Τι είναι τελικά οι Γαλάζιες Σημαίες που βλέπουμε να κυματίζουν σε ολοένα και περισσότερες ακτές της Ελλάδας; Πόσο ασφαλείς πρέπει να αισθάνονται όσοι επισκέπτονται ακτές με Γαλάζια Σημαία; Γιατί οι διαχειριστές ακτών θέλουν να αποκτήσουν αυτό το σήμα;
Η Γαλάζια Σημαία αποτελεί ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα σήματα ποιότητας παγκοσμίως και η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά στις πρώτες θέσεις σε αριθμό βραβεύσεων των ακτών της. Φέτος μάλιστα φιλοξενεί, στη Ζάκυνθο, την Ετήσια Συνάντηση Εθνικών Χειριστών του προγράμματος, κάτι που αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία για προβολή της χώρας μας στο εξωτερικό, με επίκεντρο την ποιότητα των υπηρεσιών της και το περιβαλλοντικό της προφίλ.
Στην Ελλάδα, Εθνικός Χειριστής του προγράμματος «Γαλάζια Σημαία» είναι η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης. Ο Πρόεδρός της, κ. Νίκος Πέτρου, περιγράφει τα βασικά σημεία του προγράμματος και τη σημασία που έχει αυτό σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Διαβάστε αναλυτικά τη συνέντευξη.
- Η Ελλάδα είναι μια εκ των πρωταγωνιστικών χωρών παγκοσμίως για το σήμα ποιότητας «Γαλάζια Σημαία» στις ακτές της. Τι σημαίνει αυτό για τη χώρα μας;
Η Γαλάζια Σημαία είναι, αναμφισβήτητα, το πλέον αναγνωρίσιμο οικολογικό σήμα ποιότητας στο κόσμο. Το σύνολο της τουριστικής βιομηχανίας σε όλο τον κόσμο, από μεγάλα τουριστικά πρακτορεία ως τους ταξιδιώτες-καταναλωτές, την έχουν ανάγει σε καθοριστικό κριτήριο επιλογής προορισμού, θεωρώντας την εχέγγυο ποιότητας.
Τα στοιχεία των τελευταίων ετών δείχνουν ότι οι επισκέπτες που αναζητούν φιλικές για το περιβάλλον και αειφορικές τουριστικές πρακτικές αυξάνονται σταθερά. Συνεπώς, η ευρύτατη αποδοχή της κάνει τη Γαλάζια Σημαία πολύτιμο εργαλείο προώθησης του τουριστικού προϊόντος σε όλα τα επίπεδα, από τον τοπικό διαχειριστή μιας ακτής και τις δημοτικές αρχές, μέχρι την εθνική στρατηγική για την προβολή της χώρας.
Η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, στις πρώτες θέσεις σε αριθμό βραβεύσεων, αναδεικνύοντας τη χώρα μας σε διεθνές επίπεδο.
- Στα τέλη Οκτωβρίου η Ελλάδα φιλοξενεί την Ετήσια Συνάντηση Εθνικών Χειριστών του Προγράμματος. Περί τίνος πρόκειται και ποιά είναι τα οφέλη από αυτή τη διοργάνωση;
Ιδρυτής και Διεθνής Συντονιστής του Προγράμματος «Γαλάζια Σημαία» είναι το διεθνές Ίδρυμα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Foundation for Environmental Education–FEE), που έχει έδρα τη Δανία και μέλη σε 78 χώρες σε όλο τον κόσμο. Κάθε χρόνο, εκπρόσωποι των οργανισμών που χειρίζονται το Πρόγραμμα για λογαριασμό του FEE σε 45 χώρες, συγκεντρώνονται για να ανταλλάξουν εμπειρίες από τη χρονιά που πέρασε και να διατυπώσουν προτάσεις για τη βελτίωσή του. Οι προτάσεις αυτές των Εθνικών Χειριστών μελετώνται από τον Διεθνή Συντονιστή και τη Διεθνή Επιτροπή Κρίσεων προς εφαρμογή για την αναβάθμιση και ολοένα καλύτερη λειτουργία του Προγράμματος.
Μια τέτοια συνάντηση έχει πάντα έντονη προβολή, σε τοπικό, εθνικό και, κυρίως, διεθνές επίπεδο, και παρέχει μια εξαιρετική ευκαιρία στην περιοχή που την φιλοξενεί να προβάλλει τις φυσικές της ομορφιές, τις καλές της πρακτικές, το περιβαλλοντικό της προφίλ, και την ποιότητα των παροχών της. Η σχετική πληροφόρηση διαχέεται ευρύτατα μέσω των δικτύων ενημέρωσης του FEE, και των συμμετεχόντων οργανισμών.
Με δεδομένο το διεθνές ενδιαφέρον για τη Γαλάζια Σημαία, η Συνάντηση Εθνικών Χειριστών μπορεί να χρησιμοποιηθεί για γενικότερη προβολή της χώρας στην οποία διοργανώνεται, και υπάρχει ανταγωνισμός για την ανάληψή της.
Η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ), Εθνικός Χειριστής του Προγράμματος «Γαλάζια Σημαία» από το 1992, οργανώνει τη φετινή συνάντηση στη Ζάκυνθο, μεταξύ 20-23 Οκτωβρίου, με προσκεκλημένους περί τους 60 εκπροσώπους Εθνικών Χειριστών και οργανισμών που συνεργάζονται με το FEE, μέλη της Διεθνούς Επιτροπής Κρίσεων, και στελέχη του Διεθνούς Συντονιστικού γραφείου.
Αξίζει να σημειώσω ότι η ΕΕΠΦ έχει οργανώσει παρόμοια συνάντηση και το 2014 στην Κρήτη, καθώς και συναντήσεις Εθνικών Χειριστών του Προγράμματος Green Key (αντίστοιχο οικολογικό σήμα ποιότητας για τον κλάδο της φιλοξενίας), επίσης το 2014 στην Κρήτη και το 2017 στην Αθήνα. Αυτό υπογραμμίζει την ισχυρή παρουσία της ΕΕΠΦ στο FEE, αλλά και τις συνεχείς μας προσπάθειες για προβολή του ελληνικού τουρισμού.
- Πως επελέγη η Ζάκυνθος για τη φιλοξενία αυτής της εκδήλωσης;
Η ΕΕΠΦ προσπαθεί να προβάλει όλες τις περιοχές της Ελλάδας αναδεικνύοντας την ιδιαίτερη ομορφιά τους, αλλά και να υποστηρίζει τις προσπάθειες που γίνονται από τους τοπικούς φορείς για την ανάδειξη του τουριστικού τους προϊόντος. Με αυτό το σκεπτικό, οι ετήσιες εκδηλώσεις ανακοίνωσης των βραβεύσεων, αλλά και διεθνείς εκδηλώσεις του Προγράμματος γίνονται κάθε φορά σε διαφορετική περιοχή.
Όταν το καλοκαίρι του 2017 αποφασίσαμε να διεκδικήσουμε τη διοργάνωση της φετινής διεθνούς συνάντησης στραφήκαμε στο Ιόνιο καθώς δεν έχει γίνει κάποια εκδήλωση στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή τα τελευταία χρόνια. Η Ζάκυνθος έχει εξαιρετικής ποιότητας νερά, παραλίες ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, και είναι το κέντρο ενός από τα δύο θαλάσσια Εθνικά Πάρκα της Ελλάδας. Επιπλέον η Δημοτική αρχή είχε κάνει σημαντική προσπάθεια να εντάξει πολλές νέες ακτές στο Πρόγραμμα και, παρά τα κάποια οργανωτικά προβλήματα που καθυστέρησαν την απονομή των Σημαιών το 2017, φαινόταν αποφασισμένη να τα αντιμετωπίσει και να εξασφαλίσει άριστη ποιότητα των ακτών. Έτσι, με κύριο στόχο να στηρίξουμε την προσπάθεια του Δήμου και να αναδείξουμε περαιτέρω τις φυσικές ομορφιές της περιοχής, επιλέξαμε τη Ζάκυνθο.
- Δεν επηρέασε την επιλογή σας το γεγονός ότι οι ακτές του νησιού έχασαν φέτος το βραβείο της Γαλάζιας Σημαίας;
Δυστυχώς το καλοκαίρι που πέρασε υπήρχαν στη Ζάκυνθο αρκετές δυσκολίες και αδυναμία τήρησης των αυστηρών κριτηρίων του Προγράμματος. Η Συντονιστική Επιτροπή του Προγράμματος «Γαλάζια Σημαία», έδωσε το απαραίτητο περιθώριο διόρθωσης, τελικά όμως ήταν υποχρεωμένη να αποσύρει τις βραβεύσεις για να διαφυλάξει την αξιοπιστία και το κύρος του θεσμού.
Σίγουρα η πραγματοποίηση της ετήσιας Συνάντησης Εθνικών Χειριστών σε έναν προορισμό που δεν κατάφερε να διατηρήσει τις βραβεύσεις είναι ατυχής συγκυρία.
Παρ’ όλα αυτά, ο στόχος μας, που είναι η στήριξη και ανάδειξη της συγκεκριμένης περιοχής και της χώρας μας συνολικά, δεν αλλάζει. Αν ο Δήμος, όπως δηλώνει, έχει την βούληση να διορθώσει τα προβλήματα και να οργανώσει τις ακτές ώστε να είναι και πάλι υποψήφιες για βράβευση, η συνάντηση αυτή, και η παρουσία εκεί της ΕΕΠΦ, του FEE, και δεκάδων χειριστών από άλλες χώρες αποτελεί μια έμπρακτη απόδειξη της στήριξης μας σε όλους όσους θέλουν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα και να υλοποιήσουν τα απαιτούμενα κριτήρια και παράλληλα προσφέρεται ως μια ιδανική ευκαιρία για να αντιστρέψει, η συγκεκριμένη περιοχή, το τυχόν αρνητικό κλίμα που μπορεί να δημιούργησε η απόσυρση των Σημαιών.
- Ποια είναι τα κριτήρια που πρέπει να πληροί μια ακτή για να έχει Γαλάζια Σημαία; Τι οδήγησε στην υποστολή των Γαλάζιων Σημαιών από τις ακτές της Ζακύνθου;
Η «Γαλάζια Σημαία» είναι πρόγραμμα προστασίας του περιβάλλοντος με δύο στόχους: τη συνετή, αειφορική διαχείριση του παράκτιου χώρου, τόσο στη βραβευόμενη ακτή όσο και γύρω από αυτήν, και τη βελτίωση της περιβαλλοντικής συνείδησης επισκεπτών, προσωπικού και τοπικής κοινωνίας μέσα από την περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση.
Για να δοθεί η Γαλάζια Σημαία σε μια ακτή πρέπει να πληρούνται συνολικά 33 κριτήρια. Τα κριτήρια αφορούν την ποιότητα νερών κολύμβησης, η οποία πρέπει να είναι εξαιρετική, την καθαριότητα και οργάνωση της ακτής, την ασφάλεια επισκεπτών και λουομένων (με υποχρεωτική την παρουσία ναυαγοσώστη σε πολυσύχναστες ακτές), τις υπηρεσίες για ΑΜΕΑ, την πληροφόρηση του κοινού για τις παρεχόμενες υπηρεσίες και για την ποιότητα των νερών, την προστασία της φύσης στο χώρο της ακτής και γύρω από αυτήν, και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση.
Σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Προγράμματος, η μη συμμόρφωση με τα κριτήρια μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινή υποστολή της Σημαίας μέχρι να λυθούν τα όποια προβλήματα, ή και σε μόνιμη απόσυρση αν δεν λυθούν.
Οφείλω να τονίσω ότι η συμμετοχή στο Πρόγραμμα είναι εθελοντική, και ότι η υποβολή της αίτησης συνεπάγεται αυτόματα και την απόλυτη δέσμευση του διαχειριστή της ακτής για πλήρη συμμόρφωση με τα κριτήρια και τις προδιαγραφές του.
Στην περίπτωση της Ζακύνθου, δυστυχώς υπήρχαν σε όλες τις δημοτικές ακτές σοβαρές ελλείψεις που αφορούσαν την παροχή υπηρεσιών σε λουόμενους και επισκέπτες, την καθαριότητα, την ασφάλεια λουομένων και επισκεπτών, την προστασία του περιβάλλοντος της ακτής και του γύρω χώρου, την ορθή πληροφόρηση.
Τις ελλείψεις αυτές διαπίστωσε ο αξιολογητής της ΕΕΠΦ που επισκέφθηκε το νησί. Ακολούθησε ενημέρωση του Δήμου με τεκμηριωμένη, λεπτομερή έκθεση, και δόθηκε το προβλεπόμενο περιθώριο για επίλυση των προβλημάτων. Είναι σημαντικό να αναφέρω ότι, το ίδιο διάστημα, έγιναν παράλληλα καταγγελίες για προβλήματα από χρήστες των ακτών απ’ ευθείας στο Διεθνές Συντονιστικό γραφείο, για τις οποίες ενημερωθήκαμε από το FEE.
Καθώς τα προβλήματα δεν αντιμετωπίστηκαν, δεν είχαμε άλλη επιλογή από το να αφαιρέσουμε τις βραβεύσεις.
Η ΕΕΠΦ κατανοεί πλήρως τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ο Δήμος Ζακύνθου, όπως και πολλές άλλες Δημοτικές αρχές τη φετινή σεζόν, η δύναμη όμως της Γαλάζιας Σημαίας διεθνώς είναι η αξιοπιστία της, την οποία είμαστε υποχρεωμένοι να διαφυλάξουμε πάνω από όλα. Γι’ αυτό και κάθε χρόνο, όπως και φέτος, αφαιρούνται Σημαίες.
- Πόσο αξιόπιστο είναι το σύστημα αξιολόγησης, βράβευσης αλλά και ελέγχου τήρησης των κριτηρίων που πρέπει να πληρούν οι ακτές;
Η ΕΕΠΦ αξιολογεί τις αιτήσεις συμμετοχής των υποψηφίων, ελέγχει την επάρκεια των δικαιολογητικών, ιδιαίτερα σε ότι αφορά στην ποιότητα των υδάτων, και υποβάλει εισήγηση προς την Εθνική Επιτροπή Κρίσεων.
Στην Εθνική Επιτροπή Κρίσεων συμμετέχουν εκπρόσωποι της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του ΥΠΕΝ, του Υπουργείου Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού, του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, της περιβαλλοντικής ΜΚΟ ΑΡΧΕΛΩΝ και των Εθελοντών Αξιολογητών Ακτών και Μαρινών.
Συχνά η Εθνική Επιτροπή Κρίσεων απορρίπτει υποψηφιότητες γιατί δεν πληρούν όλα τα κριτήρια, ιδιαίτερα εκείνα της ασφάλειας και της ποιότητας των νερών. Οι τελικές αποφάσεις της αποτελούν εισήγηση προς τη Διεθνή Επιτροπή Κρίσεων.
Η Διεθνής Επιτροπή Κρίσεων είναι εκείνη, και η μόνη, που τελικά αποφασίζει, βάσει των στοιχείων από τις εθνικές Επιτροπές Κρίσεων, για τις βραβεύσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Αποτελείται από εκπροσώπους του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (WTO), της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ναυαγοσωστών (ILSE), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (EEA), του Διεθνούς Συμβουλίου Συνδέσμων Θαλάσσιας Βιομηχανίας (ICOMIA), του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), της Ένωσης Ακτών και Θαλασσών (EUCC) και του Διοικητικού Συμβουλίου του FEE. Συμμετέχει επίσης ανεξάρτητος επιστήμονας ειδικός στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.
Η βράβευση με τη Γαλάζια Σημαία αφορά πάντα την προηγούμενη χρονιά, για την οποία έχουμε επιβεβαιωμένα στοιχεία. Η ανακοίνωση των βραβεύσεων γίνεται πάντα τον Μάιο, πριν την έναρξη της κολυμβητικής περιόδου και οι διαχειριστές οφείλουν να οργανώσουν τις ακτές τους για την τρέχουσα περίοδο προκειμένου να παραλάβουν τις Γαλάζιες Σημαίες. Η οργάνωση των ακτών τεκμηριώνεται φωτογραφικά (με ημερομηνία λήψης) και επιβεβαιώνεται από επιτόπιους ελέγχους κατά τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου σε όλες τις βραβευμένες ακτές.
Οι έλεγχοι αυτοί της συμμόρφωσης με τα κριτήρια είναι απροειδοποίητοι και γίνονται από αξιολογητές της ΕΕΠΦ, αλλά και από διεθνείς αξιολογητές του FEE. Επιπλέον, υπάρχει και η δυνατότητα καταγγελίας από χρήστες των ακτών που εντοπίζουν προβλήματα, είτε στην ΕΕΠΦ είτε και στον Διεθνή Συντονιστή. Κάθε χρόνο έχουμε αρκετές καταγγελίες, τις οποίες διερευνούμε πάντα με συμπληρωματικούς ελέγχους.
Βλέπετε λοιπόν ότι το διεθνές Πρόγραμμα «Γαλάζια Σημαία» έχει πολλαπλά επίπεδα ελέγχου, με αυξανόμενο κύρος και ανεξαρτησία, που εγγυώνται τη διαφάνεια και την αμεροληψία στις βραβεύσεις, αλλά και την τήρηση των προδιαγραφών στη συνέχεια.