Πώς πρέπει να αντιμετωπισθεί το φαινόμενο "Airbnb" στην Ελλάδα

Η ανάγκη ρύθμισης της αγοράς βραχυχρόνιων μισθώσεων στην Ελλάδα, η οποία αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας, δημιουργώντας «γκρίζες ζώνες» σε οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα στους προορισμούς, συζητήθηκε κατά την πρώτη εκδήλωση που πραγματοποιείται στη χώρα μας, με πρωτοβουλία του δήμου Αθηναίων.

Στην ημερίδα «Δια-μοιράζοντας" την τουριστική ανάπτυξη», η οποία πραγματοποιήθηκε σήμερα στην Αθήνα, φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης από μεγάλους προορισμούς της Ελλάδας και του εξωτερικού (Φλωρεντία και Βαρκελώνη), εκπρόσωποι πλατφορμων στην οικονομία διαμοιρασμού και τουριστικοί φορείς καθώς και εμπειρογνώμονες της οικονομίας διαμοιρασμού είχαν την ευκαιρία να αναζητήσουν δρόμους συνεργασίας των προορισμών με τις μεγάλες πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης όπως η Airbnb.

Ο δήμαρχος Αθηναίων, κ. Γ. Καμίνης τόνισε οτι για την Αθήνα το φαινόμενο της Airbnb χρειάζεται ρύθμιση εν όψει νέων τουριστικών ρεκόρ που αναμένεται να ανεβάσουν περαιτέρω τη ζήτηση για βραχυχρόνιες μισθώσεις στην πόλη, ώστε να προληφθούν εγκαίρως οι αρνητικές επιπτώσεις στον κοινωνικό ιστό αλλά και την οικονομία. 

Έσπασε το φράγμα των 50.000 καταχωρήσεων η Αθήνα

Όπως ανέφερε η υπεύθυνη πολιτικής της Airbnb, κ. Σοφία Γκιούσου, το 2017 προσφέρθηκαν στην Ελλάδα 50.900 καταχωρήσεις για σπίτια, για 29 ημέρες ετησίως και με μέσο έσοδο 2.800 ευρώ, διοχετεύοντας 750 εκατ. ευρώ στην ελληνική οικονομία.

Μετά το αρνητικό ρεκόρ αφίξεων στην Αθήνα το 2012 εξαιτίας των επεισοδίων (2,5 εκατ. αφίξεις), το 2017 η εικόνα αντιστράφηκε με θετικό ρεκόρ (5 εκατ. αφίξεις) ενώ για το 2018 η πρωτεύουσα αναμένεται να υποδεχθεί συνολικά 5,5 εκατ. τουρίστες.

Το 2017, η Αθήνα είχε 7.300 καταχωρήσεις σπιτιών προς βραχυχρόνια μίσθωση, με μέσο όρο ημερών ενοικίασης τις 77 ημέρες το χρόνο και με μέσο έσοδο τα 3.300 ευρώ. 

Αντίστοιχη εικόνα παρουσιάζει ένας από τους μεγαλύτερους ελληνικούς προορισμούς, η Σαντορίνη, η οποία αντιμετωπίζει ήδη τις αρνητικές συνέπειες του υπερ-τουρισμού. Αυτή τη στιγμή στο διάσημο ελληνικό νησί προσφέρονται 60.000 κλίνες ξενοδοχείων, 12.500 κλίνες σε ενοικιαζόμενα και 23.000 κλίνες σε παραθεριστικές οικίες. Όπως επισήμανε ο δήμαρχος Θήρας, κ. Ν. Ζώρζος, με 1,7 εκατ. αφίξεις τουριστών και 5,5 εκατ. διανυκτερεύσεις το 2017 (εάν προστεθεί και η οικονομία διαμοιρασμού είναι +25%), έναντι 3,3 εκατ. το 2012, και πάνω από 10.000 – 15.000 επισκέπτες ημερισίως, με 850.000 ημερίσιους επισκέπτες ετησίως και με 25.000 μόνιμους κατοίκους έναντι 15.550 το 2011, το νησί υποδέχεται περισσότερους επισκέπτες από όσους μπορούν να αντέξουν οι υποδομές του (ήδη προβλέπονται επενδύσεις 55 εκατ. σε έργα βασικών υποδομών) και οι βραχυχρόνιες μισθώσεις εξαφανίζουν την μακροχρόνια μίσθωση δημιουργώντας οικιστικά προβλήματα στους κατοίκους. 

Ο κ. Ζώρζος τόνισε οτι η οικονομία διαμοιρασμού πρέπει να ρυθμιστεί. Πρότεινε προτείνοντας τη δυνατότητα εκμίσθωσης μόνο από φυσικά πρόσωπα και για περιορισμένο αριθμό σπιτιών, την εκμίσθωση με συναίνεση του οικιστικού συγκροτήματος, τη θέσπιση μέγιστου αριθμού υπνοδωματίων (για έως 4-5 φιλοξενούμενους), την απαίτηση για ελάχιστον εμβαδό υπνοδωματίου και ύπαρξη κουζίνας, φωτισμού, θέρμανσης και ψύξης, την πρόβλεψη για μέγιστο αριθμό ημερών εκμίσθωσης ετησίως (έως 3 μήνες), τη νόμιμη δόμηση, την ενημέρωση της ΑΑΔΕ, τη μείωση των σπιτιών σε δημοφιλείς προορισμούς γιατί δημιουργούν οικιστικά προβλήματα τους εργαζομένους, την εγγραφή στο μητρώο και τις αυστηρές κυρώσεις για όσους παρανομούν.

Στη Θεσσαλονίκη, από τα 3,5 εκατ. του συνόλου των διανυκτερεύσεων, το 1 εκατ. αντιστοιχεί σε σπίτια της Airbnb. Όμως, όπως εξήγησε ο αντιδήμαρχος Τουρισμού και Διεθνών Σχέσεων του δήμου, κ. Σπύρος Πέγκας, ενώ αρχίζουν να παρατηρούνται προβλήματα στις κατοικίες, η αγορά της Airbnb στην πόλη παρουσιάζει σημάδια ωρίμανσης, και δεν προβλέπεται ο αριθμός στην πλατφόρμα να αυξηθεί σημαντικά. Άλλωστε, η Airbnb έχει συμβάλλει στην αναζωογόνηση περιοχών που είχαν ατονίσει.

Η Θεσσαλονίκη βλέπει θετικά την οικονομία διαμοιρασμού, καθώς συμβάλλει στη διάχυση των εσόδων από τον τουρισμό, εκτός από τα ξενοδοχεία και στους κατοίκους της. Τα τελευταία χρόνια, όπως είπε ο κ. Πέγκας, παρατηρείται αύξηση στους επισκέπτες της πόλης, και παράλληλα, τα έσοδα ανά διαθέσιμο δωμάτιο στα ξενοδοχεία παρουσιάζουν σταθερή αύξηση. 

H Airbnb χρειάζεται ρύθμιση που να θέτει δικαιώματα, υποχρεώσεις και όρια, κατέληξε ο κ. Καμίνης και αναφέρθηκε σε προβλήματα που δημιουργούνται στην Αθήνα εξαιτίας της μη απόδοσης τουριστικού φόρου από την Airbnb στους δήμους αλλά και λόγω της έλλειψης αρμοδιοτήτων των τοπικών αρχών. Η έλλειψη εσόδων από τη βραχυχρόνια μίσθωση, είπε, επιβαρύνει ως δραστηριότητα την πόλη χωρίς αντισταθμιστικό όφελος, αναφέροντας χαρακτηριστικά την περίπτωση της αποκομιδής σκουπιδιών ελλείψει οικονομικών πόρων. 

85,4 εκατ. ευρώ από το φόρο διαμονής το 9μηνο

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, κ. Αλέξανδρος Βασιλικός, ανέφερε οτι από το φόρο διαμονής στα ξενοδοχεία έχουν συγκεντρωθεί στο 9μηνο 85,4 εκατ. ευρώ, την ώρα που υπήρχε προσδοκία για 74 εκατ. ευρώ για όλο το χρόνο. Για το ζήτημα της οικονομίας διαμοιρασμού, είπε ότ η λύση δεν βρίσκεται στην απαγόρευση της βραχυχρόνιας μίσθωσης στους προορισμούς, αλλά απαιτείται να αντιμετωπισθούν φορολογικές και κοινωνικές ανισότητες που προκύπτουν από τη δυναμική εξάπλωσης της οικονομίας διαμοιρασμού. To φαινόμενο της Airbnb, είπε, επαναπροσδιορίζει αναπόφευκτα το ξενοδοχειακό προϊόν ως τάση, θέτοντας μια νέα προσέγγιση στα αστικά ξενοδοχεία τα οποία παλαιότερα είχαν εσωστρεφές προφίλ.

Μιλώντας στην ημερίδα, ο διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, κ. Γιώργος Πιτσιλής, είπε οτι η Αρχή δρομολογεί τη σύναψη πρωτοκόλλων συνεργασίας με μεγάλες πλατφόρμες στην οικονομία διαμοιρασμού, όπως η Airbnb, η Homeaway, η Booking.com κτλ, με στόχο να εκβάλλονται από την πλατφόρμα όσοι ιδιοκτήτες δε συμμορφώνονται με τις φορολογικές απαιτήσεις.

Μέχρι στιγμής, οι εγγεγραμμένοι στο μητρώο των βραχυχρόνιων μισθώσεων από όλη την Ελλάδα φθάνους τους 15.000, και θα πρέπει να εγγραφούν όλοι (σύμφωνα με την Airbnb στην Ελλάδα υπάρχουν 50.900 καταχωρήσεις σπιτιών) μέχρι τη νέα προθεσμία που εκπνέει στις 30 Νοεμβρίου 2018.

Ο κ. Πιτσιλής τόνισε οτι η φορολόγηση της βραχυχρόνιας μίσθωσης αυτόματα με την κράτηση στην πλατφόρμα, αποτελεί πολιτική απόφαση που ξεφεύγει από τις αρμοδιότητες της ΑΑΔΕ. Επίσης, υπογράμμισε οτι η Αρχή ευθύνεται αποκλειστικά για το κομμάτι της φορολογίας αλλά εξέφρασε την ανησυχία του για τις επιπτώσεις σε οικιστικό επίπεδο, καθώς, όπως είπε, δύσκολα εντοπίζεται στέγη ακόμα και για τα στελέχη της Αρχής για τις ανάγκες διενέργειες των ελέγχων.

Η κ. Γκιούσου, από την πλευρά της, διαβεβαίωσε οτι η Airbnb είναι ανοικτή στο διάλογο με τις ελληνικές αρχές για τη συλλογή και απόδοση φόρων.