίζουν να χαρακτηρίζουν την κατάσταση στην αγορά, και με τη χορήγηση φορολογικών κινήτρων για προσέλκυση ψηφιακών νομάδων που αναζητούν την «Καλιφόρνια της Ευρώπης», εννέα στους δέκα Πορτογάλους μιλούν πλέον για «στεγαστική κρίση», σύμφωνα και με πρόσφατη δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Λισσαβώνας.

Με βάση τα ανωτέρω, η πορτογαλική κυβέρνηση προώθησε δέσμη μέτρων με εκτιμώμενο κόστος 900 εκατ. ευρώ, το οποίο στοχεύει στην αντιμετώπιση του προβλήματος με βάση τους ακόλουθους άξονες: αύξηση της προσφοράς ακινήτων που χρησιμοποιούνται για στεγαστικούς σκοπούς, απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης, καταπολέμηση της κερδοσκοπίας και προστασία των νοικοκυριών.

Ακολουθούν τα βασικότερα μέτρα που εξετάστηκαν:

- Περιορισμοί στην αύξηση ενοικίου για νέες συμβάσεις: Η αρχική αξία ενοικίασης νέων μισθωτηρίων για κατοικίες που κυκλοφορούν στην αγορά την τελευταία πενταετία δεν μπορεί να υπερβαίνει το 2% σε σχέση με την προηγούμενη.

- Επικαιροποίηση ενοικίων από παλαιές συμβάσεις μίσθωσης (πριν το 1990) με βάση τον πληθωρισμό και εφαρμογή φοροαπαλλαγών.

- Αύξηση προσφοράς κατοικιών στην αγορά ενοικίων με υπεκμίσθωση κενών κατοικιών από το κράτος σε ιδιώτες και με σκοπό την περαιτέρω υπενοικίασή τους

- Πληρωμή από το κράτος καθυστερημένων ενοικίων μετά από τρεις μήνες αθέτησης υποχρεώσεων από πλευράς ενοικιαστή: Θα εναπόκειται, στη συνέχεια, στο Δημόσιο να εκτιμήσει την κατάσταση του ενοικιαστή και να προχωρήσει στην είσπραξη των οφειλόμενων ποσών.

- Απαλλαγή από φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων (IRS) για υπεραξίες από πώληση κατοικιών στο κράτος και δήμους

- Κίνητρο για αποχώρηση ακινήτων από πλατφόρμα βραχυχρόνιας μίσθωσης (AL): Για τα ακίνητα που διατίθενται επί του παρόντος στην εν λόγω πλατφόρμα και μεταφέρονται στην αγορά ενοικίασης, προβλέπεται εξαίρεση από το φόρο εισοδήματος από ενοίκια έως τις 31 Δεκεμβρίου 2030. Για το σκοπό αυτό, η σύμβαση μίσθωσης θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024 και μόνο τα ακίνητα με εγγραφή «AL» έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022, θα είναι επιλέξιμα.

- Αναστολή νέων αδειών βραχυχρόνιας μίσθωσης: Αναστέλλεται η έκδοση νέων αδειών βραχυχρόνιας μίσθωσης έως τις 31 Δεκεμβρίου 2030, με εξαίρεση τις περιοχές για αγροτικά καταλύματα. Επιπλέον, το νομοσχέδιο της κυβέρνησης προβλέπει ότι οι άδειες που εκδόθηκαν κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος των νέων κανόνων λήγουν στις 31 Δεκεμβρίου 2030, με δυνατότητα ανανέωσης για πέντε χρόνια.

- Δυνατότητα λοιπών ιδιοκτητών ακινήτων να αντιταχθούν στη χρήση βραχυχρόνιας μίσθωσης σε αυτόνομα κλάσματα κτιρίων ή σε τμήματα αστικών κτιρίων, με απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας, εκτός κι αν υπήρχε πρόβλεψη για τέτοια χρήση στην άδεια δόμησης.

- Έκτακτη εισφορά βραχυχρόνιας μίσθωσης: Τα εν λόγω καταλύματα θα πληρώνουν πλέον έκτακτη εισφορά. Ο συντελεστής επί της φορολογητέας βάσης (που θα εξαρτάται από μέγεθος ακινήτου κλπ.) θα είναι 35%.

- Αναγκαστική μίσθωση κενών κατοικιών: Είναι ένα από τα μέτρα που έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη κριτική και συνίσταται στη δυνατότητα του κράτους, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, να νοικιάζει άδεια σπίτια, πληρώνοντας ενοίκιο στον ιδιοκτήτη. Ο ιδιοκτήτης θα έχει μια περίοδο (ίση με 100 ημέρες) για να χρησιμοποιήσει το σπίτι προτού τεθεί σε αναγκαστική μίσθωση.

- Φορολογικά πλεονεκτήματα για εργασίες σε «κατοικίες προσιτού ενοικίου»: Η κυβέρνηση επιθυμεί να αυξήσει τον αριθμό των διαθέσιμων κατοικιών στο πλαίσιο του προγράμματος προσιτού ενοικίου (PAA) και για το σκοπό αυτό προβλέπεται συντελεστής ΦΠΑ 6% στις κατασκευαστικές εργασίες ή την αποκατάσταση κατοικιών που διατίθενται στο πρόγραμμα αυτό (τουλάχιστον 70%).

- Μείωση από 28% σε 25% του ειδικού συντελεστή φορολόγησης εισοδήματος από ενοίκια.

- Τέλος στις χρυσές βίζες: Δεν θα χορηγούνται πλέον «χρυσές» βίζες για την απόκτηση ακινήτων, ενώ η κυβέρνηση έχει προτείνει να κάνει κάποιες βελτιώσεις στην ανανέωση (κάθε δύο χρόνια) αυτών που έχουν ήδη χορηγηθεί, προβλέποντας, συγκεκριμένα, ότι η ανανέωση θα λαμβάνει χώρα μόνο εάν το ακίνητο χρησιμοποιείται ως μόνιμη κατοικία του ιδιόκτητη ή κατιόντος αυτού ή εάν διατίθεται στην αγορά ενοικίασης για περίοδο όχι μικρότερη των πέντε ετών.

- Απλοποίηση της αδειοδότησης: Η αδειοδότηση των αρχιτεκτονικών έργων θα γίνεται μόνο με βάση την ανάληψη ευθύνης από πλευράς μελετητών και οι δημόσιοι φορείς θα τιμωρούνται σε περίπτωση καθυστέρησης στην έκδοση γνωμοδοτήσεων.

- Διάθεση κονδυλίων 250 εκατ. ευρώ για οικονομικά προσιτή στέγαση: Το πρόγραμμα προβλέπει την έγκριση πιστωτικής γραμμής, με αμοιβαία εγγύηση και επιδότηση επιτοκίου για οικονομικώς προσιτή στέγαση, συγκεκριμένα για έργα κατασκευής ή αποκατάστασης ή για την απόκτηση ακινήτου για διάθεση στην αγορά ενοικίου. Οι εν λόγω κατοικίες διατίθενται σε οικονομικά προσιτή μίσθωση για τουλάχιστον 25 χρόνια. Επιλέξιμοι φορείς για το μέτρο αυτό είναι συνεταιρισμοί, κατασκευαστικές εταιρείες, δήμοι, φιλανθρωπικές οργανώσεις ή άλλοι φορείς κοινωνικής αλληλεγγύης.

• Οι πληροφορίες προέρχονται από το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων στη Λισσαβώνα.