Η «σκιά» των δασμών και ο κίνδυνος στασιμοπληθωρισμού

Ποιες θα είναι οι επόμενες κινήσεις των ΗΠΑ στο πεδίο της εμπορικής πολιτικής; Πώς επηρεάζονται οι διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού και ποιος ο ρόλος της Ευρώπης στην επόμενη ημέρα του παγκόσμιου εμπορίου; Αυτά ήταν μερικά από τα ερωτήματα που κυριάρχησαν στο πάνελ για τις οικονομικές πολιτικές της κυβέρνησης Τραμπ, στο πλαίσιο του 10ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, το οποίο διεξάγεται στις 9-12 Απριλίου στους Δελφούς.

Η Janet Henry, επικεφαλής οικονομολόγος της HSBC, στάθηκε στην έντονη αβεβαιότητα που προκαλούν οι δασμοί, υπενθυμίζοντας ότι, παρότι έχει δοθεί παράταση 90 ημερών, «τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν από μέρα σε μέρα». Όπως τόνισε, η βασική πρόκληση δεν είναι άλλη από την «μαζική διαρθρωτική αλλαγή» στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας, εκτιμώντας ότι δεν αποκλείονται νέοι ή πιο υψηλοί δασμοί από την Ουάσιγκτον. Την ίδια ώρα, επισήμανε ότι οι διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού δεν μπορούν να αναδιαταχθούν εντός τριμήνου, κάτι που εντείνει την αστάθεια στο παγκόσμιο εμπόριο. Παράλληλα, σημείωσε πως οι ανησυχίες για την υπερ-ανταγωνιστικότητα της Κίνας δεν περιορίζονται στις ΗΠΑ, αφού δασμοί έχουν επιβληθεί και από την Ε.Ε., το Μεξικό και τον Καναδά, μεταξύ άλλων.

Ο Rem Korteweg, Senior Fellow στο Ινστιτούτο Clingendael και Associate Fellow στο Chatham House, υπογράμμισε ότι η πιο σημαντική διαφορά της μετα-Τραμπ εποχής είναι πως «οι ΗΠΑ έχουν εξελιχθεί σε παράγοντα αστάθειας». Σχολίασε πως η ένταση με την Κίνα αποτελεί τον πυρήνα της διεθνούς αβεβαιότητας, ενώ έθεσε το ερώτημα: «πού θα κατευθυνθούν οι κινεζικές εξαγωγές μετά την επιβολή αμερικανικών δασμών;». Η απάντηση, κατά τον ίδιο, είναι πιθανόν η Ευρώπη — με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον κίνδυνο ντάμπινγκ. Γι’ αυτό και πρότεινε οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να εστιάσουν στην ενίσχυση των εγχώριων αγορών, την καινοτομία και τη μείωση των ρυθμιστικών βαρών, ώστε να θωρακιστεί η οικονομία απέναντι σε εξωτερικά σοκ.

Σχετικά με ένα πιθανό πλαίσιο συνεννόησης ΗΠΑ–Ε.Ε., εμφανίστηκε επιφυλακτικός. Όπως είπε, «μια διμερής συμφωνία δεν αρκεί» και προέβλεψε ότι οι χώρες της G7 θα μπορούσαν να κινηθούν μερικώς χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες, μέσα από σχήματα πολυμερών συνεργασιών.

Στο ίδιο πνεύμα, η Dame DeAnne Julius, ιδρυτικό μέλος της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας, επισήμανε πως οι εμπορικοί δασμοί οδηγούν σε «αβεβαιότητα, διστακτικότητα και επιβράδυνση». Μάλιστα, δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο εμφάνισης στασιμοπληθωρισμού στις ΗΠΑ, επικαλούμενη την καθοδική πορεία του δείκτη εμπιστοσύνης. Χαρακτήρισε τις πολιτικές Τραμπ «θεραπεία σοκ» και προέβλεψε σημαντική επιβράδυνση της κατανάλωσης, χωρίς απαραίτητα να υπάρξει ύφεση.

Η ίδια εξήγησε ότι οι δασμοί, αν και δεν σταματούν το παγκόσμιο εμπόριο, λειτουργούν ανασταλτικά. Σε περίπτωση πληθωριστικής κρίσης, η Fed δεν θα προχωρήσει εύκολα σε μείωση επιτοκίων, σε αντίθεση με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που «ενδεχομένως να τα μειώσει κατά μία μονάδα ή και περισσότερο».

Τέλος, ο Nathan Sheets, επικεφαλής οικονομολόγος της Citigroup, εκτίμησε ότι οι επιπτώσεις των δασμών θα είναι μεγαλύτερες απ’ όσο αναμενόταν, με κύρια συνέπεια την κυριαρχία της αβεβαιότητας και την αναστολή επενδυτικών και επιχειρηματικών αποφάσεων. «Όλοι περιμένουν, και αυτό είναι επικίνδυνο για την οικονομική δραστηριότητα», σημείωσε. Δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο στασιμοπληθωρισμού και ανέφερε πως η αξιοποίηση των εσόδων από τους δασμούς εξαρτάται από το ύψος τους. Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν είτε για τη μείωση άλλων φόρων – με πληθωριστικές πιέσεις – είτε για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, κάτι που θα εκλάμβανε θετικά η αγορά.

Τη συζήτηση συντόνισε ο Creon Butler, διευθυντής του Προγράμματος Παγκόσμιας Οικονομίας και Χρηματοδότησης στο Chatham House.