Η ιδιότητα του Ευρωπαίου πολίτη δεν πρέπει να αποτελεί εμπόρευμα, διακήρυξαν οι περισσότεροι ομιλητές στο ΕΚ, ζητώντας να δοθεί τέλος στα προγράμματα «ιθαγένειας μέσω επενδύσεων».
Στη συζήτηση με τον Επίτροπο Δικαιοσύνης Didier Reynders, οι ευρωβουλευτές που πήραν τον λόγο ανέδειξαν τους εγγενείς κινδύνους που ενέχουν τα προγράμματα αυτά, αναφέροντας ειδικά τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά, καθιστώντας σαφές ότι η Ευρώπη «δεν μπορεί να έχει είσοδο ‘fast-track’ για εγκληματίες».
Τόνισαν ακόμη ότι η παραχώρηση της ιθαγένειας της ΕΕ σε πολίτες τρίτων χωρών από κάποια κράτη μέλη χωρίς κατάλληλους ελέγχους και διαφάνεια έχει αρνητικό αντίκτυπο σε άλλες χώρες της ΕΕ, το οποίο με τη σειρά του οδηγεί στην διάβρωση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και την υποβάθμιση των κοινών αξιών στην ΕΕ.
Αρκετοί ομιλητές ανέφεραν το πρόσφατο σκάνδαλο που ξέσπασε στην Κύπρο, όπου υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της Βουλής, έχουν καταγραφεί με κρυφή κάμερα να προσφέρονται να βοηθήσουν έναν φανταστικό Κινέζο επιχειρηματία με ποινικό μητρώο να αποκτήσει κυπριακό διαβατήριο μέσω του προγράμματος «ιθαγένειας μέσω επενδύσεων». Σχετικά με την απόφαση της Επιτροπής να ξεκινήσει διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Κύπρου και της Μάλτας για το θέμα αυτό, κάποιοι ευρωβουλευτές χαρακτήρισαν καθυστερημένη την ανάληψη δράσης εκ μέρους της.
Ορισμένα μέλη του ΕΚ τόνισαν ότι τα έσοδα από αυτά τα προγράμματα είναι σημαντικά για χώρες όπως η Κύπρος, αν και πολλοί ομιλητές αντέτειναν ότι οι αξίες και τα δικαιώματα της ΕΕ δε θα πρέπει να τίθενται προς πώληση.
Η Κύπρος, η Μάλτα και η Βουλγαρία είναι οι τρεις χώρες της ΕΕ όπου μπορεί κάποιος να αποκτήσει ιθαγένεια επενδύοντας χρήματα, μέσω των λεγόμενων «χρυσών διαβατηρίων». Άλλα 19 κράτη μέλη έχουν θεσπίσει προγράμματα «χρυσής βίζα», παρέχοντας άδειες μόνιμης παραμονής σε επενδυτές.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγκρότησε τον Ιανουάριο του 2019 ομάδα εμπειρογνωμόνων με εκπροσώπους όλων των κρατών μελών της ΕΕ για την ανάπτυξη κοινών προτύπων και κατευθυντήριων γραμμών. Μετά από τέσσερις συνεδριάσεις μέσα στο 2019, η ομάδα δεν έχει συνεδριάσει μέχρι στιγμής το 2020.