Σύμπραξη Δήμου Αθηναίων, Europa Nostra και ΕΛΛΕΤ για την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της πρωτεύουσας 

Μία δυναμική σύμπραξη, ξεχωριστής σημασίας για την πόλη της Αθήνας, εγκαινίασαν σήμερα ο Δήμος Αθηναίων, η πανευρωπαϊκή ομοσπονδία οργανώσεων πολιτιστικής κληρονομιάς Europa Nostra και η  ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ). Με απόφαση της ομοσπονδίας -η οποία εδρεύει στη Χάγη- η Αθήνα γίνεται, μετά την Κρακοβία, η δεύτερη πόλη στην Ευρώπη στην οποία δημιουργείται ένα Heritage Hub, αναβαθμίζοντας και εδραιώνοντας την παρουσία της Ελλάδας στον χώρο της πολιτιστικής κληρονομιάς και στην προστασία και ανάδειξή της. 

Η ίδρυση του Κόμβου Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Αθήνα είναι αποτέλεσμα στενής συνεργασίας της Europa Nostra, του Δήμου Αθηναίων και της ΕΛΛΕΤ -η οποία επιλέχθηκε από την Europa Nostra  για τον συντονισμό, τη διαχείριση και την εκπροσώπηση του Hub στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου.

Ο ρόλος του Heritage Hub της Αθήνας είναι να αναπτύξει και να ενισχύσει τις δραστηριότητες της ομοσπονδίας στο τμήμα αυτό της Ευρώπης, -όπως αντίστοιχα ο 1ος Κόμβος της Κρακοβίας στην Κεντρική και Βορειοανατολική Ευρώπη- καθώς και να εμπλέξει τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στην προστασία της ευρωπαϊκής κληρονομιάς. Παράλληλα, μέσω του κόμβου, ενισχύεται ο ρόλος της ελληνικής πρωτεύουσας, ως κορυφαίου ευρωπαϊκού κέντρου στον τομέα της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς και στην εφαρμογή της Σύμβασης της UNESCO.

Στους βασικούς άξονες δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβάνονται: 

-Η ανάδειξη του ρόλου των πόλεων και των τοπικών αρχών στη διατήρηση και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς, που αποτελεί θεματική προτεραιότητα για τον Δήμο Αθηναίων και η μελέτη/ εντοπισμός καλών πρακτικών από πόλεις και περιφέρειες της Ε.Ε., με πρώτο παράδειγμα τη μελέτη των καλών πρακτικών στην Ευρώπη για την στήριξη της κατοικίας στις ιστορικές πόλεις. 

-Η εμπλοκή της νέας γενιάς στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς, με προγράμματα ευαισθητοποίησης, κατάρτισης και διασύνδεσης. 

-Η ανάπτυξη ενός προγράμματος «SOS για την Κληρονομιά σε κίνδυνο», βασισμένο στη μακρόχρονη εμπειρία της ΕΛΛΕΤ στην εκστρατεία για τη διάσωση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς σε κίνδυνο, που εκτείνεται σε περισσότερα από 50 χρόνια.

-Επέκταση του προγράμματος «Μονοπάτια Πολιτισμού» της ΕΛΛΕΤ στις χώρες που συμμετέχουν στο hub.

-Η ίδρυση του Κόμβου Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Αθήνα δεν θα ήταν εφικτή χωρίς τη μακρόχρονη εμπειρία της ΕΛΛΕΤ -επίσημου εκπροσώπου της Europa Nostra στην Ελλάδα. Η ΕΛΛΕΤ συνεργάζεται σταθερά με την Europa Nostra, συμβάλλοντας στην προώθηση και εδραίωση των προγραμμάτων της –από το «7 Most Endangered» ως τα «Ευρωπαϊκά Βραβεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς – Europa Nostra Awards», με στόχο τη διάσωση και ανάδειξη της κοινής πολιτιστικής μας κληρονομιάς. 

Σχέδιο ενίσχυσης της κατοικίας στο ιστορικό κέντρο

H παρουσία του Europa Nostra Heritage Ηub στην πρωτεύουσα, αποσκοπεί μεταξύ άλλων στην αντιμετώπιση του καίριου ζητήματος της προστασίας της κατοικίας στο Ιστορικό Κέντρο της Αθήνας σε σχέση με τον αστικό ιστό της. Μέσω της λειτουργίας του Κόμβου, θα μελετηθούν οι βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές για την ενίσχυση της κατοικίας στις ιστορικές πόλεις με χρήσιμα συμπεράσματα για τις υπόλοιπες πόλεις που θα εκπροσωπούνται στο Hub.

Στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής, κεντρική προτεραιότητα θα είναι η ανάδειξη της κατοικίας στο κέντρο -και η συγκράτηση του φαινομένου της απομάκρυνσης των κατοίκων από αυτό- καθώς και η αξιοποίηση του εγκαταλελειμμένου παλαιού κτιριακού αποθέματος, με ταυτόχρονη διαφύλαξη της πλούσιας διαπολιτισμικής και κοινωνικής ποικιλότητας της πόλης.

Εκδήλωση για την παρουσίαση του Hub

Σήμερα, στο κτίριο της ΕΛΛΕΤ, στην Πλάκα, πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του Europa Nostra Heritage Hub στην Αθήνα με ομιλητές τον Δήμαρχο Αθηναίων κ. Κώστα Μπακογιάννη, την Πρόεδρο της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, κα Λυδία Καρρά, την Γενική Γραμματέα της Europa Nostra, κα Sneška Quaedvlieg–Mihailović, και την εκπρόσωπο της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ στην Europa Nostra, κα Αλεξάνδρα Μαμαλίγκα-Προκοπίου. 

Σε δήλωσή του ο κ. Μπακογιάννης, ανέφερε: «Η Αθήνα είναι ένα φυσικό "εργαστήρι" όταν μιλάμε για τον πολιτισμό, τη φύση, την ειρήνη και τη δημοκρατία. Με τη στρατηγική αυτή σύμπραξη που εγκαινιάζουμε σήμερα με την ΕΛΛΕΤ και τη Europa Nostra, δίνουμε επιπλέον ώθηση σε αυτά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα. Εμπλουτίζουμε με γνώση και καλές πρακτικές τον συνολικό σχεδιασμό μας για την Αθήνα του «αύριο» με σεβασμό στην Αθήνα του «χθες». Ιδιαίτερα σημαντικό, και μάλιστα στη δεδομένη συγκυρία, είναι το γεγονός ότι μέσω αυτής της σύμπραξης, θα πετύχουμε την ανάδειξη της κατοικίας στο ιστορικό κέντρο και την αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων κτιρίων, που υπήρξαν κομμάτι της ταυτότητας της πόλης. Σήμερα κάνουμε μια οραματική αρχή. Να ευχηθώ να είναι καλοτάξιδο το δίκτυο, να μάς πάει μακριά και να μάς κάνει υπερήφανους».

Από την πλευρά του, ο κ. Hermann Parzinger, Εκτελεστικός Πρόεδρος της Europa Nostra, τόνισε σε μήνυμά του: «Εκ μέρους της Europa Nostra, θέλω να ευχαριστήσω ειλικρινά τον Δήμο Αθηναίων, υπό την οραματική ηγεσία του Δημάρχου Κώστα Μπακογιάννη, για την εμπιστοσύνη και την υποστήριξή τους στην ίδρυση του δεύτερου Κόμβου Πολιτιστικής Κληρονομιάς Europa Nostra στη μαγευτική πόλη της Αθήνας, πρωτεύουσα της Ελλάδας, αλλά και ιστορική πρωτεύουσα της Ευρώπης και κοιτίδα της δημοκρατίας. Είμαστε βέβαιοι ότι αυτός ο Κόμβος θα συμβάλει στην ενίσχυση και περαιτέρω δόμηση της φωνής της κοινωνίας των πολιτών που είναι αφοσιωμένη στη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο, και στη δημιουργία στενότερων συνεργειών μεταξύ τοπικών, εθνικών, περιφερειακών και ευρωπαϊκών παραγόντων – τόσο δημόσιων όσο και ιδιωτικών».

Η Γενική Γραμματέας της Europa Nostra, κα Sneška Quaedvlieg – Mihailovic, σημείωσε: «Η ίδρυση του δεύτερου Κόμβου Πολιτιστικής Κληρονομιάς Europa Nostra στην Αθήνα είναι μια πολύ ευχάριστη συνέχεια μιας μακροχρόνιας και γόνιμης συνεργασίας με την αντιπροσωπεία της χώρας μας στην Ελλάδα – την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ). Τις τελευταίες δεκαετίες, η Europa Nostra και η ΕΛΛΕΤ έχουν εργαστεί χέρι-χέρι προς όφελος της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ελλάδα, η οποία έχει τόσο θεμελιώδη αξία για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης μας. Είναι ιδιαίτερα συμβολικό ότι η έναρξη αυτού του Hub πραγματοποιείται την ίδια χρονιά που η ΕΛΛΕΤ γιορτάζει 50 χρόνια εξαιρετικής αφοσίωσης στην πολιτιστική κληρονομιά. Σε μια τόσο ξεχωριστή και αξέχαστη ημέρα, θα ήθελα να αποτίσω φόρο τιμής στον συνιδρυτή της ΕΛΛΕΤ και εκλιπόντα Αντιπρόεδρο της Europa Nostra, Κώστα Καρρά. Ενώ δεν είναι πλέον φυσικά μαζί μας, η κληρονομιά του θα ζήσει και θα συνεχιστεί από το έργο αυτού του Hub».

Η Πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ, κα Λυδία Καρρά,  τόνισε: «Θέλω να ευχαριστήσω την Εuropa Nostra που πρότεινε την ΕΛΛΕΤ ως συντονιστή του Κόμβου Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Αθήνα και τον Δήμο Αθηναίων που από την αρχή θέλησε να στηρίξει την πρωτοβουλία αυτή – κάτι που ήταν απαραίτητο για την λειτουργία του Hub. Θεωρώ ότι το Hub θα μάς δώσει την ευκαιρία να μελετήσουμε καλές πρακτικές από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και να τις προωθήσουμε στις χώρες που συμμετέχουν από τα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο. Θεωρώ επίσης ότι θα μάθουμε πολλά και προσβλέπουμε στις ιδέες που θα έρθουν από τις χώρες αυτές. Πρόκειται για μια εξαιρετική πρωτοβουλία της Europa Nostra και πραγματική τιμή για την χώρα μας. Πιστεύω ειλικρινά ότι οι πιο γερές βάσεις για την Ευρώπη μας είναι οι πολιτιστικές βάσεις: η κληρονομιά κάθε λαού που αποτελεί και κοινή κληρονομιά όλων μας – η αίσθηση των Ευρωπαίων πολιτών ότι ανήκουν σε μια κοινότητα, μια αίσθηση που δεν μπορεί να καλύψει μόνο η οικονομία».

Η εκπρόσωπος της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ στην Europa Nostra, κα Αλεξάνδρα Μαμαλίγκα-Προκοπίου, ανέφερε: «Πρόκειται για μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία που αναγνωρίζει από πλευράς Europa Nostra την τόσο σημαντική δουλειά της ΕΛΛΕΤ και που θα ενδυναμώσει ακόμα περισσότερο μια εποικοδομητική συνεργασία χρόνων, προς όφελος της πολιτιστικής και φυσικής, κοινής μας κληρονομιάς. Εξάλλου, η κοινή πολιτιστική μας κληρονομιά είναι αυτή που ενώνει όλους τους λαούς της Ευρώπης».

Horizon 2025

Η ίδρυση του Hub αποτελεί προτεραιότητα του στρατηγικού σχεδίου της Europa Nostra: Πρόκειται για το Horizon 2025, το οποίο καθορίζει τον ρόλο - κλειδί των πόλεων, θέτοντας τις βάσεις για τη δράση των περιφερειακών ηγετών στους κόμβους πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης ως καταλύτη για θετική αλλαγή προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης, της κοινωνικής συνοχής και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. 

Η Europa Nostra 

H Europa Nostra είναι η πανευρωπαϊκή ομοσπονδία Μη-Κυβερνητικών Οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στον χώρο της πολιτιστικής κληρονομιάς. Με έδρα τη Χάγη, συγκεντρώνει πάνω από 250 οργανισμούς - μέλη και 150 συνεργαζόμενους οργανισμούς από περισσότερες από 40 χώρες, δημόσιους φορείς και ιδιωτικές εταιρείες, δημιουργώντας ένα δίκτυο άνω των 5 εκατομμυρίων ανθρώπων που φροντίζουν την ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά. Αναγνωρίζεται ως το μεγαλύτερο και πιο αντιπροσωπευτικό δίκτυο πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη, και διατηρεί στενές σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Συμβούλιο της Ευρώπης, την UNESCO και άλλους διεθνείς φορείς. Η Europa Nostra διεξάγει εκστρατείες ευαισθητοποίησης/ υπεράσπισης που καλύπτονται ευρέως στα μέσα ενημέρωσης, όπως το πρόγραμμα «7 Most Endangered» / «Τα 7 πιο Eπαπειλούμενα» και τα περίφημα «European Heritage Awards / Europa Nostra Awards» για εξαιρετικά έργα πολιτιστικής κληρονομιάς.