Σιδηρόκαστρο: Το πετρόχτιστο στολίδι της Μεσσηνίας

• Κείμενο- φωτό: Δημήτρης Σταθόπουλος

Ένας αλησμόνητος προορισμός όπου η τέχνη, η ιστορία και η φύση συνθέτουν ένα μοναδικό ταξιδιωτικό μωσαϊκό.

Στις πλαγιές δύο λόφων, του Κάστρου και του Αγίου Ηλία, το Σιδηρόκαστρο της Μεσσηνίας αποτελεί έναν από τους πιο αυθεντικούς προορισμούς της Πελοποννήσου. Σε υψόμετρο 440 μέτρων και σε απόσταση μόλις 19 χιλιομέτρων από τα γαλάζια νερά της Κυπαρισσίας, αυτός ο μικρός οικισμός με τους λιγοστούς μόνιμους κατοίκους διαφυλάσσει θησαυρούς ιστορίας και παράδοσης.

Ιστορική μνήμη χαραγμένη στην πέτρα

Το όνομα του χωριού δεν είναι τυχαίο. Η στρατηγική του θέση το καθιστούσε φυσικό οχυρό, το οποίο δοκιμάστηκε σκληρά το 1452 από τα στρατεύματα του Τουραχάν Μπέη, λίγο πριν την πτώση της Κωνσταντινούπολης. Παρά τη γενναία αντίσταση των κατοίκων, ο οικισμός και το κάστρο υπέκυψαν τελικά στην Οθωμανική κυριαρχία.

Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, το Σιδηρόκαστρο αποτέλεσε σημαντικό κέντρο δράσης για τους αγωνιστές της ελευθερίας. Στον επιβλητικό ναό του Αγίου Νικολάου φυλάσσεται ακόμη το ιστορικό δισκοπότηρο από το οποίο κοινώνησαν οι οπλαρχηγοί, καθώς και Ευαγγέλιο πάνω στο οποίο ορκίζονταν τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας. Ο ναός, χτισμένος το 1912 από εξαίρετους τεχνίτες της πέτρας, κατέχει περίοπτη θέση στο κέντρο του χωριού και οδηγεί σε αυτόν μια εντυπωσιακή σκάλα 88 σκαλοπατιών.

Το χωριό των γλυπτών

Αυτό που κάνει το Σιδηρόκαστρο να ξεχωρίζει είναι η μοναδική υπαίθρια γλυπτοθήκη που απλώνεται στους δρόμους του. Περισσότερα από 30 γλυπτά, δημιουργίες του ντόπιου καλλιτέχνη Κώστα Γεωργακά, κοσμούν τις πλατείες, τα σοκάκια και τη σκάλα που οδηγεί στην εκκλησία.

Η ζωή του Γεωργακά, που γεννήθηκε στο χωριό το 1904, υπήρξε γεμάτη προκλήσεις. Έχασε τον πατέρα του και τρεις αδελφές του στην καταστροφική επιδημία της ισπανικής γρίπης το 1918. Παρά τις αντιξοότητες, κατάφερε να σπουδάσει στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και αργότερα στο Παρίσι. Η συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση τον οδήγησε σε εξορία στην Αιθιοπία, όπου αναγνωρίστηκε το ταλέντο του.

Από τη δεκαετία του 1960 ζούσε στην Αθήνα, αλλά αποφάσισε τελικά τα έργα του, που αποκαλούσε "παιδιά του", να επιστρέψουν στη γενέτειρά του. Σήμερα, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τους έφιππους αδριάντες του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και του Γιώργου Καραϊσκάκη κοντά στον περίβολο της εκκλησίας, καθώς και τα γλυπτά του Γάλλου γλύπτη Ροντέν, τον οποίο ο Γεωργακάς γνώρισε προσωπικά κατά τη διαμονή του στο Παρίσι, και του Σιδηροκαστρίτη δασκάλου Γεώργιου Σταθόπουλου, που μόρφωσε γενιές παιδιών του χωριού.

Φυσικά μνημεία και παραδοσιακή αρχιτεκτονική

Εκτός από την τέχνη και την ιστορία, το Σιδηρόκαστρο προσφέρει μοναδική φυσική ομορφιά. Ο "Ασφένδαμος του Κολοκοτρώνη", ένα αιωνόβιο σφενδάμι που στέκεται ως ζωντανό μνημείο της φύσης, αποτελεί σημείο αναφοράς για την περιοχή.

Το χωριό διατηρεί την παραδοσιακή του φυσιογνωμία με τα πετρόχτιστα σπίτια, τις εννέα βρύσες και τα είκοσι έξι πηγάδια. Η πλούσια βλάστηση που περιβάλλει τον οικισμό δημιουργεί ένα μαγευτικό σκηνικό, ιδανικό για περιπάτους και εξερεύνηση.

Ένας τόπος όπου η ιστορική μνήμη, η καλλιτεχνική έκφραση και η φυσική ομορφιά συνυπάρχουν αρμονικά, το Σιδηρόκαστρο αποτελεί έναν προορισμό που προσφέρει στον επισκέπτη μια πολυδιάστατη εμπειρία. Ένα ταξίδι σε αυτό το μικρό μεσσηνιακό χωριό είναι ένα ταξίδι στο χρόνο και στην ομορφιά της ελληνικής υπαίθρου.