Ταξιδι στα Κατσανοχώρια: Οι κρυμμένοι θησαυροί της Ηπείρου

• Κείμενο- φωτό | Δημήτρης Σταθόπουλος

Στις παρυφές της βόρειας Πίνδου, εκεί όπου τα Τζουμέρκα συναντούν τη γη της Ηπείρου, κρύβεται ένας θησαυρός άγνωστος στους πολλούς. Τα Κατσανοχώρια, ένα σύμπλεγμα έντεκα παραδοσιακών οικισμών νοτιοανατολικά των Ιωαννίνων, παραμένουν στη σκιά των διάσημων Ζαγοροχωρίων, διατηρώντας αναλλοίωτο τον αυθεντικό τους χαρακτήρα.

Περικυκλωμένα από επιβλητικές κορυφές και φαράγγια, τα χωριά αυτά οριοθετούνται από τη χαράδρα του Αράχθου στα ανατολικά, το επιβλητικό Ξηροβούνι (1.614μ.) στα νότια, την Αετοράχη (1.060μ.) στα δυτικά και την ιστορική Τσούκα στα βόρεια, όπου δεσπόζει το ομώνυμο μοναστήρι του 1190.

Ελληνικό: Ένα υπαίθριο μουσείο τέχνης

Η περιήγησή μας ξεκινά από το Ελληνικό, πρώην Λοζέτσι. Ο οικισμός έχει μεταμορφωθεί σε υπαίθριο μουσείο χάρη στον διακεκριμένο γλύπτη Θεόδωρο Παπαγιάννη. Το παλιό δημοτικό σχολείο, μετατρεπόμενο σε μουσείο σύγχρονης τέχνης το 2009, φιλοξενεί μια μοναδική συλλογή που αφηγείται την ιστορία του τόπου μέσα από γλυπτά αφιερωμένα στους μαστόρους, τους βοσκούς και τους ευεργέτες της περιοχής.

Πλαίσια: Κάτω από τον αιωνόβιο πλάτανο

Κατηφορίζοντας προς την καρδιά των Κατσανοχωρίων, συναντάμε τα Πλαίσια. Στην κεντρική πλατεία, κάτω από έναν αιωνόβιο πλάτανο, το παραδοσιακό καφενείο "Πλάτανος" (φωτό) αποτελεί σημείο συνάντησης των ντόπιων. Εδώ, η κυρία Ρούλα συνδυάζει τον καφέ με την αγαπημένη της ασχολία – τη συναρμολόγηση παζλ – ενώ ο σύζυγός της προσφέρει βόλτες με άλογα στους επισκέπτες.

Το χωριό υπερηφανεύεται για την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου (1634)- (φωτό), με το κισσοσκέπαστο καμπαναριό της, αλλά και για την καταγωγή του διάσημου ποιητή Ζαν Μωρεάς, πρωτοπόρου του γαλλικού συμβολισμού.

Καλέντζι: Όπου η παράδοση συναντά το μέλλον

Στο γειτονικό Καλέντζι, δεύτερο μεγαλύτερο οικισμό της περιοχής, ξεχωρίζει ο ξενώνας Ροδάμι, στεγασμένος σε ένα αρχοντικό του 1833. Εδώ λειτουργεί και το πρωτοποριακό εργαστήριο των Τζουμέικερς, μια κοινότητα που συνδυάζει την παράδοση με την τεχνολογία, δημιουργώντας σύγχρονα εργαλεία για μικρής κλίμακας αγροτική παραγωγή.

Το γεφύρι της Πλάκας: Ένα μνημείο που αναγεννήθηκε

Σημείο αναφοράς της περιοχής αποτελεί το γεφύρι της Πλάκας (κεντρική φωτό), το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων. Μετά την κατάρρευσή του το 2015, ανακατασκευάστηκε πιστά στην αρχική του μορφή, διατηρώντας την ιστορική του σημασία – κάποτε αποτελούσε το σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Πλατανούσσα: Η ζωή στους αργούς ρυθμούς

Το οδοιπορικό μας ολοκληρώνεται στην Πλατανούσσα, την πρώην Ραψίστα. Στο τοπικό καφενείο-παντοπωλείο, η κυρία Κούλα, επαναπατρισθείσα μετά από είκοσι χρόνια στη Γερμανία, μοιράζεται την αγάπη της για τον τόπο. Λίγο έξω από το χωριό, η παραδοσιακή νεροτριβή συνεχίζει να λειτουργεί, προσφέροντας μια οικολογική εναλλακτική στο σύγχρονο πλυντήριο.

Η άλλη όψη της Ηπείρου

Τα Κατσανοχώρια παραμένουν ένας προορισμός για όσους αναζητούν την αυθεντική Ήπειρο, μακριά από τα πολυσύχναστα τουριστικά μονοπάτια. Εδώ, κάθε εποχή έχει τη δική της γοητεία, όπως χαρακτηριστικά λένε οι ντόπιοι, και η φιλοξενία παραμένει ανόθευτη, όπως ακριβώς και το τοπίο που τα περιβάλλει.