Σκάφη αναψυχής: Ποιες είναι οι οδηγίες πρόληψης και αντιμετώπισης κρουσμάτων COVID-19

Οι οδηγίες πρόληψης και αντιμετώπισης κρουσμάτων COVID-19 σε σκάφη αναψυχής μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας COVID-19, που προβλέπονται στα κυβερνητικά υγειονομικά πρωτόκολλα στις τουριστικές επιχειρήσεις, είναι οι ακόλουθες:

Σκοπός 

Οι οδηγίες απευθύνονται στο τουριστικό κοινό το οποίο χρησιμοποιεί σκάφη (ιδιωτικά, ενοικιαζόμενα, λοιπά) που καταπλέουν σε μαρίνες ή λιμένες της Ελλάδας και σε όσους χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες αυτών. 

Η πανδημία της λοίμωξης του νέου Κορωνοϊού (COVID-19) βρίσκεται σε εξέλιξη παγκοσμίως με τις χώρες να βρίσκονται σε διαφορετική επιδημιολογική φάση. Στην Ελλάδα η επιδημία εξελίχθηκε χωρίς πολλά κρούσματα και με λίγες απώλειες. Η προσπάθεια ελέγχου της εξάπλωσης συνεχίζεται σε όλους τους τομείς των δραστηριοτήτων, ενώ ταυτόχρονα αίρονται τα περιοριστικά μέτρα. 

Η Ελλάδα στην παρούσα φάση προσφέρει έναν ασφαλή τουριστικό προορισμό και η επανέναρξη της λειτουργίας των μαρίνων θεωρείται σημαντική για την οικονομία. Κρίνεται όμως απαραίτητη η εφαρμογή των μέτρων τα οποία περιγράφονται στις παρακάτω οδηγίες για την πρόληψη της εξάπλωσης της λοίμωξης COVID-19. 

Οι ακόλουθες οδηγίες αναπτύχθηκαν λαμβάνοντας υπόψη τα επιστημονικά δεδομένα για τη μετάδοση του SARS-CoV-2 (μετάδοση από άτομο σε άτομο μέσω σταγονιδίων ή μέσω επαφής) και βασίζονται σε οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019), του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19-pandemic) και της Ευρωπαϊκής Κοινής Δράσης EU HEALTHY GATEWAYS (https://www.healthygateways.eu/Novel-coronavirus). 

Γενικές συστάσεις 

Συστήνεται το τουριστικό κοινό που χρησιμοποιεί σκάφη αναψυχής να αποφεύγει προορισμούς απομακρυσμένους στους οποίους θα είναι δύσκολη η αναζήτηση ιατρικής βοήθειας εάν χρειαστεί. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις ευάλωτες ομάδες όπως αυτές ορίζονται από το Υπουργείο Υγείας. Επίσης, συνιστάται να αποφεύγονται προορισμοί σε απομακρυσμένες περιοχές όπου δεν υπάρχουν οργανωμένες δομές παροχής υγειονομικής φροντίδας.  

Καθορισμός του μέγιστου αριθμού επιβαινόντων

Στα μηχανοκίνητα σκάφη ανοιχτού τύπου ολικού μήκους έως δέκα (10) μέτρων, ο μέγιστος επιτρεπόμενος αριθμός επιβατών είναι ίσος με το 50% του μέγιστου επιτρεπόμενου αριθμού που ορίζει η άδεια κυκλοφορίας του. 

Στα μηχανοκίνητα σκάφη κλειστού τύπου ολικού μήκους έως δέκα (10) μέτρων, ο μέγιστος επιτρεπόμενος αριθμός επιβατών είναι ίσος με το 30% του μέγιστου επιτρεπόμενου αριθμού που ορίζει η άδεια κυκλοφορίας του. 

Στα μηχανοκίνητα σκάφη ολικού μήκους άνω των δέκα (10) μέτρων, ο μέγιστος επιτρεπόμενος αριθμός επιβατών είναι ίσος με το 70% του μέγιστου επιτρεπόμενου αριθμού που ορίζει η άδεια κυκλοφορίας του. 

Στα ιστιοφόρα σκάφη δεν θα εφαρμοστεί κάποιος περιορισμός ως προς τον μέγιστο αριθμό επιβαινόντων. 

Τα παραπάνω όρια ισχύουν έως 15 Ιουνίου 2020 όπου θα επανεκτιμηθεί η εφαρμογή του μέτρου και η επιδημιολογική κατάσταση και ενδεχομένως να αναθεωρηθούν. 

 Βιβλίο καταγραφής επιβαινόντων και κατάσταση υγείας 

Σε κάθε σκάφος θα τηρείται βιβλίο στο οποίο θα καταγράφονται οι εξής πληροφορίες: α) τα ονόματα των ατόμων που επιβιβάζονται στο σκάφος, β) η ιδιότητά τους (π.χ. πλήρωμα, επιβάτης, επισκέπτης, τεχνικός, κτλ.). γ) οι ώρες επιβίβασης και αποβίβασης από το σκάφος. Το βιβλίο θα είναι διαθέσιμο για έλεγχο από τις λιμενικές και τις υγειονομικές αρχές σε ηλεκτρονική ή έντυπη μορφή.

Σε κάθε σκάφος επιτρέπεται να επιβαίνουν τα άτομα τα οποία επιβιβάστηκαν κατά τον απόπλου του σκάφους κατά την έναρξη του ταξιδιού και δεν επιτρέπεται η επιβίβαση άλλων ατόμων σε ενδιάμεσους σταθμούς αλλά ούτε και οι επισκέψεις άλλων ατόμων.  

Επιπλέον, σε κάθε σκάφος θα τηρείται βιβλίο παρακολούθησης της κατάστασης υγείας των επιβαινόντων για τα μέλη του πληρώματος και τους επιβάτες. Τα μέλη του πληρώματος και οι επιβάτες θα πρέπει να μετρούν μία φορά την ημέρα τη θερμοκρασία σώματος η οποία θα καταγράφεται στο βιβλίο παρακολούθησης της κατάστασης υγείας των επιβαινόντων. Το βιβλίο θα είναι διαθέσιμο για έλεγχο από τις από τις λιμενικές και τις υγειονομικές αρχές σε ηλεκτρονική ή εκτυπωμένη μορφή.

Εάν κάποιος από τους επιβαίνοντες αναπτύξει συμπτώματα λοίμωξης COVID-19 (αιφνίδια έναρξη νόσου, με τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω συμπτώματα: βήχα, πυρετό, δύσπνοια), τότε αυτό θα πρέπει να καταγραφεί στο βιβλίο παρακολούθησης της κατάστασης υγείας των επιβαινόντων και θα πρέπει να ενεργοποιηθεί το σχέδιο για τη διαχείριση ύποπτου περιστατικού COVID-19.  

Αναφορά ύποπτου περιστατικού κρούσματος COVID-19 στην αρμόδια αρχή

Σύμφωνα με τον Διεθνή Υγειονομικό Κανονισμό (ΔΥΚ 2005), ο υπεύθυνος του σκάφους πρέπει να ενημερώσει αμέσως την αρμόδια αρχή στον επόμενο λιμένα για κάθε κίνδυνο δημόσιας υγείας επί του σκάφους, συμπεριλαμβανομένης οποιασδήποτε περίπτωσης ασθένειας για την οποία υπάρχει υποψία ότι είναι μολυσματικού χαρακτήρα. 

Πριν από την άφιξη στον λιμένα, για τα σκάφη που εκτελούν διεθνείς πλόες θα πρέπει να συμπληρώνεται η Ναυτιλιακή Δήλωση Υγείας του Παραρτήματος 1 (Maritime Declaration of Health-MDH) από τον καπετάνιο ή/και τον ιατρό εάν υπάρχει στο σκάφος και να αποστέλλεται στην αρμόδια αρχή σύμφωνα με τις τοπικές απαιτήσεις στο λιμένα. 

Για τα σκάφη που εκτελούν εσωτερικές πλόες πρέπει να ενημερώνεται η αρμόδια αρχή πριν την άφιξη στο λιμένα συμπληρώνοντας το Maritime Declaration of Health ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο.  Ο καπετάνιος πρέπει να ενημερώσει την αρμόδια αρχή του λιμένος σχετικά με τον αριθμό των επιβαινόντων (πλήρωμα και επιβάτες) και την ύπαρξη περιστατικού στο πλοίο. Ο καπετάνιος θα πρέπει να γνωρίζει σε ποια αρχή θα πρέπει να αναφέρει τυχόν ύποπτο περιστατικό μολυσματικής νόσου ή οποιονδήποτε άλλο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία επί του σκάφους.

Εάν κάποιο άτομο επί του σκάφους (μέλος του πληρώματος ή επιβάτης) παρουσιάζει συμπτώματα συμβατά με τη λοίμωξη COVID-19 (συμπεριλαμβανομένης της αιφνίδιας εμφάνισης τουλάχιστον ενός από τα ακόλουθα: βήχας, πυρετός ή δύσπνοια), αυτό πρέπει να αναφέρεται αμέσως στην αρμόδια αρχή με τους τρόπους που προαναφέρθηκαν. Είναι σημαντική η άμεση ενημέρωση των αρμόδιων υγειονομικών αρχών για να προσδιοριστεί  εάν είναι διαθέσιμη στο λιμάνι η ικανότητα μεταφοράς, απομόνωσης, εργαστηριακής διάγνωσης και φροντίδας του ύποπτού περιστατικού COVID-19. Το σκάφος μπορεί να κληθεί να καταπλεύσει σε άλλο λιμάνι σε κοντινή απόσταση, εάν δεν είναι διαθέσιμο το απαραίτητο δυναμικό του λιμένα, ή εάν δικαιολογείται από την ιατρική κατάσταση που ύποπτου περιστατικού COVID-19. Είναι σημαντικό όλες οι διευθετήσεις να γίνονται το συντομότερο δυνατό ώστε να ελαχιστοποιηθεί η παραμονή υπόπτων περιστατικών στο σκάφος.

Σχέδιο για τη διαχείριση ύποπτου περιστατικού COVID-19

Κάθε σκάφος πρέπει να αναπτύξει γραπτό σχέδιο για τη διαχείριση ύποπτου περιστατικού COVID-19, το οποίο θα περιγράφει τα εξής:

α) τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν ένα άτομο ως ύποπτο κρούσμα λοίμωξης COVID-19 (αιφνίδια έναρξη νόσου, με τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω συμπτώματα: βήχα, πυρετό, δύσπνοια),

β) το σχέδιο επικοινωνίας και ενημέρωσης της αρμόδιας αρχής στο επόμενο λιμάνι/μαρίνα σχετικά με το ύποπτο κρούσμα,

γ) τη διαδικασία της προσωρινής απομόνωσης του ατόμου το οποίο θεωρείται ως ύπoπτο κρούσμα COVID-19 μέχρι την ασφαλή μεταφορά του για ιατρική διάγνωση (παραμονή σε χώρο με φυσικό αερισμό, τοποθέτηση χειρουργικής μάσκας στο άτομο που παρουσιάζει συμπτώματα, χορήγηση χαρτομάντηλων, πλαστικής σακούλας για την απόρριψη τους και αντισηπτικό χεριών περιεκτικότητας 70% σε αλκοόλη),

δ) χρήση χειρουργικής μάσκας, προστατευτικών γυαλιών, ποδοναριών, αδιάβροχης ποδιάς με μακριά μανίκια και γαντιών από όποιον εισέρχεται στον χώρο προσωρινής απομόνωσης (ο χρησιμοποιημένος προστατευτικός εξοπλισμός πρέπει να απορρίπτεται σε σακούλα και σε καμία περίπτωση να μην ξαναχρησιμοποιείται, ενώ μετά την απόρριψη του προστατευτικού εξοπλισμού πρέπει να πλένονται τα χέρια καλά με νερό και σαπούνι),

ε) αερισμός του χώρου προσωρινής απομόνωσης και καθαριότητα και απολύμανση των επιφανειών και των αντικειμένων μετά την απομάκρυνση του ασθενούς με διάλυμα χλωρίνης 0,1% (4 κουταλάκια του γλυκού χλωρίνης περιεκτικότητας 5% ανά 1 λίτρο νερού) ή αιθυλικής αλκοόλης 70% με χρόνο επαφής 10 λεπτών (τα υλικά καθαριότητας θα πρέπει ή να απορριφθούν ή να πλυθούν σε θερμοκρασία 90°C πριν επαναχρησιμοποιηθούν),

στ) τη διαδικασία αναφοράς στην αρμόδια αρχή του λιμένα του ύποπτου περιστατικού COVID-19 και όλων των επαφών του ασθενούς ξεκινώντας δύο ημέρες πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων. 

Για την εφαρμογή του γραπτού σχεδίου πρέπει να οριστεί ένα αρμόδιο άτομο το οποίο θα ορίζεται στο γραπτό σχέδιο και θα καταγράφονται τα στοιχεία του. 

Εάν κάποιος από τους επιβαίνοντες αναπτύξει συμπτώματα συμβατά θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο. Ο ασθενής θα πρέπει να εξεταστεί από ιατρό και να γίνει εργαστηριακός έλεγχος για SARS-CoV-2. Εάν επιβεβαιωθεί εργαστηριακά ότι ο ασθενής έχει λοίμωξη COVID-19 τότε ο ασθενής θα πρέπει να απομονωθεί σε εγκατάσταση στη στεριά και τα άτομα που ήρθαν σε στενή επαφή μαζί του να τεθούν σε καραντίνα 14 ημερών εντός του σκάφους ή σε άλλη εγκατάσταση στη στεριάς ή στην κατοικία τους εάν πρόκειται για Έλληνες. Όλες οι απαιτούμενες ενέργειες για την περαιτέρω διαχείριση του περιστατικού θα γίνονται σύμφωνα με την αρμόδια υγειονομική αρχή και τις οδηγίες του ΕΟΔΥ.

Επάρκεια και ορθή χρήση μέσων ατομικής προστασίας 

Θα πρέπει να υπάρχουν επαρκείς ποσότητες αντισηπτικών, απολυμαντικών, μέσων ατομικής προστασίας και ειδών καθαρισμού. 

Θα πρέπει να υπάρχουν γραπτές οδηγίες για την ορθή χρήση των μέσων ατομικής προστασίας και το πλήρωμα των σκαφών να έχει γνώση της χρήσης τους.

Πληροφορίες για τα μέσα ατομικής προστασίας για τα μέλη του πληρώματος, ανάλογα και με τα καθήκοντα τους επί του πλοίου και την ορθή χρήση τους παρουσιάζονται στο Παράρτημα 2.

Συστάσεις για το πλήρωμα και τους επιβάτες  

Επισκέπτες και συνεργεία στο σκάφος 

Θα πρέπει να αποφεύγονται οι επισκέψεις στο σκάφος και κάθε είδους συνάθροιση που θα υπερβαίνει τον μέγιστο επιτρεπόμενο αριθμό ατόμων εντός τους σκάφους. Εάν εισέλθουν στο σκάφος εξωτερικά συνεργεία θα πρέπει να τηρούνται οι αποστάσεις του 1,5 μέτρων και συνιστάται η χρήση υφασμάτινης μάσκας τόσο από τα μέλη του εξωτερικού συνεργείου όσο και από τους επιβαίνοντες κατά τη διάρκεια παραμονής των μελών του εξωτερικού συνεργείου στο σκάφος. Επίσης οι εγκαταστάσεις υγιεινής του σκάφους δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται από τα εξωτερικά συνεργεία. 

Χρήση μέσων ατομικής προστασίας

 

Κατά την επίσκεψη σε στεγασμένες εγκαταστάσεις της στεριάς συνιστάται η χρήση υφασμάτινης μάσκας. 

Συνιστάται η χρήση γαντιών κατά τον ανεφοδιασμό καυσίμων, κατά την πρόσδεση, καθώς και άλλων διαδικασιών που χρειάζεται να αγγιχθούν επιφάνειες εξοπλισμού που χρησιμοποιούνται από πολλά άτομα και δεν υπάρχει κοντά εγκατάσταση για το πλύσιμο των χεριών αλλά ούτε και σταθμός με αντισηπτικά. Η τοποθέτηση και η αφαίρεση των γαντιών θα γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες ορθής εφαρμογής τους.  Τονίζεται ότι η χρήση γαντιών δεν υποκαθιστά το πλύσιμο των χεριών, πριν και μετά την αφαίρεση των γαντιών πρέπει να εφαρμόζεται υγιεινή των χεριών με σαπούνι και νερό ή με αντισηπτικό. 

Ατομική υγιεινή

Θα πρέπει να εφαρμόζεται η υγιεινή των χεριών με σαπούνι και νερό. Αν τα χέρια δεν είναι εμφανώς λερωμένα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναλλακτικά αλκοολούχο αντισηπτικό διάλυμα περιεκτικότητας αλκοόλης 70%. Τονίζεται ότι η χρήση γαντιών δεν υποκαθιστά το πλύσιμο των χεριών, πριν και μετά την αφαίρεση των γαντιών πρέπει να εφαρμόζεται υγιεινή των χεριών με σαπούνι και νερό ή με αντισηπτικό.

Στην είσοδο των εσωτερικών στεγασμένων χώρων του σκάφους θα πρέπει να υπάρχουν σταθμοί αντισηπτικών. 

Θα πρέπει να εφαρμόζεται σωστά η ορθή αναπνευστική υγιεινή, δηλαδή η κάλυψη του στόματος και της μύτης με χαρτομάντιλο κατά τον πταρμό και τον βήχα και στη συνέχεια απόρριψη αυτού σε πλαστική σακούλα και εφαρμογή αντισηπτικού στα χέρια. Για αυτό το σκοπό, θα πρέπει να έχει ληφθεί πρόνοια για τον αντίστοιχο εξοπλισμό (χαρτομάντιλα ή χάρτινες πετσέτες, γάντια μιας χρήσεως, πλαστική σακούλα, κ.λπ.). 

Θα πρέπει να αποφεύγεται το άγγιγμα του προσώπου, της μύτης και των ματιών. 

Κοινωνική απόσταση

Κατά τις επισκέψεις σε εσωτερικούς στεγασμένους χώρους και εξωτερικούς πολυσύχναστους χώρους στις εγκαταστάσεις της στεριάς συνιστάται να διατηρείται η κοινωνική απόσταση  1,5 μέτρων μεταξύ των ατόμων και η χρήση της υφασμάτινης μάσκας. 

Στα ενοικιαζόμενα σκάφη με προσωπικό, το προσωπικό στους κλειστούς χώρους θα πρέπει να φοράει μάσκα και να τηρεί τις αποστάσεις των 1,5 μέτρων.

Ενημέρωση και εκπαίδευση του πληρώματος και των επιβατών

Το πλήρωμα πρέπει να είναι ενημερωμένο και εκπαιδευμένο ανάλογα με τα καθήκοντά του στα εξής: στο σχέδιο για τη διαχείριση ύποπτου περιστατικού COVID-19, στη χρήση μέσων ατομικής προστασίας, στην εφαρμογή της ατομική υγιεινής και της  κοινωνική απόστασης, καθώς και στους λοιπούς ειδικούς κανονισμούς των λιμένων προορισμού για την πρόληψη της λοίμωξης COVID-19. 

Ειδικότερα η ενημέρωση και η εκπαίδευση αφορά:

• Το γεγονός ότι δεν θα πρέπει να ταξιδέψουν εάν έχουν έρθει σε επαφή με ασθενή COVID-19 τις τελευταίες 14 ημέρες πριν το ταξίδι.
• Τεχνικές πλυσίματος χεριών (συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα, η χρήση γαντιών δεν υποκαθιστά την υγιεινή των χεριών).
• Μετά από ποιες δραστηριότητες θα πρέπει να πλένονται τα χέρια π.χ. τα χέρια πρέπει να πλένονται μετά από κάθε επαφή με άλλο άτομο ή τις αναπνευστικές εκκρίσεις αυτού (σάλια, σταγονίδια), με αντικείμενα που αγγίζονται από άλλα άτομα όπως κουπαστές, χειρολαβές κ.α., πριν την τοποθέτηση της μάσκας, πριν και μετά από την αφαίρεση της μάσκας, πριν και μετά την αφαίρεση των γαντιών, μετά τη χρήση της τουαλέτας, πριν από το φαγητό, πριν ακουμπήσουμε το πρόσωπο κτλ.
• Σε ποιες περιπτώσεις συνιστάται η χρήση αντισηπτικών αντί για πλύσιμο των χεριών (πχ. εάν τα χέρια δεν είναι εμφανώς λερωμένα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναλλακτικά αλκοολούχο διάλυμα). 
• Στη σχολαστική τήρηση των μέτρων υγιεινής, και συγκεκριμένα: αποφυγή επαφής των χεριών με το στόμα, τη μύτη ή τα μάτια.
• Αποφυγή επαφής με ασθενείς που έχουν συμπτώματα του αναπνευστικού.
• Κατάλληλη διαχείριση αποβλήτων.
• Ορθή χρήση μέσων ατομικής προστασίας (μάσκας και γάντια).
• Το πλήρωμα και οι επιβάτες θα πρέπει να είναι εκπαιδευμένοι για την άμεση αναφορά των σχετικών συμπτωμάτων της λοίμωξης COVID-19 στον καπετάνιο.

Αερισμός και κλιματισμός 

Συνιστάται ο φυσικός αερισμός των χώρων όσο και όπου αυτό είναι εφικτό. Tα ενοικιαζόμενα σκάφη συνιστάται μετά τον καθαρισμό τους να προηγείται τρίωρος εξαερισμός των χώρων πριν την είσοδο νέων ενοίκων. 

Καθαριότητα και απολύμανση χώρων 

Οδηγίες για την καθαριότητα και την απολύμανση των χώρων δίνονται στην εγκύκλιο 30/3 /2020 Αριθμ. Πρωτ. Δ1γ/Γ.Π/οικ.21536 του Υπουργείου Υγείας, με θέμα: «Εφαρμογή μέτρων καθαρισμού και απολύμανσης σε πλωτά μέσα σε περίπτωση μεταφοράς ύποπτου ή επιβεβαιωμένου κρούσματος Covid-19».

Για τα σκάφη σε διεθνείς πλόες παρέχονται οδηγίες από την Ευρωπαϊκή Δράση EU HEALTHY GATEWAYS στον παρακάτω σύνδεσμο: https://www.healthygateways.eu/Portals/0/plcdocs/EU_HEALTHY_GATEWAYS_COVID-19_Cleaning_Disinfection_ships_21_4_2020_F.pdf?ver=2020-04-21-154731-953 

Αποφυγή συναλλαγών δια ζώσης

Συνιστάται να προτιμώνται οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, οι παραγγελίες, οι αγορές υπηρεσιών και αγαθών, εξοπλισμού, και να προτιμάται η τηλεφωνική συνεννόηση όσο αυτό είναι δυνατό.

 

 Διαβάστε επίσης