Ο «σεισμός» της Μήλου δείχνει τα προβλήματα του αναπτυξιακού μοντέλου των Κυκλάδων

Το έγγραφο του Υπουργείου Περιβάλλοντος για ορισμό από την πλευρά των Δημοτικών Αρχών, των περιοχών εκείνων που θεωρούν ότι χρήζουν αυξημένης προστασίας, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ώστε να γίνει το πρώτο βήμα που θα αλλάξει το σημερινό αναπτυξιακό μοντέλο των Κυκλάδων που βασίζεται στην χωρίς όρια τουριστική μεγέθυνση μικρών και περιορισμένης αντοχής τόπων καταναλώνοντας και εξαφανίζοντας όλα εκείνα τα στοιχεία που συγκροτούν τη μοναδική ταυτότητα του κάθε νησιού και αποτελεί το κίνητρο για επισκέπτες από όλα τα σημεία της γης και την μόνη ανανεώσιμη και ουσιαστική πηγή πλούτου.

Αυτό υπογραμμίζει το Δίκτυο για Βιώσιμες Κυκλάδες, που αποτελεί ένα δημοσιογραφικό εγχείρημα που εστιάζει στα κρίσιμα ζητήματα που αντιμετωπίζει το νησιωτικό σύμπλεγμα του Νοτίου Αιγαίου.

Με βάση αυτό, όπως αναφέρει, δημοτικές αρχές και τοπικές κοινωνίες οφείλουν να τοποθετηθούν ξεκάθαρα στα ερωτήματα «τι ανάπτυξη έχουμε, τι ανάπτυξη θέλουμε και αντέχουμε αλλά και το πού & πώς θα γίνει η ανάπτυξη αυτή».

Σημειώνει στη συνέχεια το Δίκτυο για Βιώσιμες Κυκλάδες:

"....Η θεσμοθέτηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) που βρίσκεται σε εξέλιξη, οφείλει να λάβει υπόψη την αναγκαιότητα αυτή. Οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να ενημερωθούν για τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες του αναπτυξιακού μοντέλου που αυτή τη στιγμή επικρατεί αλλά και για τις εναλλακτικές δυνατότητες που θα μπορούσε να προσφέρει μια διαφορετική αναπτυξιακή κατεύθυνση που θα καθιστά αδύνατη την επανάληψη τέτοιων γεγονότων.

Όμως μέχρι τη θεσμοθέτηση των όποιων νέων σχεδίων η καταστροφή του τοπίου - που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητας του κάθε νησιού - με μη νόμιμες αδειοδοτήσεις, όπως αυτή του Σαρακήνικου, συνεχίζεται, όπως και η αυθαίρετη δόμηση όπως παραδέχεται δημόσια πλέον η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ.

Αν και βάσει των ανωτέρω και της στοιχειώδους αντίληψης περί δικαίου και κοινής λογικής θα έπρεπε να ισχύει πλήρης απαγόρευση της δόμησης μέχρις ότου ολοκληρωθούν τα ΤΠΣ και το Υπουργείο και η Πολιτεία γενικότερα εξασφαλίσουν ΟΛΕΣ τις προϋποθέσεις για τήρηση της νομιμότητας, όπως προκύπτει από το Σύνταγμα, και από τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας (πχ. Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών, Σύμβαση για το Τοπίο, Διαχείριση Νερού, Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών και μικρών Υγροτόπων, Διαφύλαξη Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Προστασία Βιοποικιλότητας) αλλά και την εθνική νομοθεσία (κήρυξη νησιών και οικιστικών συνόλων ως ιδιαίτερου κάλλους) και νομολογία, το Δίκτυο επανέρχεται στις προτάσεις που είχε υποβάλει με μορφή πρότασης ψηφίσματος και αφορούν:

1. Άμεση εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας, της νομολογίας του Σ.τ.Ε. καθώς και των διατάξεων των υφιστάμενων ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος και του τοπίου και ειδικά:

• στη δόμηση με έλεγχο των αδειών που εκδίδονται, αλλά και επανέλεγχο όσων έχουν εκδοθεί ειδικά σε ό,τι αφορά στην εκτός οικισμού δόμηση (δόμηση μόνο με πρόσωπο σε νόμιμα προϋφιστάμενη οδό) απαγόρευση διάνοιξης μεμονωμένων οδών. Εφαρμογή της νομολογίας.
• «προστασία των ξερολιθικών κτισμάτων και κατασκευών (μονοπάτια/αγροτικές οδοί, αναβαθμίδες, χώροι σταβλισμού, αποθήκες, αλώνια κ.ο.κ.) και των παραδοσιακών αγροικιών και άλλων κτισμάτων της υπαίθρου»

2. Άμεσο περιορισμό της νέας τουριστικής δόμησης με:

• Άμεση παύση προέγκρισης και έγκρισης Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, ΕΣΧΑΣΕ και ΕΣΧΑΔΑ (τουριστικών καταλυμάτων) με στόχο την κατάργησή τους, ως τύπου ανάπτυξης δόμησης στις Κυκλάδες. Με την προαναφερόμενη παύση (σύμφωνα και με τη νομολογία του ΣΤΕ) διευκολύνεται ο χωρικός σχεδιασμός – τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ) – ως προς τους στόχους τους και αποφεύγεται η δημιουργία μη αναστρέψιμων καταστάσεων.
• Εξαίρεση των τουριστικών καταλυμάτων από τις στρατηγικές επενδύσεις
• Εστίαση των επιδοτήσεων στην αναβάθμιση των υπαρχουσών επιχειρήσεων και στον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος με ανάδειξη των περιβαλλοντικών, πολιτιστικών και παραγωγικών πόρων

3. Διατήρηση της δυνατότητας κατασκευής μόνο μονώροφων κατοικιών εκτός οικισμού (με περιορισμένη έκταση, ανάλογα με τις συνθήκες κάθε νησιωτικού τόπου, όπως θα καθοριστεί κατά τόπους), που θα είναι ενεργειακά & υδατικά αυτόνομες (με ανακύκλωση του χρησιμοποιημένου νερού) μέσα από πρότυπα που θα προτείνουν ειδικοί επιστήμονες και με βάση τη διεθνή εμπειρία.

4. Κατάργηση των υπόσκαφων κτισμάτων σε νησιά όπου δεν υπήρχαν παραδοσιακά και έχουν ακατάλληλα εδάφη (γρανίτης), με χαρακτηριστικά εντελώς ξένα από την τοπική αρχιτεκτονική (πχ. μεγάλα γυάλινα ανοίγματα) και με πριμοδότηση δόμησης.

5. Δραστικό περιορισμό της δυνατότητας κατασκευής πισίνας στα μαστιζόμενα από ανομβρία και λειψυδρία νησιά, λόγω της υπερκατανάλωσης και της κλιματικής κρίσης, με την απαγόρευσή τους στις κατοικίες και στα δωμάτια των ξενοδοχείων, παράλληλα με ουσιαστικό έλεγχο των γεωτρήσεων.

6. Περιορισμό και όχι ενθάρρυνση της δημιουργίας νέων τουριστικών κλινών επισημαίνοντας την επιδείνωση του προβλήματος, που θα δημιουργήσει η συνεχιζόμενη αύξηση της προσφοράς τουριστικών κλινών κάθε κατηγορίας στην πρόσθετη αύξηση των τουριστικών συγκεντρώσεων την υψηλή τουριστική περίοδο και στην περαιτέρω υπερφόρτιση των ήδη ελλειμματικών υποδομών για μεγάλο αριθμό νησιών, γεγονός που απαιτεί τουλάχιστον αλλαγή προτεραιοτήτων (πρώτα οι υποδομές που εξασφαλίζουν ποιότητα ζωής των κατοίκων).

7. Άμεση χρηματοδότηση μελέτης για την εκτίμηση της Φέρουσας Ικανότητας των νησιών, ώστε να εξεταστεί αν αντέχουν άλλη τουριστική μεγέθυνση και την εκπόνηση της οδικής χάρτας για τη μετάβασή τους σε κατάσταση βιώσιμης ανάπτυξης πριν την ολοκλήρωση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων.

Το Δίκτυο για Βιώσιμες Κυκλάδες, από την ημέρα της σύστασής του, όπως επισημαίνεται, αγωνίζεται ώστε τα θέματα βιωσιμότητας των νησιών, που αφορούν κυρίως και πρωταρχικά τους μόνιμους κατοίκους – οι οποίοι σε κάποια νησιά βιώνουν πλέον μια επιδεινούμενη πραγματικότητα, ανάμεσα σε έναν δύσκολο χειμώνα απομόνωσης και διακοπής δραστηριοτήτων και σε ένα καλοκαίρι όπου το νησί τους δεν τους ανήκει – να αντιμετωπιστούν μέσα από την ανατροπή του τουριστικού μοντέλου, με στόχο τη μετατροπή του τουρισμού σε βιώσιμη κινητήρια δύναμη για την οικονομία τους.

Τα νησιά των Κυκλάδων είναι τόποι ζωής και φορείς πολιτισμού χιλιετιών. Καλωσορίζουμε τις επενδύσεις που συμβάλλουν στη βελτίωση της ζωής μόνιμων κατοίκων και επισκεπτών, καθώς και στην ανάδειξη του παγκόσμιας εμβέλειας πολιτισμικού πλούτου των νησιών μας".