Η Ελευσίνα πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης | Τελετή έναρξης από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας

H πόλη της Ελευσίνας είναι από την 1η Ιανουαρίου επισήμως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2023. Η οικουμενική αυτή γιορτή ξεκινά το Σάββατο 4 Φεβρουαρίου με μια εντυπωσιακή εκδήλωση στο παράκτιο μέτωπο και ένα «πολύχρωμο» πρόγραμμα με εκθέσεις, συναυλίες, DJ πάρτι και παράλληλες εκδηλώσεις σε όλη την πόλη, που ολοκληρώνεται το βράδυ της επόμενης μέρας.

Η εμβληματική εκκίνηση του προγράμματος της 2023 Ελευσίς αποτελεί ιδέα/σύλληψη του Γενικού Καλλιτεχνικού Διευθυντή Μιχαήλ Μαρμαρινού, σε σκηνοθεσία του διακεκριμένου Βρετανού σκηνοθέτη Chris Baldwin.

Χαιρετισμό στην τελετή έναρξης του θεσμού «2023 Ελευσίς - Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» απηύθυνε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Διαβάστε αναλυτικά την ομιλία της στο τέλος του κειμένου.

Η Τελετή Έναρξης αντλεί έμπνευση από την ιστορία και τη μυθολογία της ίδιας της πόλης: τις Πομπές και τη σύνδεση του Πάνω με τον Κάτω Κόσμο. Το απόγευμα του Σαββάτου καταφθάνουν από την Αμβέρσα οι TimeCircus με το πλοίο ξηράς Landship, έχοντας διανύσει πεζή 3000 χλμ σε εννέα μήνες, στη μεγαλύτερη προσκυνηματική πομπή στην ιστορία της Ελευσίνας.

Το πλοίο Πρωτοπόρος “δένει” στο λιμάνι της πόλης έχοντας διαπλεύσει από τον Πειραιά, στο πρώτο δρομολόγιο της Θαλάσσιας “Ιεράς” Οδού: μια μοναδική ξεναγητική εμπειρία, υπό τους ήχους αγαπημένων τραγουδιών κορυφαίων Ελλήνων συνθετών, που ερμηνεύτηκαν μοναδικά από τη Μελίνα Μερκούρη, σε διασκευές του Νίκου Μπιτζένη. Την ίδια ώρα, Ημεροδρόμοι με σημείο εκκίνησης τον Κεραμεικό, τερματίζουν έχοντας βαδίσει εν τάχει τα 21 χλμ. της Ιεράς Οδού. Τέλος, το Ελευσίνιο Κίνημα, υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια της Τζένης Αργυρίου και του Βασίλη Γεροδήμου, ξεκινά στις 15:30 από 11 διαφορετικά σημεία της πόλης, πλημμυρίζοντας τους δρόμους με μουσικές και χορούς από τους 14 διαφορετικούς τόπους καταγωγής των εθνοτοπικών συλλόγων της Ελευσίνας.

Περισσότεροι από 600 συμμετέχοντες στην πομπή θα συναντηθούν στις 16:00 στην οδό Κανελλοπούλου, στη συμβολή με την οδό Κοντούλη & Νικολαΐδου, και σαν ένα σώμα θα κατευθυνθούν στο Παλαιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας. Σε μια ιστορική στιγμή για την πόλη αλλά και τη διοργάνωση, οι τέσσερις πομπές θα συναντηθούν στο Παλαιό Ελαιουργείο στις 17:00, με τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης –την πέμπτη αυτή άτυπη πομπή– να τους επιφυλάσσουν μια ιδιαίτερη υποδοχή.

Η δεύτερη φάση της τελετής έναρξης σηματοδοτείται από το Μυστήριο 0 Μυστήρια Μετάβασης, ένα πολυδιάστατο θέαμα, που εκτυλίσσεται στις 19:00 στο παράκτιο μέτωπο συνδέοντας τη στεριά, τη θάλασσα και τον ουρανό της Ελευσίνας. Με τη Ρένα Μόρφη οικοδέσποινα της τελετής, με περισσότερες από 100 Chóres σε καλλιτεχνική επιμέλεια Μαρίνας Σάττι, και τους ήχους της πρωτότυπης μουσικής του Άγγελου Τριανταφύλλου, σε εκτέλεση της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών – ΚΟΑ, κεντρικη σκηνή της Τελετής Έναρξης γίνεται η θάλασσα, με μια μυθική οντότητα να αναδύεται από τα βάθη της.

Στις 20:00 ακολουθεί η Παράκτια Πολιτιστική Διαδρομή, κατά μήκος της οδού Κανελλοπούλου, με 19 διαφορετικές δράσεις σε απροσδόκητα σημεία (ταράτσες, αυλές, συνεργείο αυτοκινήτων, ταβέρνες, μπαλκόνια, παράθυρα και δώματα) και το κοινό να περιηγείται  σε πειραματικά project, χορογραφίες, ηχητικές εγκαταστάσεις, ρεσιτάλ ποντιακής λύρας, και θαλασσινά κεράσματα. Παράλληλα, Νύμφες κάνουν αναπάντεχα την εμφάνισή τους στα στενά της πόλης, σε κινησιολογική επιμέλεια του Κωνσταντίνου Ρήγου και ενδυματολογική της Όλγας Καραβερβέρη.

Αναλυτικά η ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας

«Τριάντα οκτώ χρόνια μετά τη δημιουργία του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης από τη Μελίνα Μερκούρη, μια τέταρτη ελληνική πόλη, μετά την Αθήνα το 1985, τη Θεσσαλονίκη το 1997 και την Πάτρα το 2006, υποδέχεται τον θεσμό. Πόλη ιερή κατά την αρχαιότητα, βιομηχανική κατά τον εικοστό αιώνα, κακοποιημένη βάναυσα από την άναρχη ανάπτυξη την οποία επέβαλε η πίεση της ανάγκης αλλά και η αντιπνευματικότητα της σύγχρονης εποχής, η Ελευσίνα διατηρεί, ωστόσο, αινιγματικά γόνιμο και ποιητικό, το βίωμα μιας συνύπαρξης: της αρχαίας θρησκείας με τη χριστιανική, του ειδυλλιακού αττικού τοπίου με τον βιομηχανικό βανδαλισμό, της μεταβιομηχανικής αμηχανίας με την αναζήτηση επικοινωνίας και την επάνοδο στις ανθρωπιστικές και πολιτιστικές αξίες.

Άλλωστε, όπως σημείωνε ο Αμερικανός συγγραφέας και λάτρης του ελληνικού τοπίου Χένρι Μίλερ στον «Κολοσσό του Μαρουσιού», «Στην πραγματικότητα, η Ελευσίνα είναι ανέπαφη. Τα παλιά συντρίμμια, η διασπορά, το θρυμμάτισμα, η σκόνη είμαστε εμείς. Η Ελευσίνα ζει με μια ζωή αιώνια, ανάμεσα σ’ έναν κόσμο που βρίσκεται στην αγωνία του ψυχομαχητού».

Μπαίνω στον πειρασμό να συνδέσω τον καταστατικό μύθο της πόλης, την αρπαγή της Περσεφόνης, με την εικόνα της Ελευσίνας όπως μας την παρέδωσε ο εικοστός αιώνας, αλλά και με τις προοπτικές της στον αιώνα που διανύουμε: η βία που άσκησε ο Άδης στο πρόσωπο της κόρης της θεάς Δήμητρας ισοδυναμεί με τον βιασμό του φυσικού τοπίου· ο συμβολικός πυρήνας του μύθου, ο θάνατος και η αναγέννηση, μεταφέρεται στο σήμερα ως μια κυριολεκτική ανάδυση νέας ζωής μέσα από την φθορά και την ερήμωση των περασμένων δεκαετιών.

Σήμερα, η Ελευσίνα διαμορφώνει τη σύγχρονη ταυτότητά της συνδυάζοντας την αρχαιολογική και βιομηχανική ιστορία της με τις νέες υποδομές που αποκτά χάρη στην ανακήρυξή της ως πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2023. Στο ιερό της χώμα, στο πλούσιο πολιτισμικό της υπέδαφος, φυτεύεται ο σπόρος της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, θυμίζοντάς μας τον περίφημο στίχο από τις Χοηφόρους του Αισχύλου, του Ελευσίνιου τραγωδού: «σμικροῦ γένοιτ᾽ ἂν σπέρματος μέγας πυθμήν».

Και καθώς αυτός ο σπόρος μόνο μικρός δεν είναι, πιστεύω ακράδαντα ότι το δέντρο του πολιτισμού που θα φουντώσει στην πόλη θα δώσει πλούσιο καρπό για τα χρόνια που θα’ ρθουν. Πολύφυλλο, γεμάτο χυμούς, θα απλώσει τα κλαδιά του ενώνοντας τα σύγχρονα ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά εγχειρήματα και θα αναδείξει, σε όλη τη διάρκεια του έτους, το νόημα των πολιτιστικών συναντήσεων, της ελεύθερης ανταλλαγής ιδεών, γνώσης και δημιουργίας, της παραγωγικής αλληλεπίδρασης ανάμεσα στους πολιτισμούς και του αισθήματος του συνανήκειν σε μια ευρύτερη πατρίδα, την Ευρώπη.

Συγχαίρω ολόψυχα όσους εργάστηκαν με πίστη και αυταπάρνηση για την υλοποίηση του μεγάλου πολιτιστικού γεγονότος που εγκαινιάζουμε σήμερα».