Ενόψει των δύσκολων και κρίσιμων διαπραγματεύσεων για τα εργασιακά και την αδιαμφισβήτητη ανάγκη η χώρα μας να μπει επιτέλους σε αναπτυξιακή τροχιά, δε μπορεί παρά ν’ αναρωτηθούμε ποιος είναι ο ρόλος και η ευθύνη των κοινωνικών εταίρων (ΓΣΕΕ και εργοδοτικοί φορείς) και της κοινωνίας των πολιτών, ώστε να συμβάλουν θετικά στο αύριο της χώρας μας. Δυστυχώς ο εθνικός κοινωνικός διάλογος σε ελάχιστες περιπτώσεις κατέστη ουσιαστικός, παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει για τη σταδιακή εγκατάλειψη του συγκρουσιακού κλίματος και τη θεσμοθέτηση σχετικού θεσμικού πλαισίου. Αλλά και η λεγόμενη διαμόρφωση εθνικού μετώπου κοινωνικών εταίρων και κυβέρνησης, δε μπορεί σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσει την ουσία του κοινωνικού διαλόγου.
Διευκρινίζω τι εννοώ: είναι άλλο πράγμα η διαπραγμάτευση συμφωνιών και η επίτευξη τελικής συμφωνίας στο πλαίσιο της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας από τους κοινωνικούς εταίρους και τελείως άλλο ο ουσιαστικός κοινωνικός διάλογος, ο οποίος πρέπει να είναι πολυμερής και να διεξάγεται με τη συμμετοχή όλης της κοινωνίας, δηλαδή κατηγοριών όπως οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι καταναλωτές, τα ΑμεΑ, οι αγρότες, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, η τοπική αυτοδιοίκηση και οι άνεργοι. Το δεύτερο, είναι το μοναδικό και άκρως απαραίτητο βήμα αν θέλουμε ο κοινωνικός διάλογος να έχει προστιθέμενη αξία. Γιατί μόνο έτσι οι μεμονωμένες θέσεις συνθέτονται και μετασχηματίζονται σε πραγματικά «κοινές θέσεις» και τα μεμονωμένα αιτήματα σε αληθινά «κοινά αιτήματα».
Βέβαια, προϋπόθεση για τα παραπάνω είναι ο κοινωνικός διάλογος να μη στοχεύει σε στενά συντεχνιακά κέρδη, αλλά σε μακροπρόθεσμα οφέλη για την οικονομία, τις επιχειρήσεις, τους εργαζόμενους, το σύνολο της κοινωνίας. Μπροστά λοιπόν στο σταυροδρόμι των εργασιακών μεταρρυθμίσεων, χρειάζεται όλοι μας να κοιταχτούμε στον καθρέφτη με αυτογνωσία και ειλικρίνεια και κυρίως οι παραγωγικές δυνάμεις της χώρας. Η άποψη ότι μονίμως κάποιος άλλος φταίει εκτός από μας, η συνεχής ανάδειξη σε υπερθετικό βαθμό των αντιτιθέμενων συμφερόντων και η κοινωνική πόλωση που αυτή συνεπάγεται, μπορούν βραχυπρόθεσμα να δημιουργούν οφέλη και να εξυπηρετούν «κάποιους», αλλά καταδικάζουν τη χώρα σε μακροχρόνια και αναπαραγόμενη κρίση. Όμως, αν δεν εξασφαλίσουμε συναινέσεις στα βασικά και τα μείζονα δε θα μπορέσουμε να πάμε ούτε βήμα παρακάτω.
Και κάπως έτσι, μέσα από την επίτευξη της σύνθεσης και της συναίνεσης, όχι μόνο θα βελτιωθεί το επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον, αλλά θα επηρεαστούν θετικότατα η παραγωγικότητα, η ποιότητα των εργασιακών σχέσεων και τελικά η ίδια η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας. Αυτό άλλωστε καλείται και υπόσχεται να υπηρετήσει η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (Ο.Κ.Ε.). Να συνθέσει τις απόψεις όλων των κοινωνικών εταίρων, αφού πρώτα τις θέσει κάτω από εκτενή και υπεύθυνο διάλογο σύμφωνα με τον τριμερή διαχωρισμό των εκπροσωπούμενων συμφερόντων που προβλέπει το ίδιο το Σύνταγμα. Γιατί ας είμαστε επιτέλους θαρραλέα ειλικρινείς: μέχρι σήμερα, για τα περισσότερα νομοθετήματα και μεταρρυθμίσεις αντιμετωπίσαμε μία κατ’ επίφαση διαδικασία διαλόγου.
*Ο Γιώργος Βερνίκος είναι Πρόεδρος της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ελλάδος (Ο.Κ.Ε.)