Ποιες επενδύσεις προκρίνονται για την ανάπλαση του π. στρατοπέδου Παύλος Μελάς

Την ανάπλαση του πρώην στρατοπέδου «Παύλος Μελάς» ενέκρινε ο Δήμος Παύλου Μελά Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τη μελέτη του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου, που συντάχθηκε από το Τμήμα Πολεοδομικών Εφαρμογών της Διεύθυνσης Πολεοδομίας του Δήμου Παύλου Μελά.

Η πρόταση χωρικής ανάπτυξης, στοχεύει στην δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου με την απόδοση σε κοινή χρήση ενός ελεύθερου χώρου πρασίνου και κοινωφελών χρήσεων και παράλληλα στην προστασία και ανάδειξη του χώρου του πρώην στρατοπέδου ως τόπου ιστορικής και κοινωνικής μνήμης, με τελικό σκοπό την ενίσχυση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Παύλου Μελά και του συνόλου του βορειοδυτικού ΠΣΘ.

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, για την αξιοποίηση του στρατοπέδου ο Δήμος Παύλου Μελά εκπόνησε Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπλασης με την ονομασία «Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπλασης πρώην Στρατοπέδου Παύλου Μελά σε χώρο πρασίνου μητροπολιτικής εμβέλειας». Στο ανωτέρω Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπλασης αναφέρεται ότι οι ενέργειες ένταξης του χώρου του πρώην στρατοπέδου στην αστική ζωή της πόλης θα διέπονται από τους ακόλουθους πυλώνες:

-Πυλώνας περιβαλλοντικής αναβάθμισης, καθώς η προστασία και η ενίσχυση του πράσινου θα επηρεάσει θετικά τις κλιματολογικές και ατμοσφαιρικές συνθήκες της ευρύτερης περιοχής της Δυτικής Θεσσαλονίκης, προσδίδοντας τα μέγιστα περιβαλλοντικά οφέλη, όσον αφορά στη βελτίωση του μικροκλίματος της περιοχής.

-Πυλώνας αειφόρου ενέργειας, καθώς οι παρεμβάσεις στον χώρο του στρατοπέδου θα πρέπει να στοχεύουν στους τρόπους ενίσχυσης της αειφόρου ενέργειας, με την υιοθέτηση παρεμβάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε κτίρια και υπαίθριους χώρους, αλλά και με κάθε άλλο μέσο εξοικονόμησης ενέργειας προς εκπλήρωση των στόχων που έχουν τεθεί από το Σχέδιο Αειφόρου Ενέργειας του Δήμου Παύλου Μελά.

-Πυλώνας προστασίας πολιτιστικής κληρονομιάς και ιστορικής κοινωνικής μνήμης, καθώς η αποκατάσταση και επανάχρηση των διατηρητέων κτιρίων και του ιστορικού τόπου θα συμβάλουν στην ανάδειξη της ιστορικής φυσιογνωμίας της περιοχής, στην προσέλκυση επιστημονικού και  τουριστικού ενδιαφέροντος.

-Πυλώνας ολοκληρωμένης προσέγγισης ένταξης του χώρου στην αστική ζωή, με την εγκατάσταση χρήσεων ελεύθερου χρόνου και αναψυχής αλλά και μη οχλουσών ή ειδάλλως επιβαρυντικών χρήσεων που θα συμβάλουν στην επιβλεψιμότητα και ασφάλεια του χώρου, την άθληση, την μάθηση και την επαφή με τη φύση.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο σχεδιασμός κινείται στον βασικό άξονα μείωσης του κτισμένου ισοζυγίου ή κατ' ελάχιστο διατήρησής του στα σημερινά επίπεδα και την αποφυγή περαιτέρω ανοικοδόμησης στον παραχωρούμενο χώρο του στρατοπέδου. Σε κάθε περίπτωση, η οποιαδήποτε χρήση θα πραγματοποιείται στις υφιστάμενες κτιριακές υποδομές κατόπιν των απαραίτητων εργασιών ανακατασκευής και συντήρησης, καθώς η σύμβαση παραχώρησης δεν προβλέπει την δυνατότητα δόμησης εντός της παραχωρούμενης έκτασης, με εξαίρεση τυχόν βοηθητικές εγκαταστάσεις που θα εξυπηρετούν τις ανωτέρω χρήσεις.

Παραδείγματα αξιοποίησης πάρκων

Στο Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπλασης του πρώην Στρατοπέδου Παύλου Μελά λαμβάνονται υπόψη παραδείγματα λειτουργίας και αξιοποίησης πάρκων κυρίως του εξωτερικού και προτείνονται ενδεικτικά χρήσεις, οι οποίες οργανώνονται σε τέσσερις λειτουργικές ενότητες ως εξής:

1.Λειτουργική ενότητα πρασίνου - αναψυχής. Αναφέρονται ενδεικτικά παραδείγματα χρήσεων και δράσεων, όπως:

-διαδρομές για jogging και περιπάτους με κατοικίδια

-ποδηλατόδρομοι και σταθμός ενοικιαζόμενων ποδηλάτων σε κοινόχρηστο σύστημα

-θεματικοί χώροι ή χώροι ανάπτυξης επιδεξιοτήτων (πάρκο σκύλων, πράσινοι λαβύρινθοι κ.α.)

-skate park και άλλες καινοτόμες αθλοπαιδιές

-διαμορφωμένοι χώροι για υπαίθριο παιχνίδι

-ελεύθεροι χώροι άθλησης και εναλλακτικής άσκησης

-παρατηρητήρια και στεγασμένοι υπαίθριοι χώροι – πέργκολες

-αναψυκτήρια και υπαίθριοι χώροι στάσης-αναψυχής

-χώρος εστίασης για “περιπατητικά γεύματα” (“walking lunch”)

-ήπια διαμορφωμένοι υπαίθριοι χώροι για πικ-νικ,

-υπαίθριο αναγνωστήριο “πράσινου” εξοπλισμού δημοτικής δανειστικής βιβλιοθήκης

-αστικοί οπωρώνες

2. Λειτουργική ενότητα αρχιτεκτονικής κληρονομιάς - ιστορικής μνήμης. Αναφέρονται ενδεικτικά τα εξής:

-χώροι διοικητικών υπηρεσιών

-μουσειακοί χώροι ιστορικής μνήμης στρατοπέδου

-υπαίθριοι τόποι που ανακαλούν την μνήμη

- στεγασμένη δανειστική βιβλιοθήκη βασικής υποδομής

-στεγασμένοι εκθεσιακοί χώροι

-συνεδριακές αίθουσες

3. Λειτουργική ενότητα πολιτισμού - εκπαίδευσης - υπηρεσιών. Αναφέρονται ενδεικτικά παραδείγματα χρήσεων και δράσεων όπως:

-χώροι διοικητικών υπηρεσιών

-χώροι διοίκησης, διαχείρισης και συντήρησης πάρκου

-χώροι άθλησης και εναλλακτικής άσκησης

-ξενώνες και πολυχώροι εναλλακτικού τουρισμού

-εκμισθώσεις χώρων για επιλεγμένες οικονομικές δραστηριότητες χαμηλής όχλησης

-στεγασμένα ή υπαίθρια επιμορφωτικά περιβαλλοντικά προγράμματα, εργαστήρια και διαγωνισμοί (συνεργαζόμενη χρήση με Πανεπιστήμιο, σχολεία και οργανισμούς)

-ελαφριές εγκαταστάσεις για υπαίθριες τοπικές εκδηλώσεις και εποχιακές γιορτές

-ελαφριές εγκαταστάσεις υπαίθριου θεάτρου και υπαίθριου κινηματογράφου

-περίπτερα πληροφόρησης κοινού (info points και σύλλογος φίλων)

-εγκατάσταση ανοικτού wi-fi προς όλους

-ανοιχτοί ελεγχόμενοι χώροι στάθμευσης

4. Λειτουργική ενότητα υπερτοπικών δραστηριοτήτων, η οποία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα εξής:

-διαμόρφωση ελεύθερου χώρου για διοργανώσεις φεστιβάλ (κινηματογράφου, μουσικής, σωματικής άσκησης και ευεξίας κ.α.)

-διαμόρφωση ελεύθερου χώρου για εποχιακά καλλιτεχνικά εργαστήρια και περιοδικές υπαίθριες εικαστικές εκθέσεις

-διαμόρφωση ελεύθερου χώρου για υπερτοπικές εκθέσεις (ανθοέκθεση, γιορτή γαστρονομίας κλπ.)

Η οργάνωση των παραπάνω ενδεικτικών χρήσεων και δράσεων στις τέσσερις λειτουργικές ενότητες διαμορφώνει μια δυναμική που εναρμονίζεται με τους τέσσερις κεντρικούς άξονες της ανάπλασης και σέβεται τον βασικό στόχο του σχεδιασμού που είναι η απόδοση στους πολίτες ενός ελεύθερου χώρου πρασίνου με κοινωφελείς χρήσεις και η ταυτόχρονη προστασία και ανάδειξή του ως τόπου αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και ιστορικής μνήμης. Οι ενότητες διακρίνονται από την κυρίαρχη λειτουργία τους ωστόσο συνδέουν εμπλεκόμενες δραστηριότητες ώστε να δημιουργείται ποικιλομορφία, πολλαπλές διαφορετικές ροές και ζωντάνια στο χώρο.

Στην πρώτη λειτουργική ενότητα (πρασίνου - αναψυχής) οργανώνονται ήπιες χρήσεις αναψυχής – ελεύθερου χρόνου, οι οποίες έχουν καινοτόμο χαρακτήρα και είναι ελκυστικές για τον επισκέπτη. Οι χρήσεις αυτές υποστηρίζουν την κυρίαρχη λειτουργία του πρασίνου και ενισχύουν τον κοινωφελή χαρακτήρα του πάρκου.

Χωροθετούνται στους διαμορφωμένους ελεύθερους χώρους και ομαδοποιούνται σε επιμέρους ενότητες δημιουργώντας εστίες αναψυχής με διακριτό σχεδιασμό, ύφος, υλικά φιλικά προς το περιβάλλον και ήπιες υποστηρικτικές οικονομικές δραστηριότητες.

Στην δεύτερη λειτουργική ενότητα (αρχιτεκτονικής κληρονομιάς - ιστορικής μνήμης) οργανώνονται χρήσεις συμβατές με την ιστορική φυσιογνωμία του χώρου και τα προς διατήρηση κτίρια. Ειδικότερα, ενισχύεται ο δημόσιος χαρακτήρας της ενότητας με υπηρεσίες διοικητικές και πολιτισμού, ώστε να διατηρηθεί η ιστορική μνήμη και να αποδοθεί ένας χώρος με ελεγχόμενη λειτουργία και ασφάλεια. Με βάση την κατάσταση του κτιριακού αποθέματος και τον βαθμό προστασίας των κτιρίων, θεωρείται ότι η αποκατάσταση και η επανάχρηση μπορεί να υλοποιηθεί με σημαντικούς βαθμούς ελευθερίας.

Στην τρίτη λειτουργική ενότητα (πολιτισμού - εκπαίδευσης - υπηρεσιών) οργανώνονται χρήσεις πολιτισμού - εκπαίδευσης - υπηρεσιών, με έμφαση στην απόδοση των χώρων σε ήπιες επιχειρηματικές δραστηριότητες πολιτισμού και αναψυχής. Οι βασικές υπηρεσίες λειτουργίας, διαχείρισης και ασφαλείας του πάρκου χωροθετούνται περιμετρικά. Οι ελεγχόμενοι υπαίθριοι χώροι στάθμευσης χωροθετούνται στις ακραίες θέσεις της βόρειας και νότιας πλευράς, ενώ ο υπόγειος χώρος στάθμευσης στη νοτιοδυτική γωνία, δηλαδή σε γειτνίαση με την προβλεπόμενη στάση του μετρό.

Τέλος, στην τέταρτη λειτουργική ενότητα (υπερτοπικών δραστηριοτήτων) οργανώνονται χρήσεις υπερτοπικού χαρακτήρα, οι οποίες απευθύνονται σε ολόκληρη την πόλη (μέσω της δημιουργίας πόλων έλξης περιστασιακών επισκεπτών), ενισχύοντας έτσι τον μητροπολιτικό χαρακτήρα του πάρκου.