Μεγάλη Έρευνα του Tornos News: Νερό υπό πίεση στις Περιφέρειες (Μέρος Γ΄)

• Στο τρίτο μέρος της μεγάλης έρευνας του Tornos News για τη λειψυδρία και πως αυτή επηρεάζει τον τουρισμό παρουσιάζονται οι ανάγκες ύδρευσης της Ελλάδας έως το 2030 σε 7 Περιφέρειες της χώρας όπως καταγράφονται στο Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο για το Πόσιμο Νερό.

Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας:  

Οι ετήσιες υδρευτικές ανάγκες σε κυβικά μέτρα το 2030 υπολογίζονται σε 182.758.863, με τον αριθμό των κατοίκων σε περιόδους αιχμής να είναι 2.201.385. Τα αντίστοιχα νούμερα το 2021, ήταν 2.141.291 κάτοικοι και 178.627.484 κυβικά μέτρα νερού ανά έτος. Σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Σχέδιο, η Περιφέρεια εμφανιζόταν γενικά πλεονασματική σε νερό καλύπτοντας την ζήτηση τόσο από επιφανειακά όσο και από υπόγεια νερά. Ελλείμματα εμφανίζονται μόνο κατά τις περιόδους έντονης ξηρασίας. Η υφιστάμενη ζήτηση στο υδατικό διαμέρισμα, καλύπτεται σε μέση ετήσια βάση σε μεγάλο βαθμό από τις προσφερόμενες ποσότητες νερού.

Οι υδρευτικές ανάγκες της Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας καλύπτονται επί το πλείστον από Υπόγεια Υδατικά Συστήματα, ενώ μικρό μέρος του πληθυσμού υδρεύεται από επιφανειακές απολήψεις. Μεταξύ άλλων, σε σχετικές μελέτες παρατηρήθηκαν σημειακά προβλήματα επάρκειας πόσιμου νερού. Σύμφωνα με στοιχεία των παρόχων ύδρευσης, υπήρξαν τοπικές κοινότητες ή και περιοχές που δεν υδρεύονταν επαρκώς. Προς αυτή την κατεύθυνση, αναδείχθηκε η ανάγκη αντικατάστασης εξωτερικών και εσωτερικών δικτύων ύδρευσης λόγω παλαιότητας και υλικού κατασκευής αλλά και ανάγκες για διάνοιξη νέων υδρο-γεωτρήσεων.

Σημειώνεται ότι οι διαρροές, αποτελούσαν σημαντικό παράγοντα απώλειας τιμολογούμενου νερού και πόρων για τους παρόχους ύδρευσης. Σε μικρότερο βαθμό, σε περιοχές που παρουσιάζονταν προβλήματα στην ποιότητα νερού χρηματοδοτούνταν παρεμβάσεις επεξεργασίας πόσιμου νερού και έργων υδροληψίας.

Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας:

Οι ετήσιες υδρευτικές ανάγκες σε κυβικά μέτρα το 2030 υπολογίζονται σε 25.290.309, με τον αριθμό των κατοίκων σε περιόδους αιχμής να είναι 304.024. Τα αντίστοιχα νούμερα το 2021, ήταν 303.290 κάτοικοι και 25.198.651 κυβικά μέτρα νερού ανά έτος. Σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Σχέδιο, οι ανάγκες του πληθυσμού για ύδρευσης καλύπτονται περίπου κατά 70% από τα Επιφανειακά Υδατικά Συστήματα και κατά 30% από τα Υπόγεια Υδατικά Συστήματα, ενώ έως την κατάρτιση του Σχεδίου δεν υπήρχαν λειτουργούσες αφαλατώσεις. Η ποιοτική κατάσταση των υπόγειων υδατικών συστημάτων είναι επί το πλείστο καλή, με σημειακά προβλήματα ποιότητας σύμφωνα με τις εποχικές κλιματολογικές διακυμάνσεις αλλά και το ιδιαίτερο γεωλογικό υπόβαθρο της περιοχής. ‘Όσον αφορά στην ποσότητα, παρατηρήθηκαν σημειακά προβλήματα επάρκειας πόσιμου νερού, ενώ υπήρξαν οικισμοί μικρού πληθυσμού που δεν υδρεύονταν επαρκώς.

‘Οπως προέκυψε και από τις αναφορές των παρόχων, αναδείχθηκε η ανάγκη αντικατάστασης εξωτερικών και εσωτερικών δικτύων ύδρευσης λόγω παλαιότητας και υλικού κατασκευής, ανάγκες για σύνδεσης με φράγματα  για την παροχή πόσιμου νερού σε οικισμούς και πόλεις, καθώς και η επανακαλλιέργεια πηγών και η διάνοιξη νέων γεωτρήσεων. 

Περιφέρεια Ηπείρου:

Οι ετήσιες υδρευτικές ανάγκες σε κυβικά μέτρα το 2030 υπολογίζονται σε 32.889.398, με τον αριθμό των κατοίκων σε περιόδους αιχμής να είναι 410.121. Τα αντίστοιχα νούμερα το 2021, ήταν 401.119 κάτοικοι και 32.255.403 κυβικά μέτρα νερού ανά έτος. Σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Σχέδιο, η Περιφέρεια αποτελεί ένα από τα πιο πλεονασματικά διαμερίσματα της χώρας σε ότι αφορά στα αποθέματα νερού λαμβάνοντας υπόψη τις παραμέτρους της μορφολογίας, της γεωλογικής δομής, των υδρογεωλογικών συνθηκών και του υψηλού ετήσιου ύψους κατακρημνισμάτων. Η θέση του διαμερίσματος το ευνοεί από πλευράς ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων, αλλά και από πλευράς αποθηκεύσεως σε επιφανειακά και υπόγεια, κυρίως, υδατικά σώματα κατατάσσοντας την στις Περιφέρειες οι οποίες γενικά δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα επάρκειας πόσιμου νερού.

Στην Περιφέρεια οι ανάγκες του πληθυσμού για ύδρευση καλύπτονται κατά κύριο λόγο από Υπόγεια Υδατικά Συστήματα και δευτερευόντως από Επιφανειακά Υδατικά Συστήματα. Δεν παρατηρήθηκαν προβλήματα υπερεκμετάλλευσης καθώς οι απολήψεις αποτελούν μικρό ποσοστό της ετήσιας φυσικής τροφοδοσίας αυτών, με κάποιες εξαιρέσεις πόλεων που φιλοξενούν μεγαλύτερο αριθμό τουριστών. Σε αυτές τις περιοχές, παρατηρήθηκαν τοπικές υπεραντλήσεις, που είχαν ως αποτέλεσμα την τοπική υφαλμύρινση της υπόγειας υδροφορίας. 

Περιφέρεια Θεσσαλίας:

Οι ετήσιες υδρευτικές ανάγκες σε κυβικά μέτρα το 2030 υπολογίζονται σε 69.074.837, με τον αριθμό των κατοίκων σε περιόδους αιχμής να είναι 838.030. Τα αντίστοιχα νούμερα το 2021, ήταν 825.731 κάτοικοι και 68.294.923 κυβικά μέτρα νερού ανά έτος. Σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Σχέδιο, σε φυσιολογικές συνθήκες, η Περιφέρεια αποτελεί μία περιοχή υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας με μεγάλες αρδευόμενες καλλιεργούμενες εκτάσεις. Εμφάνιζε κατά τόπους έντονα προβλήματα στην ποσοτική κατάσταση των υπόγειων υδατικών συστημάτων λόγω υπεραντλήσεων που είχαν ως αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση των μόνιμων υπογείων αποθεμάτων.

Οι ανάγκες του πληθυσμού για ύδρευση καλύπτονταν κατά κύριο λόγο από υπόγεια υδατικά συστήματα. Εξαίρεση αποτελεί η πόλη της Καρδίτσας η οποία υδρεύεται από την τεχνητή λίμνη Ταυρωπού, ενώ η πόλη του Βόλου και η νήσος Αλόννησος εξυπηρετούνται σε ένα ποσοστό και από μονάδες αφαλάτωσης. ‘Ένα πρόβλημα που διαπιστώθηκε, μεταξύ άλλων ήταν οι έντονες υπεραντλήσεις, οι οποίες συνδέονταν και με τη δυσκολία επαναπλήρωσης των αντλούμενων ποσοτήτων λόγω γεωλογικών αιτίων. Περαιτέρω, με βάση τις απαντήσεις των παρόχων πόσιμου νερού διαπιστώθηκαν προβλήματα επάρκειας νερού με εποχικές διακυμάνσεις στα νησιά των Σποράδων, λόγω υπεράντλησης των πηγών ή λόγω υφαλμύρινσης του νερού καθώς και τοπικά ή και εποχιακά προβλήματα λόγω πιέσεων των δικτύων.

Ως κύρια ανάγκη αναδείχθηκε η αντικατάσταση εξωτερικών και εσωτερικών δικτύων ύδρευσης λόγω παλαιότητας και υλικού κατασκευής, καθώς και οι υποδομές υδροληψίας/υδροδότησης. Και στην περίπτωση της Περιφέρειας Θεσσαλίας, οι μεγαλύτερες ανάγκες που καταγράφηκαν, μεταξύ άλλων, ήταν η ανάγκη εκτέλεσης έργων υδροληψίας για την παροχή επαρκούς ποσοτικά πόσιμου νερού σε συγκεκριμένες περιοχές και η αντικατάσταση πεπαλαιωμένων δικτύων.

Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας:

Οι ετήσιες υδρευτικές ανάγκες σε κυβικά μέτρα το 2030 υπολογίζονται σε 63.293.991, με τον αριθμό των κατοίκων σε περιόδους αιχμής να είναι 781.962. Τα αντίστοιχα νούμερα το 2021, ήταν 772.801 κάτοικοι και 62.708.161 κυβικά μέτρα νερού ανά έτος. Σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Σχέδιο, στην Περιφέρεια καταγράφηκε επάρκεια σε νερό και κατά κανόνα, τα Επιφανειακά Υδατικά Συστήματα δεν αντιμετώπιζαν προβλήματα υπερβολικής εκμετάλλευσης.

Η περιοχή είναι γενικά πλούσια σε υπόγεια ύδατα, καθώς η γεωλογική δομή και το μεγάλο ύψος βροχής έχει συντελέσει στη δημιουργία εκτεταμένων υπόγειων υδροφοριών. Παρατηρήθηκε ωστόσο σε υπόγειους υδροφορείς ποσοτική και ποιοτική υποβάθμιση που οφείλεται κατά κανόνα στην υπεράντλησή τους για την κάλυψη υδρευτικών και αρδευτικών αναγκών καθώς και σε ρύπανση από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Μεταξύ άλλων, προβλήματα επάρκειας εντοπίστηκαν στις περιοχές που υδροδοτούνται από τα Υπόγεια Υδατικά Συστήματα όπου αναφέρθηκε ποσοστό απωλειών στα δίκτυα υδροδότησης που με βάση τα στοιχεία των παρόχων ήταν πάνω από 40%. Προς αυτή την κατεύθυνση, η πλειοψηφία των έργων ύδρευσης προσανατολίστηκε στην επαρκή κάλυψη των οικισμών της περιφέρειας σε ποσότητες πόσιμου νερού και ταυτόχρονα την ανάγκη για την κατάλληλη επεξεργασία τους ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητά τους.

Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας:

Οι ετήσιες υδρευτικές ανάγκες σε κυβικά μέτρα το 2030 υπολογίζονται σε 56.083.244, με τον αριθμό των κατοίκων σε περιόδους αιχμής να είναι 724.377. Τα αντίστοιχα νούμερα το 2021, ήταν 702.736 κάτοικοι και 54.481.582 κυβικά μέτρα νερού ανά έτος. Σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Σχέδιο, στην Περιφέρεια οι ανάγκες του πληθυσμού για ύδρευση καλύπτονταν κατά κύριο λόγο από Υπόγεια Υδατικά Συστήματα και δευτερευόντως από Επιφανειακά Υδατικά Συστήματα.

Επίσης, πολύ μικρό μέρος των αναγκών ύδρευσης του πληθυσμού καλυπτόταν από εγκαταστάσεις αφαλάτωσης. Σε κάποιες περιοχές, παρατηρήθηκε ποσοτική υποβάθμιση λόγω υπεραντλήσεων, ενώ τοπικά, στο παράλιο μέτωπο διαπιστώθηκαν αυξημένες τιμές αγωγιμότητας λόγω υφαλμύρινσης των προσχωματικών υδροφορέων, γεγονός που μπορεί να συνδεθεί με προβλήματα υδροδότησης των αντίστοιχων περιοχών. Για να αντιμετωπιστούν τα κατά τόπους προβλήματα επάρκειας πόσιμου νερού, ως κύρια ανάγκη αναδείχθηκε η διεύρυνση του υδροφόρου ορίζοντα, αλλά και η αντικατάσταση δικτύων λόγω παλαιότητας. 

Περιφέρεια Πελοποννήσου:

Οι ετήσιες υδρευτικές ανάγκες σε κυβικά μέτρα το 2030 υπολογίζονται σε 58.663.285, με τον αριθμό των κατοίκων σε περιόδους αιχμής να είναι 782.955. Τα αντίστοιχα νούμερα το 2021, ήταν 760.100 κάτοικοι και 57.236.114 κυβικά μέτρα νερού ανά έτος. Σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Σχέδιο, οι υδρευτικές ανάγκες της Περιφέρειας καλύπτονταν στο μεγαλύτερο ποσοστό από Υπόγεια Υδρευτικά Συστήματα και δευτερευόντως από αφαλατώσεις. Στην Περιφέρεια  παρατηρούνται επίσης διακυμάνσεις ζήτησης και αύξηση της κατανάλωσης πόσιμου νερού λόγω του πληθυσμού αιχμής κυρίως τους θερινούς μήνες του έτους. Σύμφωνα με στοιχεία των παρόχων ύδρευσης, υπήρχαν ακόμα οικισμοί μικρού πληθυσμού που δεν υδρεύονταν επαρκώς.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η Περιφέρεια αντιμετώπιζε προβλήματα επάρκειας και ποιότητας πόσιμου νερού σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές. Ιδιαίτερα στις παράκτιες περιοχές παρατηρήθηκε μεγάλη διακύμανση υδρευτικών αναγκών λόγω αύξησης του εποχικού πληθυσμού, ενώ υπεράντληση των υπόγειων υδάτων οδηγεί στη μείωση της στάθμης των υπόγειων υδροφόρων οριζόντων και στην ποιοτική υποβάθμισή τους τοπικά.

Περαιτέρω, σε κάποιες περιοχές αυξημένου τουριστικού ενδιαφέροντος, καταγράφηκαν φαινόμενα υπεραντλήσεων που είχαν ως αποτέλεσμα παροδική υφαλμύρινση. Όπως προέκυψε από αναφορές των παρόχων, κρίθηκε αναγκαία η αναβάθμιση των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Νερού για να αντιμετωπισθούν φαινόμενα τοπικής υποβάθμισης της ποιότητας του νερού προς κατανάλωση, η οποία προκαλείτο λόγω γεωλογικού υποβάθρου, καθώς και των αντλιοστασίων τα οποία ήταν πεπαλαιωμένα, υπολειτουργούσαν και παρουσίαζαν σημαντική κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος με ταυτόχρονη μεγάλη απώλεια ύδατος λόγω εφαρμογής παρωχημένης τεχνολογίας.

Διαβάστε επίσης

Μεγάλη Έρευνα του Tornos News: Οι ανάγκες ύδρευσης της Ελλάδας το 2030 (Μέρος Β΄)

Μεγάλη έρευνα του Tornos News | Τουρισμός στα χρόνια της λειψυδρίας (Μέρος Α΄)