Το Πάσχα στην Κάλυμνο και στους ναυτότοπους της Ελλάδας

Το Πάσχα στους ναυτότοπους της Ελλάδας έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Η βαθιά κατάνυξη της Μεγάλης Εβδομάδας ακολουθείται από τους εορτασμούς για την Ανάσταση, συχνά συνυφασμένοι με τη θάλασσα και το ναυτικό μας πολιτισμό.

Φέτος, το βλέμμα μας στρέφεται στην Κάλυμνο: το νησί των σφουγγαράδων, με την πλούσια ναυτική του ιστορία, που τιμά τις Άγιες Ημέρες με ήθη και έθιμα που συνδέουν τη θρησκευτική κατάνυξη με τη ναυτική μας παράδοση.

Σήμερα Μεγάλη Παρασκευή, στη χώρα της Καλύμνου, 14 Επιτάφιοι περιφέρονται σε ένα σκηνικό κατανυκτικό. Το Μεγάλο Σάββατο, οι Καλύμνιοι προετοιμάζουν το «μουούρι» — γεμιστό κατσίκι ή αρνί σε πήλινο σκεύος — και καίνε ομοιώματα του Ιούδα, σηματοδοτώντας το πέρασμα από το σκοτάδι στο φως.

Την Κυριακή του Πάσχα, στο λιμάνι της Πόθιας στήνεται το μεγάλο γλέντι. Ιδιαίτερα συγκινητικός είναι ο «χορός των πιασμένων σφουγγαράδων», ο οποίος αναβιώνει τις κινήσεις των Καλύμνιων σφουγγαράδων, οι οποίοι χτυπημένοι από τη νόσο των δυτών, χορεύουν με όση δύναμη τους απομένει.

Περίπου την ίδια εποχή, οι σφουγγαράδες προετοιμάζονται για το επικίνδυνο αλλά τιμημένο τους ταξίδι προς τις ακτές της Αφρικής για το ψάρεμα του σφουγγαριού. Το «ποκίνημα», η αλλιώς αναχώρηση των σφουγγαράδων, γίνεται την επομένη της Ανάστασης — ένα ταξίδι που κρατούσε μήνες και συχνά είχε το τίμημά του.

Τα ήθη και έθιμα του Πάσχα στην Κάλυμνο, παρουσιάζονται σε ένα ντοκιμαντέρ από το Αρχείο της ΕΡΤ, το οποίο και μας μεταφέρει στο νησί των Δωδεκανήσων, στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Το ντοκιμαντέρ είναι διαθέσιμο εδώ: https://bit.ly/42AOfW7